Ο «Ιρλανδός» του Σκορσέζε φουντώνει τον πόλεμο Netflix - Χόλιγουντ

Ο Μάρτιν Σκορσέζε έχει σήμερα γενέθλια. Κλείνει τα 77 του χρόνια. Ο σπουδαιότερος ίσως εν ζωή Αμερικανός σκηνοθέτης, γεννημένος στο Κουίνς της Νέας Υόρκης και μεγαλωμένος στη «Μικρή Ιταλία» του Μανχάταν, έδωσε τέτοια πνοή στο γκανγκστερικό δράμα ως κινηματογραφικό είδος με έμπνευση τα προσωπικά του βιώματα, που σήμερα οι όροι «σκορσεζικό έπος» και «σκορσεζική ταινία» αποτελούν μια ξεχωριστή κατηγορία στο αμερικανικό σινεμά, ορίζοντας την απήχηση του έργου του. Ο Σκορσέζε στη δύση της ζωής του – όχι όμως και της σκηνοθετικής καριέρας του που παραμένει εκπληκτικά παραγωγική - είπε να ολοκληρώσει τη γκανγκστερική διαδρομή του στο σινεμά συμπράττοντας με το Netflix στην υλοποίηση ενός μεγαλόπνοου σχεδίου με τον τίτλο «Ο Ιρλανδός».

Η ταινία έρχεται με φόρα και στις ελληνικές αίθουσες, μία βδομάδα πριν αρχίσει να προβάλλεται διαδικτυακά: μια καλή αφορμή για να δούμε τη σχέση ανάμεσα στον κολοσσό του streaming με τον μεγάλο οραματιστή του αμερικανικού κινηματογράφου. Ταυτόχρονα και τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των δύο, τόσο για το Netflix την εποχή του πολέμου των streaming, όσο και για τον ίδιο τον Σκορσέζε που στο λυκόφως μιας καριέρας μισού αιώνα, συνεχίζει να πρωτοπορεί (ούτε το 3D του ξέφυγε, για να θυμίσουμε τον εξαιρετικά ανάγλυφο κόσμο του Hugo).

Ο βετεράνος σκηνοθέτης αναγκάστηκε να συμβιβαστεί γνωρίζοντας ότι η ταινία του μπορεί και να μην τύχαινε ποτέ προβολής σε μεγάλη οθόνη, όμως ως καλλιτέχνης θα είχε απόλυτη ελευθερία να ολοκληρώσει το όραμα του. Σήμερα, που ο Ιρλανδός έχει ήδη προβληθεί στις ΗΠΑ και αλλού στην Ευρώπη, διανύοντας μια πρώτη κινηματογραφική διαδρομή με κριτικές που τον περιγράφουν ως «αριστούργημα», ο Μάρτιν Σκορσέζε περιγράφει γλαφυρά όχι μόνο την αντίθεσή του στα υπερηρωικά μπλοκμπάστερ της Marvel που «δεν μιλούν για την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου πνεύματος» (τα σχόλια του προκάλεσαν τρομερές αντιδράσεις), αλλά κυρίως πώς η τεχνολογία και η πρακτική του streaming αλλάζουν δραματικά την πραγματικότητα της διαδικασίας με την οποία υλοποιούνται και προβάλλονται οι ταινίες. Χωρίς – τονίζει ο ίδιος - να ισχύουν πια οι περιορισμοί του παραδοσιακού φορμά για την κινηματογραφική οθόνη.

Το Netflix μέχρι σήμερα δεν είχε καταπιαστεί με ένα απαιτητικό έργο όπως είναι ο Ιρλανδός αν και διέθετε εν δυνάμει μπλοκμπάστερ όπως το Bright, διεθνή δράματα που έγιναν οσκαρικά «λιοντάρια» όπως το Ρόμα του Αλφόνσο Κουαρόν, καθώς και ρομαντικές και χριστουγεννιάτικες κομεντί. Όμως, το τρεισήμισι ωρών σκορσεζικό έπος, κόστους 159 εκατομμυρίων δολαρίων, είναι κάτι πολύ διαφορετικό – σίγουρα η υψηλότερου προφίλ ταινία που έχει λανσάρει ποτέ η διαδικτυακή τηλεοπτική πλατφόρμα. Η συμφωνία ανάμεσα στο Netflix και τον Σκορσέζε επικυρώνει πλέον τη γιγάντωση του κολοσσού που χτύπησε στα ίσα τα παραδοσιακά χολιγουντιανά στούντιο και εκείνα απάντησαν με το ίδιο νόμισμα, αποφασίζοντας να γίνουν όλα…Netflix (διαθέτοντας, δηλαδή, το καθένα κατ’ αποκλειστικότητα το περιεχόμενο των αρχειοθηκών τους σε πλατφόρμες streaming).

Απέναντι στην λειτουργία των υπηρεσιών streaming των Disney + (άνοιξε στις 12 Νοεμβρίου) και Apple TV + (άνοιξε τον Οκτώβριο) το Netflix δύναται να δείξει ότι διαθέτει τώρα ισχυρό πρωτότυπο περιεχόμενο και τη ναυαρχίδα του αμερικανικού σινεμά στο δυναμικό του:  ένα κλικ αρκεί για να πέσεις πάνω στον Ρόμπερτ Ντε Νίρο και τον Αλ Πατσίνο που συμπρωταγωνιστούν για πρώτη φορά στην ιστορική τους διαδρομή σε ταινία του Σκορσέζε. Το αν αυτή η προσφορά ποιότητας είναι αρκετή για να προσελκύσει νέους συνδρομητές στο Netflix θα φανεί σύντομα.

Η διατήρηση της κυριαρχίας της συνδρομητικής πλατφόρμας μπορεί να δυσκολεύει, όχι όμως και να είναι ακατόρθωτη. Για την επίτευξη αυτού του στόχου το Netflix παράγει 18 πρωτότυπες ταινίες ανά τρίμηνο.

«Στο κάτω κάτω της γραφής αυτό που θέλουν οι σκηνοθέτες είναι να δουν τις ταινίες τους και να υπάρχει η δουλειά τους ως πολιτιστικό προϊόν, και αυτό επιτυγχάνεται μέσω του Netflix καλύτερα απ’ οπουδήποτε αλλού», σχολίασε πρόσφατα ο Τεντ Σαράντος, υπεύθυνος περιεχομένου της πλατφόρμας.

Ακόμη κι αν αρκετοί αναλυτές διαβλέπουν προβλήματα στην μακροπρόθεσμη διατήρηση της φόρμουλας του παχυλού ξοδέματος εκ μέρους του δικτύου (τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια αγγίζουν οι δαπάνες του 2019), τίποτα δεν εμποδίζει για την ώρα τα μεγάλα ταλέντα να συνεργάζονται με το Netflix. Τα πυρά των χολιγουντιανών στούντιο μπορεί να σημαδεύουν κατευθείαν τον κολοσσό που ανακάτεψε την τράπουλα της τηλεόρασης παγκοσμίως, όμως τα οσκαρικά του χαρτιά για τη σεζόν 2019-2020 περιλαμβάνουν ζηλευτούς τίτλους: από την «Ιστορία γάμου» του Νόα Μπόμπακ και το «Οι δύο πάπες» του Φερνάντο Μεϊρέγιες με τους Άντονι Χόπκινς και Τζόναθαν Πράις ως τον «Ιρλανδό» του Μάρτιν Σκορσέζε. Η ελευθερία στη δημιουργία που προσφέρει το Netflix στους σκηνοθέτες και το υψηλό ρίσκο που αναλαμβάνει είναι το μεγάλο του δέλεαρ απέναντι στις παρεμβατικές μεθόδους των παλιών στούντιο και των αυστηρών οικονομικών τους αρχών. Στα πλαίσια της επεκτατικής της πολιτικής, η πλατφόρμα κατάφερε να εξασφαλίσει αποκλειστικά και τους σεναριογράφους του Game Of Thrones, Ντέιβιντ Μπένιοφ και Ντ. Μπ. Βάις, προκαλώντας μέχρι και καραμπόλα στη συνεργασία τους με τη μεγάλη αντίπαλο Disney, που τους έχασε από σεναριογράφους της σειράς του Star Wars…

Από την άλλη, ο «Ιρλανδός» θα πρέπει να βγάλει ασπροπρόσωπο το Netflix ως επένδυση με μεγάλο ρίσκο (το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δικαιώνει κατ’ αρχάς τις εμπλεκόμενες πλευρές) δίνοντας μακροχρόνια ώθηση στην αναπτυσσόμενη κινηματογραφική στρατηγική της διαδικτυακής πλατφόρμας. Η ταινία προβάλλεται από την 1^η Νοεμβρίου σε περιορισμένο κύκλωμα αιθουσών στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων του ιστορικού Egyptian Theatre στο Χόλιγουντ, και του θεάτρου Belasco του Μπρόντγουεϊ -, μια πρωτότυπη απάντηση στην άρνηση των μεγάλων κινηματογραφικών αλυσίδων να την προβάλλουν (διαθέσιμη για streaming στην πλατφόρμα του Netflix από τις 27 Νοεμβρίου, τέσσερις βδομάδες μετά την κινηματογραφική του πρεμιέρα, πρακτική που διαταράσσει το σύνηθες «παράθυρο» της τρίμηνης κινηματογραφικής προβολής στις αίθουσες από τα χολιγουντιανά στούντιο).

Απαντώντας στην ερώτηση αν αισθάνεται όμηρος στη διαμάχη του streaming με το παραδοσιακό σινεμά, ο Σκορσέζε σχολίασε ότι σημασία έχει που το Netflix του παρείχε τη δυνατότητα να κάνει την ταινία. «Προκειμένου να δείξεις μια ταινία, πρέπει πρώτα να έχεις την ταινία. Οπότε αποφάσισα να το κάνω. Ήταν μια προσφορά με όλη τη σημασία της λέξεως και είχε νόημα. Ανταλλάσσεις τον τρόπο έκθεσης του έργου όμως η ταινία παραμένει στις αίθουσες. Είναι διαθέσιμη για streaming αλλά και πάλι βρίσκεται στις κινηματογραφικές αίθουσες», σχολίασε.

Με το «Ρόμα» το Netflix πραγματοποίησε το πρώτο βήμα υπαναχώρησης σε μια προσπάθεια απόκρουσης της αντεπίθεσης του Χόλιγουντ με αιχμή του δόρατος τον χρόνο προβολής των ταινιών streaming οσκαρικής δυναμικής στις αίθουσες. Με τον «Ιρλανδό», το άλμα προς την μετάλλαξη του κινηματογραφικού συστήματος παραγωγής και διανομής έγινε μεγαλύτερο. Βασισμένη στο βιβλίο του Τσαρλς Μπραντ «I Heard You Paint Houses» και γραμμένη ως σενάριο από τον οσκαρικό Στίβεν Ζέιλιαν («Η λίστα του Σίντλερ»), η ταινία βρισκόταν για μία δεκαετία στο στάδιο της ανάπτυξης στην Paramount Pictures μέχρι που, φοβούμενα το διογκούμενο κόστος, τα αφεντικά του στούντιο επέτρεψαν στον Σκορσέζε να την πουλήσει αλλού. Απαιτούνταν, βλέπετε, ειδικά εφέ από την Industrial Light & Magic (ILM), προκειμένου ο 76χρονος Ρόμπερτ Ντε Νίρο και οι λοιποί συμπρωταγωνιστές να ξανα…νιώσουν πειστικά στην οθόνη, καθώς το στόρι διατρέχει 50 χρόνια αμερικανικής ιστορίας.

Κι εδώ ο παράγοντας Netflix αποδείχτηκε καταλυτικός στην πληρωμή του λογαριασμού. Τα τεστ στο εργαστήριο της ILM έπεισαν τους μάνατζερ ότι έπρεπε να επενδύσουν στα αναγνωρισμένα ταλέντα ώστε να εξασφαλιστεί η επιβίωση του Netflix στον επερχόμενο πόλεμο. Με τους Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο (για πρώτη φορά σε ταινία του) και Τζο Πέσι στην πρωταγωνιστική τριάδα, ο Σκορσέζε βάλθηκε να διηγηθεί μια επική ιστορία για το οργανωμένο έγκλημα στη μεταπολεμική Αμερική, μέσα από τα μάτια του βετεράνου του Β' Παγκόσμιου Πολέμου Φρανκ Σίραν, ενός απατεώνα και εκτελεστή που συνεργάστηκε με διαβόητες μορφές του 20ού αιώνα. Καλύπτοντας διαφορετικές δεκαετίες, η ταινία παρουσιάζει ένα από τα μεγαλύτερα άλυτα μυστήρια της αμερικανικής Ιστορίας, την εξαφάνιση του θρυλικού ηγέτη του εργατικού συνδικάτου Τζίμι Χόφα.

Στο βασισμένο σε αληθινά γεγονότα βιβλίο του Τσαρλς Μπραντ, ο ακούραστος Σκορσέζε βρήκε την ελεγεία του κινηματογραφικού κόσμου των γκάνγκστερ που ο ίδιος οικοδόμησε. Παράλληλα και μια (αντι-ηρωική) έξοδο από αυτόν. Το Netflix του την παρείχε απλόχερα: όταν δεν έχεις καμία αρχειοθήκη για να στηρίξεις το ριμέικ ή το σίκουελ της επόμενης υπερηρωικής περιπέτειας που θα σου φέρει συνδρομητές, που αλλού θα στραφείς αν όχι στα παγκόσμιας απήχησης ονόματα που όρισαν με τον ιδρώτα και τον κόπο τους το αμερικανικό σινεμά; Ο δρόμος της εγκαθίδρυσης ενός νέου τύπου στούντιο στο χολιγουντιανό σύστημα έχει ανοίξει για τα καλά και έχει υποστηρικτές. Βέβαια, οι αντιγραφείς παραμονεύουν πάντα στη γωνία του ανταγωνισμού κι εκεί ο πόλεμος είναι σταθερά αδυσώπητος.

• Το γκανγκστερικό δράμα «Ο Ιρλανδός» του Μάρτιν Σκορσέζε προβάλλεται στις αίθουσες από την Odeon ενώ θα είναι διαθέσιμο στην ελληνική συνδρομητική πλατφόρμα του Netflix από τις 27 Νοεμβρίου.