Έργα κοινωνικού προβληματισμού από την Βουλγαρία

Θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους και επιδραστικούς εικαστικούς της σύγχρονης Βουλγαρίας, καλλιτέχνης με πολιτικά μηνύματα και κοινωνικό προβληματισμό. Ο Luchezar Boyadjiev έρχεται για πρώτη φορά με ατομική του έκθεση στη χώρα μας και…ξαναχτίζει τον κόσμο των εικόνων στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου & Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. 

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν την Τρίτη 30 Ιουνίου και αυτή θα μείνει ανοιχτή για το κοινό μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου, ενώ τα έργα του καλύπτουν το σύνολο σχεδόν των εκφραστικών μέσω από εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, ζωγραφική, μέχρι κείμενα και video art-«δεν έχω προσπαθήσει να γίνω καλλιτέχνης single medium».

«Τα έργα που θα παρουσιάσω στη Θεσσαλονίκη, στέλνουν μήνυμα ανεκτικότητας και συμφιλίωσης, αλήθειας για τους ανθρώπους και τη ζωή τους, ομορφιά και καλλιτεχνική ευελιξία», λέει στο «Έθνος της Κυριακής», ο Βούλγαρος καλλιτέχνης που πέρασε την πανδημία του κορονοϊού κλειδωμένος στο στούντιό του στη Σόφια, φροντίζοντας την 92χρονη μητέρα του και δημιουργώντας νέα έργα. «Όλο αυτό που περνάμε με τον Covid-19 είναι μια σοβαρή προειδοποίηση. Πρέπει να αλλάξουμε την στάση μας απέναντι στον κόσμο, δεν είμαστε οι αφέντες του, οφείλουμε να σταματήσουμε τώρα την κακοποίηση της φύσης, αλλά και του άλλου. Είναι μια μεγάλης κλίμακας αφύπνιση, αλλά φοβάμαι ότι δεν θα εισπράξουμε σωστά το μήνυμα, ούτε αυτή τη φορά. Τούτο το δίμηνο της καραντίνας ήταν δύσκολο, είχε στιγμές κατάθλιψης, αλλά και επανεκτίμησης, αμφιβολίας και αρκετής ελπίδας», τονίζει.

Η έκθεση με περίπου 40 projects θα καλύψει όλους τους χώρους του Μουσείου, έχει τίτλο «Luchezar Boyadjiev. Ξαναχτίζοντας τον κόσμο των εικόνων. 1991-2019» και ο ίδιος θα μείνει αρκετές μέρες στην πόλη για να ξεναγήσει και να συνομιλήσει με το κοινό. Εκπαιδευόμενος ως ιστορικός τέχνης και θεωρητικός, στη Σόφια και στη Νέα Υόρκη, ο Boyadjiev, δημιουργεί έργα που αμφισβητούν τα παραδοσιακά σύμβολα και τις κοινωνικές συνθήκες στην πατρίδα του, σε σχέση με τις παγκόσμιες εξελίξεις, ενώ ανήκει στην γενιά των καλλιτεχνών που έβαλαν τα θεμέλια στη σύγχρονη τέχνη της Βουλγαρίας στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Η κριτική του στάση απέναντι στην πολιτική, στην κοινωνία και στη θρησκεία, η ειρωνική του διάθεση προς την ιστορία και την κοινωνική ανάπτυξη, του δημιούργησαν αρκετά προβλήματα, αλλά δεν το έβαλε κάτω. «Τα έργα που συζητήθηκαν δεν ήταν βλάσφημα, ασχολούνταν με την κατάρρευση της κοινωνικότητας σε πρόσφατες ολοκληρωτικές κοινωνίες του πρώην σοβιετικού συστήματος, ιδίως της Βουλγαρίας. Στα έργα μου αυτά, τα περισσότερα από τα οποία θα παρουσιαστούν στη Θεσσαλονίκη, αναφέρονται σε μια κατάσταση στη Βουλγαρία όπου «είχαμε θρησκεία χωρίς πίστη», αμέσως μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Τα πράγματα είναι διαφορετικά τώρα, όχι απαραίτητα προς το καλύτερο», σχολιάζει ο καλλιτέχνης, η πορεία του οποίου καλύπτει την μετάβαση από τον κομμουνισμό στον μετα-κομμουνισμό στην πατρίδα του. Το ενδιαφέρον του είναι συνεχές για την έννοια της μετάβασης και αντικατοπτρίζει την θέση του για την απομάκρυνση από τον ψυχρό πόλεμο Ανατολής και Δύσης προς έναν πιο παγκόσμιο προσανατολισμό.

Έργα του υπάρχουν σε πολλές συλλογές, στη Γερμανία, στη Βουλγαρία και αλλού, ενώ η πρώτη του αναδρομική έκθεση έγινε στη Δημοτική Πινακοθήκη της Σόφιας το 2018 και έτυχε πολύ θετικής ανταπόκρισης. Η πολιτική και η θρησκεία είναι δύο θέματα, τα οποία καλύπτει με διάφορα εκφραστικά μέσα και με έντονη κριτική διάθεση, γι΄αυτό και αποδομεί τις θεωρίες αυτές με διάφορες εγκαταστάσεις.

Για παράδειγμα στο έργο του «Καρέκλες και σύμβολα» (1995-2001) τοποθετεί τις γνωστές μαύρες-κόκκινες καρέκλες των συνεδρίων σε σειρά έντεκα φωτογραφιών σε μια αίθουσα συνεδριάσεων, σχηματίζοντας έναν σταυρό, ένα δρεπάνι, ή μια σβάστικα, δίνοντας ως λεζάντες, «Hilter was here», «Lenin was here», «You were here». Πρόκειται για ένα έργο για την ειρηνική συν-ταυτοποίηση, το οποίο συζητήθηκε πολύ, όπως και εκείνο με τίτλο «City with a View», στο οποίο έβαλε καρέκλες από κινηματογραφική αίθουσα σε τρία  διαφορετικά σημεία στην Ιερουσαλήμ: πέντε με θέα στη Μέκκα, δύο με θέα στη Μόσχα και μία προς την Νέα Υόρκη. Στόχος του ήταν να επικρίνει τον διάλογο Ανατολής και Δύσης, τον οποίο και θεωρεί «βαθιά ξεπερασμένο».

Ο Luchezar Boyadjiev είναι από τους πιο διάσημους σύγχρονους καλλιτέχνες από τη Βουλγαρία και το έργο του επικεντρώνεται στην προσωπική ερμηνεία των κοινωνικών διαδικασιών, την αλληλεπίδραση μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου, την αστική πραγματικότητα και την οπτική του σημερινού κόσμου μέσα από στοιχεία ουτοπίας και δυστοπίας. Έχοντας μελετήσει αρκετά την ιστορία της τέχνης τον 20^ο αιώνα, μπορεί να εμπνέεται από τάσεις, καλλιτεχνικά ρεύματα και εικαστικούς και να δημιουργεί κάτι δικό του. Όπως συνηθίζει να λέει «ένα σχέδιο του Γκόγια, θα μπορούσε να είναι εξίσου σημαντική επιρροή για μένα, όπως και μια εγκατάσταση του Γιάννη Κουνέλη».