Οι ταινίες της εβδομάδας: Στον γαλαξία του Star Wars με τους στίχους της «Ευτυχίας»

Από τη διαγαλαξιακή περιπέτεια του «Skywalker: Η άνοδος» έως την κινηματογραφική βιογραφία της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου μεσολαβούν πολλά έτη φωτός, ωστόσο η νέα κινηματογραφική εβδομάδα εκμηδενίζει τον χρόνο και χωρά λίγο απ' όλα τοποθετώντας το ελληνικό σινεμά απέναντι στο Χόλιγουντ.

Star Wars: Skywalker Η Άνοδος / Star Wars: The Rise Of Skywalker / ** ½ 
Σκηνοθεσία: Τζ. Τζ. Έϊμπραμς / Παίζουν: Κάρι Φίσερ, Μαρκ Χάμιλ, Ανταμ Ντράιβερ, Ντέιζι Ρίντλεϊ, Τζον Μπογιέγκα, Οσκαρ Αϊζακ

Η παρέα της Αντίστασης –η Ρέι, ο Πο, ο Φιν και ο Τσιουμπάκα – επιβιβάζεται στο «Millennium Falcon», σε μια τελευταία αποστολή από πλανήτη σε πλανήτη στον Γαλαξία ενάντια στα μοχθηρά σχέδια του αυτοκράτορα Πάλπατιν και των αυλικών του, ενώ η Ρέι αντιπαρατίθεται διαρκώς με τον Κάιλο Ρεν που την καλεί στη Σκοτεινή Πλευρά της Δύναμης.

Φινάλε και για την τρίτη τριλογία του «Πολέμου των Αστρων» με το «Skywalker Η άνοδος» να ολοκληρώνει ό,τι άρχισε πριν από τέσσερα χρόνια με το «Η δύναμη ξυπνάει» (2015) και συνεχίστηκε με τους «Τελευταίους Τζεντάι» (2017) του Ράιαν Τζόνσον, σε ένα κεφάλαιο που έπιασε το νήμα της ιστορίας του διαγαλαξιακού φραντσάιζ 30 χρόνια μετά την πτώση της Γαλαξιακής Αυτοκρατορίας και του Νταρθ Βέιντερ και όσα έγιναν στην «Επιστροφή των Τζεντάι» (1983).

Εννιά ταινίες σε 42 χρόνια μετρά η εκπληκτικά δημοφιλής και… απέθαντη σειρά τριλογιών που πρωτοσκαρφίστηκε ο Τζορτζ Λούκας και ο Τζ. Τζ. Εϊμπραμς κατάφερε με μαστοριά να την εκσυγχρονίσει στο «Η δύναμη ξυπνάει», επαναφέροντας τους αγαπημένους ήρωες των παιδικών μας χρόνων στη μεγάλη οθόνη (Κάρι Φίσερ, Χάρισον Φορντ, Μαρκ Χάμιλ), προκειμένου να δώσουν τη σκυτάλη στην επόμενη γενιά ηρώων. Στο ενδιάμεσο η Κάρι Φίσερ έφυγε από τη ζωή ξαφνικά, αλλά καθόλου δεν πτοήθηκαν οι μάγοι της εταιρείας Industrial Light and Magic, που την νεκρανασταίνουν εδώ με τη συνδρομή της τεχνολογίας, σε έναν συγκινητικό -ομολογουμένως- αποχαιρετισμό που πρέπει να δώσει κάθαρση και λύση στην ταυτότητα των Τζεντάι.

Στο ψαχνό της ιστορίας τώρα: Τίποτα στ’ αλήθεια δεν είναι πιο ενδιαφέρον από την πολύπλοκη σχέση αντιμαχίας και ταυτόχρονης έλξης που υπάρχει ανάμεσα στον Κάιλο Ρεν (ο Ανταμ Ντράιβερ αποδεικνύει για πολλοστή φορά πως είναι ο εκκολαπτόμενος σταρ στην εκφραστική, δυναμική ερμηνεία του οποίου μπορεί να υπολογίζεις ακόμα και όταν κραδαίνει φωτόσπαθο) και την ανερχόμενη Τζεντάι, Ρέι (Ντέιζι Ρίντλεϊ). Στους ώμους της τελευταίας πέφτει και η συνέχεια της σειράς που για την ώρα ολοκληρώνεται στη βάση ενός στόρι ενηλικίωσης και αναζήτησης ταυτότητας, γνώριμο αυτή τη φορά και προβλέψιμο αναλογικά με τη θεματική πολλών γνωστών σύγχρονων μπλοκμπάστερ. Το θέαμα και τη δράση ο Εϊμπραμς τα συνθέτει ταχύτατα και στον αυτόματο πιλότο αυτή τη φορά, καθιστώντας τούτη την περιπέτεια την πιο αδύναμη της τριλογίας. (2019)

Ευτυχία / ** ½ 
Σκηνοθεσία: Aγγελος Φραντζής / Παίζουν: Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Κάτια Γκουλιώνη, Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Θάνος Τοκάκης, Ντίνα Μιχαηλίδου

Προσπαθώντας να ξεφύγει από τη λαίλαπα της Μικρασιατικής Καταστροφής, μια νεαρή γυναίκα βρίσκει τον τρόπο να διαφύγει από το Αϊδίνι, μαζί με τη μητέρα της και τις δυο της μικρές κόρες, στην Ελλάδα, όπου την περιμένει ο σύζυγός της. Στο πλοίο του ξενιτεμού παίρνει την απόφαση να ζήσει τη ζωή της. Oντως, ως απρόθυμη σύζυγος ενός μεγαλύτερου της άντρα που δεν αγαπάει, θα πέσει με τα μούτρα στη μελέτη, θα αρχίσει να γράφει στίχους παντού –όπου πάει το χέρι της–, θα γίνει ηθοποιός στα μπουλούκια και στο θέατρο, θα ερωτευτεί ξανά, θα αφήσει τον άντρα της και χωρίς να αποχωρίζεται τα πάθη της (το τσιγάρο, τη χαρτοπαιξία, την ξεροκεφαλιά της), θα χαρίσει στους μεγάλους ρεμπέτες και τροβαδούρους του λαϊκού μας τραγουδιού τους σπουδαιότερους στίχους…

Ο ταραχώδης βίος και το σπουδαίο έργο της εθνικής μας στιχουργού Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου περνάει στη μεγάλη οθόνη ως φιλόδοξη κινηματογραφική παραγωγή, σκηνοθετημένη από τον Aγγελο Φραντζή (Το όνειρο του σκύλου, Ακίνητο ποτάμι), πάνω στο σενάριο που η Κατερίνα Μπέη έγραψε με οδηγό τα αληθινά γεγονότα, το βιβλίο της εγγονής της Παπαγιαννοπούλου, Ρέας Μανέλη, αλλά και τις διηγήσεις του εγγονού της Αλέξη Πολυζωγόπουλου.

Το φίλτρο και η ραχοκοκαλιά της αφήγησης είναι ένα τιμητικό αφιέρωμα μετά βραβεύσεως που γίνεται παρουσία της Παπαγιαννοπούλου και των καλλιτεχνικών προσωπικοτήτων της ελληνικής μουσικής που συνεργάστηκαν μαζί της, σε κάτι που θυμίζει σκηνικό γιορτής «τιμής ένεκεν» από το τηλεοπτικό «Στην υγειά, μας ρε παιδιά». Είναι, όμως, αυτή η τυποποιημένη εκδήλωση που επαναφέρει μνήμες στη στιχουργό. Μέσα από αυτές ξεδιπλώνεται και το νήμα των μεγάλων γεγονότων της ζωής της: από την καταστροφή της Μικράς Ασίας ως το τέλος της ζωής της.

Ετσι, η κινηματογραφική μυθοπλασία και ο Μύθος της ασυμβίβαστης, μποέμ και αντάρτισσας απέναντι στις κοινωνικές νόρμες της εποχής της δημιουργού συναντιούνται σε μια αξιοπρεπή, αλλά επιδερμικά αποδεικτική του εύρους του ταλέντου και της καλλιτεχνικής της διάστασης, βιογραφία. Μια ταινία που ορίζεται κυρίως από την τηλεοπτική ατμόσφαιρα των πλάνων της και το γνώριμο ανάλαφρο ύφος της ελληνικής δραματικής κομεντί με όλα τα παλιομοδίτικα κλισέ που αυτό συνεπάγεται (το μελό και το γλυκερό στυλ δεν αποφεύγονται όπως και η χρήση του γκέι χαρακτήρα που υποδύεται ο Θάνος Τοκάκης ως comic relief της ιστορίας).

Το στοιχείο για την ψυχαγωγία του κοινού υπάρχει εδώ στις όμορφες εικόνες που φτιάχνει ο Άγγελος Φραντζής (πεπειραμένος δημιουργός του ελληνικού σινεμά και ένας από τους πιο συνεπείς και τολμηρούς πειραματιστές του), που στοχεύει σε μια αλά Εντίθ Πιαφ - Ζωή σαν τριαντάφυλλο - φωτογενή προσέγγιση της «Ευτυχίας», όπως και στις επιδέξιες ερμηνείες των Κάτια Γκουλιώνη και Καρυοφυλλιά Καραμπέτη που υποδύονται την Παπαγιαννοπούλου κατά σειρά σε διαφορετικές ηλικιακές περιόδους της ζωής της, και στο χιούμορ και την ατάκα της στιγμής που συγχρονίζονται σωστά.

Και στα δύο μέρη της βιογραφίας, όμως, απουσιάζει το άρωμα, η αναπνοή και το ψηφιδωτό των ιστορικών περιόδων στις οποίες έζησε η στιχουργός και εκφράστηκε. Η ίδια παρουσιάζεται ως μια γυναίκα φεμινίστρια μπροστά από την εποχή της, μόνο που αυτή η εποχή δεν εκφράζεται παρά μόνο στο μίνιμουμ (κυρίως μέσα από το γλωσσικό ιδίωμα και την εκφορά του λόγου), και σκιαγραφείται απλουστευμένα στον μικρόκοσμο ενός ελληνικού μικροαστικού σπιτικού, εκφρασμένου με θεατρικό αναπαραστατικό ύφος - κυρίως στο δεύτερο μέρος της ταινίας- , όπου οι κορώνες του μελοδράματος κοντράρεται με την κωμωδία.

Ετσι, ο βίος της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου αποκτά και διάσταση στη μεγάλη οθόνη, αφού πρώτα πέρασε με τεράστια επιτυχία στο θέατρο ως μονόλογος με πρωταγωνίστρια τη Νένα Μεντή, πάλι με όχημα το βιβλίο «Η γιαγιά μου η Ευτυχία» της Ρέας Μανέλη. Είναι, όμως, αρκετά σχηματικός ο τρόπος που αποδίδεται ο χαρακτήρας της και οι αντιφάσεις του, οι διαδρομές, οι δαίμονές του, οι επιτυχίες και οι ήττες του, καθώς δεν επιχειρείται καμία εμβάθυνση στην τέχνη της ή ό,τι έκανε τους στίχους της διαχρονικούς ως ντοκουμέντα της συλλογικής μας ψυχοσύνθεσης. Η Παπαγιαννοπούλου περιγράφεται μόνον ως στιχουργός στο χαρακτηριστικό «Στην υγειά μας, ρε παιδιά» τραπέζι που έχει στηθεί για χάρη της και ο κοινωνικός προοδευτισμός της δηλώνεται μεν με επιτυχία μέσα από το φεμινιστικό της τσαγανό, δεν συσχετίζεται επαρκώς με το ευφυές δημιουργικό ταλέντο της, δε, το οποίο ανθεί σε αντίξοες συνθήκες, οι οποίες με τη σειρά τους αποτυπώνονται στα τετριμμένα προβλήματα της καθημερινότητας και της οικογενειακής ζωής.

Ολα αυτά –θα πει κανείς– δεν συνιστούν απαραίτητα μια αποτυχημένη βιογραφία και δεν υπονοούμε κάτι τέτοιο, ειδικά καθώς υπάρχει η βάση εδώ του λαϊκού μελό που αρέσει στο ευρύ κοινό για μια επιτυχημένη πορεία στις ελληνικές αίθουσες. Περιμέναμε όμως πολλά περισσότερα από μια βιογραφία που επιχειρεί να φωτίσει μια εμβληματική γυναικεία προσωπικότητα της Ελλάδας του 20ού αιώνα. (2019)

Τρεις αδελφές / Kiz Kardesler / ***
Σκηνοθεσία: Εμίν Αλπέρ / Παίζουν:Τσεμρέ Εμπουζίγια, Ετσέ Γιουκσέλ, Μουφίτ Καγιατσάν

Τρεις αδελφές, που είχαν σταλεί παρακόρες σε πλούσιες οικογένειες στην πόλη, συναντιούνται ξανά μετά από καιρό, έχοντας αναγκαστεί, η καθεμία για διαφορετικούς λόγους, να επιστρέψουν στο πατρικό τους σε ένα απομονωμένο ορεινό χωριό της Ανατολίας υπό τη σκιά του εξουσιαστικού πατέρα τους. Η εύθραυστη ισορροπία του σπιτικού στο οποίο διαπιστώνουμε αρχικά πως μένουν ο πατέρας, ο ανεπιθύμητος βοσκός γαμπρός του και η μεγάλη κόρη με το μωρό τους, θα διαταραχθεί άμεσα, παίρνοντας αργά αργά διαστάσεις τραγωδίας σε τούτη την εμπνευσμένη από τον Τσέχοφ παραβολή για την Τουρκία του χθες και του σήμερα από τον Εμίν Αλπέρ («Πέρα απ’ το λόφο», «Υποψίες») γύρω από τα επαναλαμβανόμενα λάθη, τα πάθη και τις ίντριγκες μιας ερμητικά κλεισμένης στην απομόνωσή της κοινότητας.

Ενα ειδυλλιακό τοπίο μετατρέπεται εναλλάξ από ονειρικός τόπος σε φυλακή-εφιάλτη όπου το έγκλημα και η τιμωρία επαναλαμβάνονται με διαφορετικές αφορμές σε τρία αφηγηματικά κεφάλαια μέσα στα οποία η κόντρα ανάμεσα στην ατομική και συλλογική συνείδηση της Τουρκίας του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος μετατρέπεται σε πραγματικό θρίλερ. Στην ατμόσφαιρα έντασης και μαγικού ρεαλισμού συνεισφέρουν τα μέγιστα η επιβλητική φωτογραφία του Εμρέ Ερκμέν και η νοσταλγική μουσική των Γιώργου και Νίκου Παπαϊωάννου. Ελληνοτουρκική συμπαραγωγή με φεστιβαλική πορεία και σημείο εκκίνησης του Φεστιβάλ Βερολίνου. (2019)

Το εγχειρίδιο του κακού / (The Field Guide to Evil) / *** 
Σκηνοθεσία: Γιάννης Βεσλεμές, Γιάννης Βεσλεμές, Πίτερ Στρίκλαντ, Ανιέσκα Σμοζίνσκα, Ασίμ Αχλουάλα, Καν Εβρενολ, Σεβερίν Φιαλά, Βερόνικα Φραντς, Κατρίν Γκέμπε, Κάλβιν Ρίντερ

Οκτώ νέοι σκηνοθέτες από την Ευρώπη και την Αμερική, εραστές του είδους του φανταστικού και τρόμου, συνθέτουν μια σπονδυλωτή ταινία αποτελούμενη από ισάριθμα μικρού μήκους φιλμ, εμπνευσμένα από τους τοπικούς θρύλους, τις δοξασίες και τις παραβολές που περνούν από γενιά σε γενιά. Ολα μαζί συνθέτουν μια άκρως καθηλωτική και ανατριχιαστική εξερεύνηση των λαϊκών παραδόσεων, με ιστορίες εμπνευσμένες από τη σκοτεινή λαογραφία οκτώ διαφορετικών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, σε κατά μέτωπο διάλογο με διαφορετικά στάδια της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Γιάννης Βεσλεμές (Νορβηγία) επιστρατεύει ξανά τον Βαγγέλη Μουρίκη σε μια ιστορία που αντλεί έρεισμα από τα παγανιστικά καρναβάλια της Βορείου Ελλάδας και τον θρύλο των Καλικάντζαρων παρουσιάζοντας μια παραβολή που εντυπωσιάζει εικονογραφικά μα μοιάζει «λίγη» ως προς την καρδιά της αφήγησης της σε σχέση με τα υπόλοιπα… άγρια παραμύθια τα οποία μιλούν κατευθείαν στο υποσυνείδητο συνθέτοντας τους χειρότερους εφιάλτες. Στη συμπαραγωγή συμμετέχει και η ελληνική Faliro House Productions. (2018)

Μέχρι τη θάλασσα / Σκηνοθεσία: Μάρκο Γκαστίν

Ασθενείς που νοσηλεύονται, μετά από σοβαρά ατυχήματα, στην κλινική Φυσικής Αποκατάστασης του ΚΑΤ προσπαθούν να σταθούν ξανά στα πόδια τους... ή έστω να επανακτήσουν την αυτονομία τους. Ακολουθώντας την αγωνιώδη πάλη τους, η ταινία ερευνά ένα από τα βασικά διλήμματα της ανθρώπινης ύπαρξης: ελπίδα ή αποδοχή; Χωρίς σχολιασμό ή συνεντεύξεις, και μέσω της εναλλαγής, συχνά ετερόκλητων συναισθημάτων, το ντοκιμαντέρ του Γκαστίν («Μασσαλία», «Κόρη Μακρινή», «Θέμις») προσφέρει στον θεατή μια διεισδυτική ματιά σε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ανθρώπινης συνθήκης.Το «Μέχρι τη Θάλασσα» κάνει την επίσημη έξοδό του στις αθηναϊκές αίθουσες, με καθολικά προσβάσιμες προβολές (με την πιστοποίηση και επιμέλεια της Κίνησης Ανάπηρων Καλλιτεχνών)

Η ταινία θα προβληθεί από τις 21 μέχρι και τις 22 Δεκεμβρίου και στις 12 και 19 Ιανουαρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Η προβολή της αθηναϊκής πρεμιέρας της ταινίας, καθώς και εκείνες που θα ακολουθήσουν, θα είναι καθολικά προσβάσιμες, με Υπότιτλους SDH για Κ/κωφές/ούς και βαρήκοοες/ους και Ακουστική Περιγραφή AD για τυφλές/ούς και ανθρώπους με προβλήματα όρασης, με την πιστοποίηση και επιμέλεια της Κίνησης Ανάπηρων Καλλιτεχνών-Disabled Artists Movement. | Μετά τις προβολές θα υπάρχει συζήτηση με τους συντελεστές και τους πρωταγωνιστές, με ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. | Το πρόγραμμα διατίθεται δωρεάν σε μεγαλογράμματη σειρά, γραφή Braille και σε κώδικα QR για τυφλούς/ές και ανθρώπους με προβλήματα όρασης. (2019)

Φάννυ και Αλέξανδρος / Fanny and Alexander / *****
Σκηνοθεσία: Ίνγκμαρ Μπέργκμαν / Παίζουν: Περνίλα Αλγουιν, Μπέρτιλ Γκιούβε, Γιαν Μάλσμο, Μπόργε Αχλστεντ

Στις αρχές του 20ου αιώνα, δύο αδέλφια στη Σουηδία ζουν στο Αλχστεντ στο περιβάλλον της οικογένειας Εκνταλ. Μετά τον θάνατο του πατέρα τους, η μητέρα τους θα ξαναπαντρευτεί έναν επίσκοπο, ο οποίος όμως θα κάνει τη ζωή των παιδιών δύσκολη. Το αυτοβιογραφικό έπος του Μπέργκμαν για την οικογένεια είναι ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά φιλμ του περασμένου αιώνα που καταγράφει όλες τις ευρωπαϊκές παθογένειες: από τον αυταρχισμό και τον συντηρητισμό της αστικής τάξης, έως την παρεμβατικότητα της θρησκείας και τον ορισμό της λέξης ελευθερία. Βραβεύτηκε με τέσσερα Οσκαρ - Ξένης Ταινίας, Φωτογραφίας, Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης και Κοστουμιών. (1982)

Μετά το γάμο /  After The Wedding 
Σκηνοθεσία: Μπαρτ Φρόιντλιζ / Παίζουν: Τζούλιαν Μουρ, Μισέλ Γουίλιαμς, Μπίλι Κράνταπ

Στα περίχωρα της ερειπωμένης, αρχαίας πόλης της Καλκούτα βρίσκεται ένα ορφανοτροφείο. Η Ιζαμπελ έχει δουλέψει σκληρά για να φροντίζει τα παιδιά που ζουν εκεί. Oντας σε απελπιστική οικονομική ανάγκη για να κρατήσει το ορφανοτροφείο σε λειτουργία, έχει φαινομενικά βρει τον τέλειο ευεργέτη που όμως απαιτεί από εκείνη να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη για ένα ταξίδι γνωριμίας. Εκεί, όμως, θα έρθει αντιμέτωπη με μια μεγάλη έκπληξη και ένα μυστικό από το παρελθόν που έχει στοιχειώσει τη ζωή της…Το αμερικανικό ριμέικ της ομώνυμης ταινίας του 2006 της Δανής Σουζάνε Μπίερ που διεκδίκησε Οσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Στις ελληνικές αίθουσες προβάλλεται χωρίς να έχει προηγηθεί δημοσιογραφική προβολή. (2019)

Playmobil: Η ταινία / Playmobil: The Movie 
Σκηνοθεσία: Λίνο ΝτιΣάλβο

Οταν ο μικρότερος αδελφός του Τσάρλι εξαφανίζεται απροσδόκητα στο κινούμενο σύμπαν του Playmobil, η Μάρλα καταβάλλει όλες της τις προσπάθειες για να επιστρέψει σπίτι. Ενώ ξεκινάει το φανταστικό της ταξίδι στους εντυπωσιακούς νέους κόσμους, η Μάρλα συνεργάζεται με μερικούς απίθανους και ηρωικούς νέους φίλους: τον ομαλό οδηγό τροχόσπιτων Ντελ, τον αστείρευτο και χαρισματικό μυστικό πράκτορα Ρεξ Ντάσερ, ένα ολόψυχο ρομπότ, μία νεράιδα και πολλούς άλλους. Μέσα από τη ζωντανή τους περιπέτεια, η Μάρλα και ο Τσάρλι συνειδητοποιούν ότι ο καθένας μπορεί να επιτύχει όταν πιστεύει στον εαυτό του…Τα Playmobil έχουν πλέον τη δική τους ταινία όπως και τα Lego. (2019)