Το σινεµά στην καρδιά της προσφυγικής κρίσης

Από την Παπούα Νέα Γουινέα στο Κασµίρ. Από την Αθήνα στο Παρίσι. Από τη ρωσική επαρχία στις παραγκουπόλεις της Βραζιλίας. Και από τη Λαµπεντούζα στη Λέσβο, δύο νησιά της Μεσογείου βαθιά στην καρδιά της προσφυγικής κρίσης. Εκπροσωπώντας παγκόσµιες εικόνες και ζητήµατα που προσκαλούν τον θεατή σε εξερεύνηση, ταγµένο στην παρατήρηση και ανάλυση ενός κόσµου που αλλάζει, το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηµατογράφου της Αθήνας επιστρέφει για ένατη χρονιά από σήµερα και έως τις 25 Νοεµβρίου στον κινηµατογράφο «Άστορ».

Το διευρυµένο πρόγραµµα του 9ου Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου απαρτίζεται από 40 ταινίες, πρεµιέρες, αφιερώµατα, επετειακές προβολές και masterclasses, συζητήσεις και εκπαιδευτικά προγράµµατα. Στα θεµατικά αφιερώµατα ένα τραβάει ιδιαίτερα την προσοχή µας. Υπό τον τίτλο «Κρίσιµες συναντήσεις: Η ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση» θα δούµε 10 ταινίες, µια επιλογή εθνογραφικών ταινιών από ευρεία γεωγραφική γκάµα, µε θέµα το Προσφυγικό των τελευταίων ετών και τον τρόπο που αυτό αναπαρίσταται, υπό την επιµέλεια των ανθρωπολόγων Κατερίνας Ροζάκου και Ιφιγένειας Αναστασιάδη. 

Την Κυριακή µάλιστα δύο πάνελ, παρουσία ειδικών, όπως και προσφύγων, κινηµατογραφιστών και εκπροσώπων συλλογικοτήτων, θα θέσουν επί τάπητος τα συµπεράσµατα από τη σηµαντική αυτή ενότητα του Φεστιβάλ που ξεκινάει µε το «Αφήνοντας την Ελλάδα» (2013) της Άννα Μπρας και περιλαµβάνει µεταξύ άλλων το βραβευµένο «Ήταν το αύριο» (2017) της Αλεξάντρα ντ’ Ονόφριο.

Γιατί είναι, όµως, σηµαντική αυτή η ενότητα και τι παραπάνω έχει να πει στον µέσο θεατή; «Λάβαµε περισσότερες από 60 ταινίες µόνο για τη θεµατική ενότητα – εντυπωσιακός αριθµός. Το περιµέναµε κατά κάποιον τρόπο, γιατί είναι ένα θέµα πολύ δηµοφιλές που προσφέρεται για οπτικοποίηση» λέει στο «Έθνος» η ανθρωπολόγος Κατερίνα Ροζάκου. «Έχοντας το βάρος εικόνων που αµέσως έρχονται στο µυαλό µας, όπως είναι τα πορτοκαλί σωσίβια, ο µικρός Αϊλάν Κουρντί και οι βάρκες που φτάνουν στο Αιγαίο, µας απασχόλησε από την αρχή πώς θα αναµετρηθούµε µε τέτοιες έντονες οπτικοποιήσεις. Αλλά και αν θα µπορούσαµε πέρα από αυτό, να δείξουµε την πιο σύνθετη εικόνα της συνάντησης των προσφύγων µε τους ντόπιους, µε τις Αρχές και το καθεστώς των συνόρων, µε τους άλλους πρόσφυγες» συµπληρώνει η κυρία Ροζάκου.

Το δίδυµο των επιµελητών της ενότητας για το Προσφυγικό είδε αρκετές ταινίες που απέχουν από τη λεγόµενη εξωτικοποίηση του πρόσφυγα και δεν τον αντιµετωπίζουν ως µία κατηγορία χωρίς παρελθόν και συγκεκριµένο πολιτισµικό και πολιτικό υπόβαθρο. Βλέποντας και ταινίες animation που αντιµετωπίζουν τα ηθικά και ιδεολογικά ζητήµατα γύρω από την αναπαράσταση του πρόσφυγα και του ταξιδιού, προσφεύγοντας στη µεθοδολογία της τέχνης της εµψύχωσης, οι κυρίες Ροζάκου και Αναστασιάδη έδωσαν βάρος σε δύο εµβληµατικούς τόπους άφιξης προσφύγων, όπως είναι η Λαµπεντούζα και η Λέσβος. 

Οι προβολές για την ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση περιλαµβάνουν, ακόµη, ταινίες που είναι προϊόντα συνεργατικής παραγωγής (οι πρόσφυγες συµµετέχουν ενεργά στην παραγωγή της ταινίας, στη συγγραφή του σεναρίου, στην κινηµατογράφηση αλλά και στους ρόλους µπροστά από την κάµερα) και θα προβληθούν στο εργαστήρι κινηµατογράφου της «Μέλισσας».