Είδαμε την ταινία «Napoleon»: Ο Ρίντλεϊ Σκοτ μίκρυνε τον Μεγάλο Ναπολέοντα και ο Ναπολέων τον Ρίντλεϊ Σκοτ

Είδαμε την πολυαναμενόμενη ταινία του Ρίντλεϊ Σκοτ «Napoleon». Ποιος Μεγάλος Ναπολέων και ποιος κορυφαίος Ρίντλεϊ Σκοτ; Παράξενο πώς χαμηλώνουν όλα τριγύρω κάθε τόσο…

Ώδινεν όρος και έτεκεν μυν… Με μια μικρή φράση τα λέμε όλα. Τι λέξεις να ψάχνεις τώρα για να αναλύσεις τις ανακρίβειες; Γιατί να στύβεις το κεφάλι σου, να κατεβάσεις ιδέες, για να αποδόσεις σωστά την κριτική που πρέπει και αρμόζει στα του σκηνοθετικού οράματος; Πώς να εμβαθύνεις στη σκέψη του δημιουργού και να πλατειάσεις έστω σε 400-500 λέξεις, όταν ο ίδιος ο δημιουργός βαυκαλίστηκε ότι περιπάτησε επί των υδάτων, ενώ σεργιάνιζε βαριεστημένος στην αμμουδιά. Άλλωστε ένας υπερήλικας των 85 χειμώνων, μ’ ένα σεργιάνι στην ακτή, θάλασσες ονειρεύεται…

Κι έτσι, ανασύρεις από της λαϊκής σοφίας το τετράδιο τέσσερις λέξεις και ξεμπέρδεψες: «Ώδινεν όρος και έτεκεν μυν…»!
Αλλά άντε, αφού σκορπίσαμε τρεις ώρες από την καθημερινότητά μας, αφού νοιώσαμε την καταιγίδα της Πέμπτης στο δέρμα μας, ξοδέψαμε και κάτι παραπάνω από 20 ευρώ (ένα κιλό λάδι;) και (ήταν σαν να) συμφάγαμε με ακόμα 50 «θεατές», που μάλλον στους κινηματογράφους πηγαίνουν για ποπ κορν, νάτσος και Cola σε βαρελάκι, και για κουβεντολόι, ε, ας γράψουμε και τέσσερις παραγράφους για την ταινιούλα που ξεπέταξε στα πρόχειρα τον Μεγάλο Ναπολέοντα…

Λοιπόν, σε γενικές γραμμές βλέπεται. Δεν φεύγεις στη μέση. Όμως εκεί κάπου, πριν από τη μέση, κοιτάζεις το ρολόι σου. «Στο Αούστερλιτς είμαστε, λες, μέχρι το Βατερλώ να θέλει μια ωρίστα ακόμα;» Σκέπτεσαι τα σουβλάκια του «Χρηστάρα» για μετά και χαλαρώνεις. Τέτοια όμορφα…

Να μπούμε σε λεπτομέρειες; Να μπούμε. Ατόπημα πρώτον: ο γεροΡίντλεϊ προσπάθησε να μικρύνει τον Μεγάλο Ναπολέοντα όσο μπορούσε και το κατάφερε. Τον απέδωσε ως μια καρικατούρα γκροτέσκο, κάτι σαν κουνέλι στο σεξ, έναν ταπεινό ανασφαλή στα αισθηματικά, κερατά και δαρμένο στη συζυγική του σχέση, επιρρεπή σε συμβουλάτορες-αυλοκόλακες, από τύχη στρατηγό θριάμβων, κροτοφοβικό… κατατονικό με μια εσάνς αυτισμού, έχοντα διάσπαση προσοχής και έντονο βραδυψυχισμό. Παρουσιάζεται ο Ναπολέων, ο νικητής του Μαρενγκό και του Αούστερλιτς, της Ιένας και του Άουερσετ, ο ολετήρας των Πρώσσων, ο κατακτητής της Ιταλίας, ο σφαγέας της Ισπανίας, να σαλιαρίζει σαν χαζοχαρούμενος έφηβος βγάζοντας ερωτικούς ήχους σαν αγριόγαλος σε οργασμό, να κάνει έρωτα κάτω από τα τραπέζια, να εξευτελίζεται στο περιβάλλον του...  

Αν αυτός ήταν ο Ναπολέων, το «Μεγάλος» της Ιστορίας θα ταίριαζε και στον Μπρίλη από τα «Κίτρινα Γάντια»… Εκεί, λοιπόν, αποτυγχάνει παταγωδώς η ταινία: «Βατερλώ» δηλαδή! Γιατί ο Ναπολέων Βοναπάρτης ήταν ακριβώς το αντίθετο από την περιγραφή του Ρίντλεϊ Σκοτ. Οι ιστορικοί και βιογράφοι του Κορσικανού το καταθέτουν, αλλά μπρος στους screenwriters του Χόλιγουντ τι να φτουρήσει η Ιστορία; Και από αυθαιρεσίες; Άλλο τίποτα! Μια λεπτομέρεια να καταγράψουμε μόνο: ο Ναπολέων στην ταινία υπογράφει αρκετές φορές με πένα που θυμίζει τις διάσημες Montblanc· τέτοιες πένες γραφής χρησιμοποιήθηκαν το 1850, δηλαδή 30 χρόνια μετά τον θάνατο του Βοναπάρτη, μέχρι τότε με φτερό οι υπογραφές. Λεπτομέρειες...

Να σταθούμε επίσης σε ένα σημείο, που ο σκηνοθέτης άπλωσε σαν διπλοσέντονο για φιλμ δυόμιση ωρών: τον έρωτα του Ναπολέοντα με την Ιωσηφίνα. Ο Αυτοκράτωρ παρουσιάζεται ως απατημένος σύζυγος, το κορόιδο που μαθαίνει από τους στρατηγούς του τις μπομπές της Ιωσηφίνας… Βρίσκεται, λέει ο σκηνοθέτης, ο Βοναπάρτης στην Αίγυπτο βομβαρδίζοντας τις Πυραμίδες και εκεί μαθαίνει ότι η καλή του, ερωτοτροπεί με νεαρό αξιωματικό· μπαίνει ο νικητής της Τουλόν στο πρώτο καράβι και σαλπάρει Αλεξάνδρεια – Ραφήνα… Παρίσι συγγνώμη, για να πιάσει στα πράσα τη μοιχαλίδα… Ο απόλυτα ενημερωμένος βιογράφος του Ναπολέοντα Έμιλ Λούντβιχ έχει καταγράψει άλλα στοιχεία: ο- ακόμα τότε στρατηγός- υπό τη σκιά και το βλέμμα της ρινότμητης Σφίγγας, είχε συνάψει σχέση με τη σύζυγο νεαρού αξιωματικού του και δεν ήθελε να το κουνήσει από τη λάγνα Ανατολή… Λεπτομέρειες, θα μας πείτε, αφού ολόκληρη η ταινία ουσιαστικά είναι μια χονδροειδής φάρσα με αντικείμενο έναν από τους στατηγούς- μακελάρηδες αν θέλετε- που η Ιστορία κατονόμασε ως Μεγάλους!

«Τι μας λες ρε παππού;»

Είχε πολλά στοιχεία ο Σκοτ για να ανα-πλάσει τον βίο του Βοναπάρτη και να εμβαθύνει σε κάτι ξεχωριστό, που θα γοήτευε τον θεατή· αντίθετα διηγήθηκε ένα απλοϊκό παραμύθι, που τα σημερινά παιδιά, τα εξοικειωμένα με το διαδίκτυο, θα διέκοπταν κάθε τόσο τον διηγούμενο: «Τι μας λες ρε παππού, άλλα γράφει εδώ η Wikipedia…».

Κακά τα ψέματα: όταν ανελκύεις από τον βυθό της λήθης ένα ιστορικό πρόσωπο, οφείλεις να το προστατεύσεις από την οξείδωση της αυθαιρεσίας. Μυθοπλασία ναι, αλλά όταν έχεις στο εργαστήριό σου, όχι έναν απλό μύθο αλλά έναν ηγέτη, στρατηλάτη, αυτοκράτορα - μύθο, που καθόρισε την ιστορία της Ευρώπης, προηγούνται από τους αδαείς μαστόρους, οι έμπειροι συντηρητές της Ιστορίας.

Χοακίν Φίνιξ; Έκθεση ταλέντου εκτός θέματος. Ο Ροντ Στάιγκερ το 1970 δίδαξε: Ναπολέοντες τι σημαίνουν…
Βανέσα Κέρμπι; Γαλλική φινέτσα σε βρετανικό κορμί…
Ρίντλεϊ Σκοτ; Το «Βατερλώ» του Σεργκέι Μπονταρτσούκ, θα έπρεπε να το «μελετήσει» ο 85ρης Βρετανός· αδιάβαστος!

Μ’ αυτά και μ’ εκείνα, φθάσαμε στους τίτλους τέλους. Κι αν η Εντίθ Πιάφ έντυσε την πρώτη σκηνή με ένα τραγούδι-απειλή (Le ca ira…) της Γαλλικής Επανάστασης, το «FIN» συνοδεύτηκε από ένα μελαγχολικό κομμάτι του Μάρτιν Φιπς για την εκδημία των Μεγάλων: ό,τι έπρεπε για τον Ναπολέοντα που «έφευγε» και τον Ρίντλεϊ Σκοτ, που «γέρασε».

Γιατί, αυτή είναι η μοίρα των Μεγάλων που δεν έχουν τη συναίσθηση πως όσο ο χρόνος τους βαραίνει κι αυτοί πεισματικά παραμένουν στα πεδία των μαχών μικραίνουν, τόσο ώστε να τους κρίνουν γραφιάδες ελάσσονος σημασίας όπως εγώ…