Σεσίλια Ροζ: Η Ανιές Βαρντά ήθελε να δημιουργεί ως το τέλος

«Ήταν υπέροχο να δουλεύεις μαζί της. Ήταν ένας άνθρωπος σε μόνιμη κίνηση, με μια αστείρευτη δημιουργικότητα, αλλά ταυτόχρονα ήταν και απαιτητικό να δουλεύεις μαζί της –ήταν εργασιομανής, δεν υπήρχαν σαββατοκύριακα και αργίες, δεν ξεχώριζε νύχτα-μέρα, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως το γραφείο της ήταν μέσα στο ίδιο της το σπίτι…». Η Σεσίλια Ροζ, παραγωγός της Ανιές Βαρντά και υπεύθυνη παραγωγής της Cine-Tamaris, μιλάει με ένα φωτεινό χαμόγελο ειλικρίνειας στους δημοσιογράφους που έχουν συγκεντρωθεί στο Γαλλικό Ινστιτούτο για ν' ακούσουν τις εμπειρίες της στο πλευρό της «γιαγιάς της nouvelle vague», που γνώρισε μέσα από μια ζηλευτή, εποικοδομητική συνεργασία δεκαεπτά ολόκληρων χρόνων. Η Ροζ βρίσκεται στην Αθήνα με αφορμή το αφιέρωμα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος στις ταινίες μυθοπλασίας της Γαλλίδας δημιουργού που «έφυγε» από κοντά μας την περασμένη άνοιξη.

«Δεν θύμωνε ποτέ, όμως ήταν πολύ απαιτητική και ανυπόμονη, και ήθελε όλοι να ανταποκρίνονται άμεσα στην ταχύτητα σκέψης της και στις παρορμήσεις της το επόμενο δευτερόλεπτο που της ερχόταν μια ιδέα, αλλά δεν ήταν εύκολο για όλους να έχουν αυτήν την ετοιμότητα. Όμως δεν υπήρχε ποτέ κακία στην συμπεριφορά της» συνεχίζει η Ροζ, που επισημαίνει ότι για εκείνη η Βαρντά υπήρξε ένα αυθεντικό πρότυπο. «Την είδα να μεγαλώνει και να γερνάει. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχασε ποτέ τον δυναμισμό της, την έμφυτη τάση της μαθαίνει πράγματα, να αγαπάει το ίδιο το γήρας χωρίς ποτέ να χάνει το χιούμορ της και την όρεξή της για δουλειά» συμπληρώνει.

Η στενή συνεργάτης της Ανιές Βαρντά μας είπε, ακόμη, ότι η Γαλλίδα δημιουργός δεν έγινε ποτέ μέλος της παρέας των αγοριών της νουβέλ βαγκ, αλλά έκανε το σινεμά που ήθελε και δεν την ένοιαζε η γνώμη κανενός -άντρα ή γυναίκας. 

Το πρόσφατο ντοκιμαντέρ «Πρόσωπα και Ιστορίες» («Visages Villages») που η Βαρντά συν-σκηνοθέτησε με τον νεαρό street art καλλιτέχνη JR, την κατέστησε δημοφιλή στους νέους και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ίδιο φιλμ σηματοδότησε έναν ιδιότυπο «σταθμό» στη σχέση της με τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ με τον οποίο μοιράστηκε πολλά χρόνια φιλίας. Σε μια σκηνή της ταινίας η Βαρντά πηγαίνει να συναντήσει τον Γκοντάρ στο σπίτι του, αλλά εκείνος, δεν ανοίγει την πόρτα στο προκαθορισμένο ραντεβού τους.

Σχολιάζει σχετικά η Ροζ: «Η σχέση τους ήταν ανέκαθεν στενή. Τους έδενε μια αμοιβαία εκτίμηση που δεν έπαψε ποτέ να υφίσταται. Όμως θεωρώ πως όταν εκείνη τη μέρα, με τις κάμερες μπροστά, δεν της άνοιξε την πόρτα του σπιτιού του, ναι μεν ο Γκοντάρ την στενοχώρησε, αλλά τελικά της έκανε ένα δώρο. Με την εξής έννοια: αν άνοιγε την πόρτα, τι θα κατέγραφε το ντοκιμαντέρ; Τη συγκινητική στιγμή που δύο γεροντάκια συναντιούνται και πάλι. Όμως, εκτιμώ πως ο Γκοντάρ ένοιωθε πως κάτι τέτοιο δεν είχε θέση στο ντοκιμαντέρ αυτό, στο οποίο πρωταγωνιστεί η σχέση της ηλικιωμένης Βαρντά με το νεαρo street artist. Ίσως έκρινε, λοιπόν, πως αυτό θα ήταν λάθος, μια περιττή συγκίνηση. Όταν οι δύο κάμερες κατέγραψαν τη στιγμή αυτή, κατέγραψαν και τη συναισθηματική φόρτιση της απογοητευμένης Ανιές, και η σκηνή είχε τελικά μια ένταση, που, όπως  τελικά γρήγορα αντιλήφθηκε και η ίδια, ήταν ένα δώρο για την ταινία της».

Ως δημιουργός η Βαρντά ενδιαφερόταν για τους ανθρώπους του περιθωρίου, για τους μετανάστες και τους φτωχούς. Για εκείνη δεν υπήρχε διαχωρισμός ανάμεσα στο σινεμά των ανδρών σκηνοθετών και των γυναικών. Υπήρχε μόνο η δυσκολία του να κάνεις σινεμά. «Η ίδια δεν διεκδικούσε τον ρόλο της πρέσβειρας του γυναικείου σινεμά. Και θεωρούσε πως οι δυσκολίες χρηματοδότησης που αντιμετώπιζε δεν είχαν να κάνουν με το ότι είναι γυναίκα αλλά περισσότερο με το είδους κινηματογράφου που έκανε» συμπληρώνει η Σεσίλια Ροζ.

Στο τέλος της ζωής της, η αναγνώριση του ακριβοθώρητου Χόλιγουντ που της έδωσε ένα τιμητικό Όσκαρ καριέρας το 2017, ήταν κάτι σπουδαίο γι’ αυτήν όπως και η στιγμή που ο Σπίλμπεργκ γονάτισε πλάι της ως ένδειξη αναγνώρισης και σεβασμού. «Το μόνο που ήθελε ήταν να συνεχίζει να δημιουργεί. Έκανε σχέδια μέχρι την τελευταία στιγμή, και ίσως γι’ αυτό σόκαρε τόσο ο θάνατός της» καταλήγει η συνεργάτης της Ανιές Βαρντά.

• Την Παρασκευή 13/12, στις 17.00, θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με τη Σεσίλια Ροζ στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.