Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: Θα προβληθούν 261 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους
🕛 χρόνος ανάγνωσης: 13 λεπτά ┋
Το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ανοίγει τις πύλες του από τις 6 έως τις 16 Μαρτίου 2025, προσφέροντας ένα πλούσιο πρόγραμμα με 261 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους. Μεταξύ αυτών, θα φιλοξενηθούν 72 παγκόσμιες, 40 διεθνείς και 11 ευρωπαϊκές πρεμιέρες, αποτυπώνοντας τον παλμό της σύγχρονης πραγματικότητας μέσα από την κινηματογραφική ματιά δημιουργών από όλο τον κόσμο.
Οι προβολές θα πραγματοποιηθούν στην ιστορική έδρα του φεστιβάλ, στις αίθουσες Ολύμπιον και Παύλος Ζάννας, καθώς και στους κινηματογράφους του Λιμανιού, Φρίντα Λιάππα, Τώνια Μαρκετάκη, Τζον Κασσαβέτης, Σταύρος Τορνές, αλλά και στον κινηματογράφο Μακεδονικόν. Παράλληλα, οι σινεφίλ θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις ταινίες και διαδικτυακά, μέσω της πλατφόρμας online.filmfestival.gr.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, που πραγματοποιήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου, η οργανωτική ομάδα του φεστιβάλ τόνισε τη σημασία της τέχνης του ντοκιμαντέρ σε μια εποχή όπου η αλήθεια απειλείται και η παραπληροφόρηση εξαπλώνεται. Σε μια κρίσιμη συγκυρία για την Ευρώπη και τον κόσμο, τα ντοκιμαντέρ του φετινού προγράμματος δεν αποτελούν απλά καταγραφές της πραγματικότητας, αλλά προσκλήσεις σε προβληματισμό, διάλογο και δράση. Όπως επισημάνθηκε, το ντοκιμαντέρ αποτελεί ανάχωμα ενάντια στην παραποίηση των γεγονότων και την αναθεώρηση της ιστορίας, δίνοντας φωνή στις αληθινές ιστορίες που διαμορφώνουν την εποχή μας.
«Θεμελιώδεις αρχές του πολιτισμού μας –η δημοκρατία, η ελευθερία, η ανεκτικότητα– έχουν αρχίσει δυστυχώς να αμφισβητούνται, ενώ οι κραυγές του μίσους πολλαπλασιάζονται επικίνδυνα... Η τέχνη εχει ευθύνη, έχει λόγο, έχει στάση. Αυτό θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, με ταινίες που καταγράφουν αληθινές ιστορίες. Καθώς η αξία της αλήθειας κινδυνεύει να γίνει σχετική και οι αλγόριθμοι δεν είναι πλέον υποχρεωμένοι να αποδεικνύουν ότι αυτά που λένε είναι αλήθεια, οι αληθινές ιστορίες που μάθαμε και γνωρίζουμε καλά, οι αληθινές ιστορίες που βλέπουμε στα ντοκιμαντέρ μας, οι αληθινές ιστορίες που υπηρετεί ο ευρωπαϊκός πολιτισμός εδώ και πολλές δεκαετίες, είναι το δικό μας ανάχωμα».
Οι ταινίες έναρξης και λήξης
Το φεστιβάλ ανοίγει αυλαία με την ταινία «Σχετικά μ’ έναν ήρωα» του Πιοτρ Βίνιεβιτς, το οποίο προβάλλεται στο πλαίσιο του αφιερώματος «ΑΙ, μια αναπόδραστη νοημοσύνη». Όταν ένας εργάτης πεθαίνει υπό μυστηριώδεις συνθήκες, ο αφηγητής Βέρνερ Χέρτσογκ ταξιδεύει στο Γκετουκίρχενμπουργκ για να διερευνήσει τον περίεργο θάνατό του. Ωστόσο, αποκαλύπτεται πως ούτε ο Χέρτσογκ είναι αυτός που φαίνεται ούτε η ταινία είναι αυτό που περιμένουμε. Το «Σχετικά μ’ έναν ήρωα» είναι η μεταφορά ενός σεναρίου γραμμένου από μηχανή AI, η οποία εκπαιδεύτηκε και μελέτησε το έργο του διάσημου σκηνοθέτη. Η αφήγηση που προέκυψε είναι έντονα αυτοαναφορική και περιλαμβάνει συνεντεύξεις με καλλιτέχνες, φιλοσόφους και επιστήμονες, οι οποίοι στοχάζονται σχετικά με τις έννοιες της αυθεντικότητας, της αθανασίας, αλλά και της ψυχής στην εποχή του AI. Την τελετή έναρξης θα παρουσιάσουν παιδιά της Εθνικής Ομάδας Ρομποτικής, που διαγωνίστηκαν πρόσφατα στην Ολυμπιάδα Ρομποτικής στη Νότια Κορέα και κέρδισαν οκτώ μετάλλια.
Η αυλαία της διοργάνωσης θα πέσει με την προβολή της ταινίας «Μάρλι Μάτλιν: Όχι πια μόνη» της Σοσάνα Στερν για την ηθοποιό Μάρλι Μάτλιν, την πρώτη κωφή ηθοποιός που κέρδισε Όσκαρ ερμηνείας στην ιστορία του θεσμού. Το 1987 η Μάρλι Μάτλιν κέρδισε Όσκαρ (για την ερμηνεία της στην ταινία Παιδιά ενός κατώτερου Θεού) και τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω της σε ηλικία μόλις 21 ετών. Στο ντοκιμαντέρ αφηγείται η ίδια τη ζωή της στη νοηματική αμερικανική γλώσσα και αναφέρεται στις δυσκολίες τού να είσαι πρωτοπόρος. Η ταινία διερευνά τη ζωή της ως ηθοποιού και τη μετεωρική άνοδό της. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει πλάνα γυρισμένα στη διάρκεια της καριέρας της που μετρά 37 χρόνια, καθώς και εικόνες από τα παρασκήνια της ταινίας Παιδιά ενός κατώτερου Θεού και από τις σειρές Η δυτική πτέρυγα και Seinfeld. Επικοινωνώντας στη νοηματική γλώσσα, η Μάτλιν αναφέρεται στη σχέση της με τον Ουίλιαμ Χαρτ, στη θέση της ως μέλους της κοινότητας κωφών, στον αγώνα της για ρόλους και μεγαλύτερη προσβασιμότητα στο Χόλιγουντ και στο τι σημαίνει να είσαι «πρωτοπόρος».
Η είσοδος στην τελετή έναρξης και λήξης είναι με προσκλήσεις και περιορισμένο αριθμό εισιτηρίων. Μετά θα ακολουθήσουν πάρτι στην Αποθήκη Γ με εξαιρετικούς καλλιτέχνες και η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.
Αφιέρωμα ΑΙ, μια αναπόδραστη νοημοσύνη
Το 27ο ΦΝΘ διοργανώνει μεγάλο αφιέρωμα με τίτλο «ΑΙ, μια αναπόδραστη νοημοσύνη / ΑΙ, an Inevitable Intelligence». Το αφιέρωμα προσκαλεί το κοινό σ' ένα συναρπαστικό ταξίδι που περιλαμβάνει μια επιλογή αποκαλυπτικών ντοκιμαντέρ, την εντυπωσιακή εικαστική εγκατάσταση «LAUREN: Anyone Home?» της καλλιτέχνιδος και καθηγήτριας στο UCLA Λόρεν Λι ΜακΚάρθι, το masterclass AI and ART EXPERIENCE powered by TELEKOM σε συνεργασία με την COSMOTE TV, μια δίγλωσση ειδική έκδοση και το περιοδικό Πρώτο Πλάνο, που φέτος θ' αποτελέσει ένα πείραμα συνδημιουργίας με το ΑΙ. Μια κινηματογραφική εξερεύνηση της νέας πραγματικότητας, στα όρια του ανθρώπινου και του ψηφιακού.
Στο αφιέρωμα θα προβληθούν ταινίες που διερευνούν τις διαφορετικές πτυχές της τεχνητής νοημοσύνης. Ανάμεσά τους το «The Hexagonal Hive and a Mouse in a Maze» σε σκηνοθεσία της Τίλντα Σουίντον, ένα συναρπαστικό ταξίδι στους μηχανισμούς της μάθησης και στο πώς αυτή επηρεάζεται από την τεχνολογία. Το «The Biography of a Software» του Γιώργου Δρίβα, μια οπτικοακουστική συνομιλία μ' ένα έξυπνο λογισμικό, είναι η πρώτη μεσαίου μήκους ελληνική ταινία φτιαγμένη εξ ολοκλήρου από ΑΙ. Στο Φεστιβάλ θα προβληθεί, μεταξύ άλλων, και το «About a Hero», μεταφορά ενός σεναρίου γραμμένου από μηχανή AI, η οποία έχει μελετήσει το έργο του Βέρνερ Χέρτσογκ.
Στο έργο LAUREN, η καλλιτέχνις, ως μια άλλη Alexa, παρακολουθεί και ελέγχει το σπίτι των επισκεπτών της εικαστικής εγκατάστασης. Η εμπειρία ξεκινά με την εγκατάσταση έξυπνων συσκευών, όπως κάμερες, μικρόφωνα, κλειδαριές, βρύσες και οικιακές συσκευές, που μετατρέπουν τον χώρο σε ένα πλήρως συνδεδεμένο έξυπνο σπίτι. Σε αντίθεση με τις συνηθισμένες τεχνολογίες έξυπνου σπιτιού, το LAUREN εστιάζει στην ανθρώπινη παρουσία, προσδίδοντας κατανόηση και διαίσθηση στους απλούς αλγόριθμους. Λειτουργεί ως ένας ανθρωποκεντρικός ψηφιακός βοηθός, ισορροπώντας ανάμεσα στην οικειότητα και την ιδιωτικότητα, την ευκολία και την αυτονομία, αναδεικνύοντας παράλληλα τον ρόλο της ανθρώπινης εργασίας σε έναν κόσμο που αυτοματοποιείται ολοένα και περισσότερο. Μέσα από αυτήν την εμπειρία, το LAUREN προσκαλεί το κοινό να σκεφτεί τη σχέση του με την τεχνολογία και τον έλεγχο που εκείνη ασκεί στον προσωπικό του χώρο, προσφέροντας μια διαφορετική ματιά στο τι μπορεί να σημαίνει πραγματικά «έξυπνη» τεχνολογία. Το έργο δείχνει πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για έναν ουσιαστικό διάλογο.
Αφιέρωμα γεωγραφία του βλέμματος: Η εκτός σχεδίου Ελλάδα (1950-2000
Συνολικά 19 ντοκιμαντέρ που συνθέτουν ένα πολυεπίπεδο και διαφωτιστικό πορτρέτο της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής ζωής της χώρας στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα πρωταγωνιστούν στο μεγάλο αφιέρωμα του 27ου ΦΝΘ με τίτλο Γεωγραφία του βλέμματος: Η εκτός σχεδίου Ελλάδα (1950-2000). Με αφορμή την πρόσφατη ανακάλυψη του ντοκιμαντέρ «Καστοριά» (1969) του Τάκη Κανελλόπουλου το φεστιβάλ διοργανώνει ένα μοναδικό κινηματογραφικό ταξίδι στην ελληνική ύπαιθρο μέσα από ντοκιμαντέρ σπουδαίων δημιουργών, ως επί το πλείστον σπάνια και λιγότερο προβεβλημένα. Οι ταινίες «Γάζωρος Σερρών» (1974) και «Πρέσπες» (1966) του Τάκη Χατζόπουλου θα προβληθούν σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας.
Χρυσός Αλέξανδρος στον Νικολά Φιλιμπέρ
Ένας από τους σημαντικότερους ντοκιμαντερίστες των εποχών μας, ο βραβευμένος με Χρυσή Άρκτο, Σεζάρ και βραβείο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Νικολά Φιλιμπέρ, δημιουργός σπουδαίων ντοκιμαντέρ όπως τα «Να είσαι και να έχεις / Etre et avoir» και «Nenette» θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη για να παραλάβει τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο για την προσφορά του στο σινεμά. Ο Νικολά Φιλιμπέρ θα παραδώσει, επίσης, masterclass, το οποίο θα συντονίσει ο σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, παραγωγός και σεναριογράφος Μάρκο Γκαστίν. Στις ταινίες του, ο Φιλιμπέρ εκφράζει μια σειρά από επίκαιρους και θεμελιώδεις κοινωνικούς προβληματισμούς, επιδεικνύοντας αφοσίωση, σεβασμό και ευαισθησία απέναντι στο εκάστοτε θέμα του. Ο ίδιος σημειώνει: «Με συναρπάζει πρωτίστως ο εύθραυστος χαρακτήρας του απρόβλεπτου και όχι η άνεση της βεβαιότητας. Η αθέατη πλευρά είναι εκείνη που έχει ενδιαφέρον».
Στο πλαίσιο του spotlight που διοργανώνει το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα προβληθεί μια τριλογία ταινιών για εναλλακτικές ψυχιατρικές προσεγγίσεις, καθώς και ένα αποκαλυπτικό πορτρέτο των ανθρώπων που εργάζονται ως νοσηλευτές. Στο «Each and Every Moment» (2018) ο σκηνοθέτης ακολουθεί τα σκαμπανεβάσματα μιας μαθητείας που φέρνει χιλιάδες φοιτητές και φοιτήτριες νοσηλευτικής αντιμέτωπους με έννοιες όπως η σωματική ευθραυστότητα, ο πόνος και οι ασθένειες. Ο χρόνος τους κινείται μεταξύ διαλέξεων και πρακτικής άσκησης. Πρόκειται για μια έντονη και δύσκολη περίοδο, στη διάρκεια της οποίας καλούνται να αποκτήσουν γνώσεις και να εξοικειωθούν με πολύπλοκες τεχνικές διαδικασίες, χωρίς να χάσουν την ανθρωπιά και την ενσυναίσθησή τους. Το ντοκιμαντέρ «Στο ποταμόπλοιο / On the Adamant» (2023), που απέσπασε Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου 2023, ρίχνει μια τρυφερή και διαφωτιστική ματιά στον φιλόξενο μικρόκοσμο του Adamant, ενός ξεχωριστού πλωτού κέντρου ψυχικής υγείας στον Σηκουάνα, στην καρδιά του Παρισιού. Ένα πολύτιμο ντοκουμέντο για έναν μοναδικό σταθμό φροντίδας που καλωσορίζει ενήλικες που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.
Στα δύο επόμενα ντοκιμαντέρ του, «At Averroes & Rosa Parks» (2024) και «The Typewriter and Other Headaches» (2024), ο Φιλιμπέρ διερευνά βαθύτερα το θέμα που τον απασχόλησε στο ντοκιμαντέρ «Στο ποταμόπλοιο». Τα «Averroes & Rosa Parks» είναι δύο ψυχιατρικές μονάδες του Παρισιού που ανήκουν στο ίδιο δίκτυο με το Adamant. Χρησιμοποιώντας συνεντεύξεις και καταγράφοντας συναντήσεις μεταξύ ασθενών και φροντιστών, ο σκηνοθέτης αναδεικνύει μια μορφή ψυχιατρικής που δίνει χώρο στα λεγόμενα των ασθενών. Καθώς οι ασθενείς ανοίγονται στον σκηνοθέτη, προκύπτει το ερώτημα: μέσα σε ένα καταπονημένο σύστημα υγείας, πώς μπορεί να δοθεί στους εγκαταλελειμμένους ανθρώπους μια θέση στον κόσμο; Το ντοκιμαντέρ At Averroes & Rosa Parks πραγματοποίησε την πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.
Στο «The Typewriter and Other Headaches» (2024), ο Φιλιμπέρ μαζί με μια ομάδα εθελοντών επισκέπτονται ανθρώπους με ψυχικά νοσήματα στα σπίτια τους και αναλαμβάνουν να επισκευάσουν τα πιο πολύτιμα αντικείμενά τους: μια γραφομηχανή, ένα ηχοσύστημα, έναν εκτυπωτή. Οι εθελοντές ακούν προσεκτικά, με σεβασμό και υπομονή, τις ιστορίες, τις ανάγκες και τις ανησυχίες κάθε ασθενούς, ενώ ο Φιλιμπέρ τούς επιφυλάσσει τον ίδιο σεβασμό με την κάμερά του. Ένα τρυφερό ντοκιμαντέρ, και ταυτόχρονα μια έκκληση για συμπόνια.
Λόρεν Γκρίνφιλντ: Κινηματογραφώντας τη χλιδή και τον πλούτο
Επίκαιρο και αφυπνιστικό, το έργο της σπουδαίας σκηνοθέτιδος και φωτογράφου Λόρεν Γκρίνφιλντ κριτικάρει την τοξική πλευρά του υπερκαταναλωτισμού και σχολιάζει την παρακμή μιας νεόπλουτης τάξης που ξοδεύεται σε εφήμερες απολαύσεις. Το 27ο ΦΝΘ πραγματοποιεί αφιέρωμα στο έργο της αμερικανίδας δημιουργού, ενώ θα την υποδεχθεί στη Θεσσαλονίκη ως μέλος της κριτικής επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού τμήματος. Πνεύμα πολυσχιδές και αεικίνητο, η Γκρίνφιλντ έχει αποτυπώσει στο έργο της τις παραμορφωμένες όψεις της σύγχρονης εκδοχής του Αμερικανικού Ονείρου. Εδώ και 30 χρόνια, από τότε που διάβασε το βιβλίο «Λιγότερο από μηδέν / Less Than Zero» του Μπρετ Ίστον Έλις, ασχολείται με την πλουτοκρατία. Το κυνήγι της ομορφιάς και η εμπορευματοποίησή της, ο εθισμός στην απόκτηση αγαθών, η εξάρτηση από τα χρήματα, η υπερβολή της αφθονίας, η διασημότητα, η εξουσία και η σαρωτική επέλαση του καταναλωτισμού αποτελούν ορισμένα από τα ζητήματα που διερευνά η Γκρίνφιλντ στο πολυεπίπεδο φωτογραφικό και κινηματογραφικό της έργο.
Το πιο πρόσφατο πρότζεκτ της Γκρίνφιλντ, είναι η σειρά ντοκιμαντέρ «Social Studies» (2024), ένα πρωτοποριακό κοινωνικό πείραμα που εξερευνά τις επιπτώσεις της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην πρώτη γενιά των digital natives (παιδιά απόλυτα εξοικειωμένα με τη χρήση νέων τεχνολογιών), των σημερινών εφήβων. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από smartphones σε πραγματικό χρόνο, η σειρά ντοκιμαντέρ εξετάζει το πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλάζουν την παιδική ηλικία. Μας συστήνει μια ομάδα νέων που έρχονται αντιμέτωποι με τον σχολικό εκφοβισμό, τα πιεστικά πρότυπα ομορφιάς, τις μόνιμες συγκρίσεις και τον ρατσισμό, οι οποίοι καλούνται να εξερευνήσουν τη σεξουαλικότητά τους και να λάβουν αποφάσεις που ενδεχομένως θα αλλάξουν τη ζωή τους. Ένα ωμό και αποκαλυπτικό ταξίδι στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής και παράλληλα ένα τρυφερό και ανησυχητικό πορτρέτο μιας γενιάς που μεγαλώνει στην εποχή των social media. Στο Φεστιβάλ θα προβληθούν και τα πέντε επεισόδια της σειράς.
Ο χορογράφος Άντι Τζούμα σκηνοθετεί τα σποτ του φεστιβάλ
Στα σποτ της φετινής διοργάνωσης πρωταγωνιστούν εμβληματικά τοπόσημα της Θεσσαλονίκης, αλλά και τα πολυαγαπημένα σημεία και κτίρια όπου χτυπάει η καρδιά του φεστιβάλ. Μια περιπλάνηση που ξεκινάει από το Φρούριο του Επταπυργίου και καταλήγει στην καρδιά της αστικής μητρόπολης, στην Προβλήτα Α΄ στο Λιμάνι και στο ιστορικό Ολύμπιον, την έδρα του φεστιβάλ. Μέσα στη μυσταγωγία και στην ανωνυμία της σκοτεινής αίθουσας αλλά και έξω, στην πολύβουη και αέναη κινητικότητα των δρόμων και του λιμανιού, η αιθέρια και γεμάτη ζωντάνια χορογραφία του Άντι Τζούμα γίνεται αντιληπτή ως μια ωδή στην προσωπική έκφραση, ως ένα κάλεσμα για απελευθέρωση από κάθε είδους δεσμά, αλλά και ως μια πανηγυρική επιβεβαίωση του αρχέγονου δεσμού ανάμεσα στους ανθρώπους και τον τόπο τους.
Γεωχημικοί από το Παλέρμο μέτρησαν την ανάσα του ηφαιστείου της Σαντορίνης: «Είναι σα να παρακολουθείς ασθενή»
Το υπουργείο Μεταφορών φέρνει ακόμα ένα νομοσχέδιο για τον σιδηρόδρομο και... πετάει το μπαλάκι των ευθυνών στη ΡΑΣ
Το 73% των Τούρκων βρίσκει τις διαμαρτυρίες για τον Ιμάμογλου δικαιολογημένες
Ανείπωτη καταστροφή από τον σεισμό στη Μιανμάρ: Φόβοι για πάνω από 10.000 νεκρούς - Στέλνουν βοήθεια Κίνα, Ρωσία και ΗΠΑ
Live όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό, με την υπογραφή του www.ethnos.gr