Μελοποιημένος Χριστιανόπουλος σε ροκ, ρεμπέτικο και έντεχνο από τον Βίττη στα «Δημήτρια 2020»

«Και τι γίνεται με αυτά τα τραγούδια, θα τα βγάλεις ποτέ» ρωτούσε επίμονα ο Ντίνος Χριστιανόπουλος κάθε φορά που συναντούσε στη Θεσσαλονίκη τον Νίκο Βίττη, τον ταλαντούχο δημιουργό που μελοποίησε 17 έργα του μεγάλου ποιητή. Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη του προσπάθεια να μελοποιήσει Χριστιανόπουλο, ο Νίκος Βίττης παρουσιάζει στο κοινό το προσεχές Σάββατο -για πρώτη φορά- στα «Δημήτρια 2020» 12 από τα 17 έργα του, θέλοντας να τιμήσει η Θεσσαλονίκη ένα από τα σπλάχνα της, τον Ντίνο Χριστιανόπουλο.

Πρόκειται για τρία ποιήματα - τα οποία είχε γράψει ο Χριστιανόπουλος στη μνήμη του  Ναπολέοντα Λαπαθιώτη - και εννιά τραγούδια από τη συλλογή το «Αιώνιο Παράπονο» (λαϊκά, άλλα λιγότερο λαϊκά και κάποια πιο κοντά στο έντεχνο) και θα ερμηνεύσει ο Γρηγόρης Κλιούμης τραγουδιστής και στιχουργός του συγκροτήματος «Υπόγεια Ρεύματα» σε ρυθμούς ροκ, ρεμπέτικου και έντεχνου.

Το γράμμα του Χριστιανόπουλου στο Βίττη

Ντίνος Χριστιανόπουλος και Νίκος Βίττης πρωτογνωρίστηκαν το '81 στο σπίτι του φίλου του Γιώργου Σφυρίδη. Μάλιστα, από το επίθετο θυμήθηκε πως γνώριζε τον πατέρα του από τα φοιτητικά χρόνια. «Του είχα πάει τότε δύο μελοποιήσεις. Το "Σιγά- Σιγά" και το "Μπουζουξής" (τα οποία μελοποίησαν μαζί με τον Γιώργο Σφυρίδη). Αφού τα άκουσε με αποπήρε, λέγοντας μου ότι είναι εκτός ύφους των ποιημάτων του». Ο Θεσσαλονικιός δημιουργός, με σπουδές μουσικής στο πανεπιστήμιο του Berklee της Αμερικής, δεν το έβαλε κάτω και δεκατρία χρόνια μετά επισκέφτηκε ξανά το σπίτι του μεγάλου ποιητή στις 40 Εκκλησιές, παρουσιάζοντάς του ακόμη μια σειρά από μελοποιημένα ποιήματά του.

«….Είναι φανερή η ποιότητα της δουλειά σου» έγραφε το γράμμα του Ντίνου Χριστιανόπουλου λίγες μέρες αργότερα που ταχυδρόμησε στον Νίκο Βίττη και κατέληγε: «…Αυτά τα λίγα. Αν δεν σε βοηθούν, αγνόησέ τα. Δεν έχω καμία διάθεση επέμβασης και οδηγιών». Έκτοτε όποτε βρισκόντουσαν, είτε στο στέκι του λογοτεχνικού περιοδικού «Διαγώνιος», είτε στο σπίτι του στις 40 Εκκλησιές ο Χριστιανόπουλος -παρά τις αρχικές ενστάσεις και προβληματισμούς που διατύπωνε στον Βίττη- ενδιαφέρονταν για το πότε αυτά θα κυκλοφορήσουν. Καιρό μετά ο Ντίνος Χριστιανόπουλος σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του στο περιοδικό «Δίφωνο» ξεχώριζε τον Νίκο Βίττη μαζί με τον Κουγιουμτζή και τον Χατζηδάκη για τις μελοποιήσεις των ποιημάτων του.

«Οι μελοποιήσεις έργων του Χριστιανόπουλου σημάδεψαν την πορεία μου. Το έκανα με πολύ μεράκι και αγάπη. Και είναι εμφανείς οι τρεις χώροι που κινούμαι, το ροκ, το ρεμπέτικο και το έντεχνο. Δεν έχει άδικο σε αυτά που λέει ο Χριστιανόπουλος αλλά από την άλλη δεν παραμένουμε σταθεροί σε ένα σημείο. Καταλαβαίνει ότι δεν ήθελα να κάνω κάτι για να το κάνω, αλλά κάτι για το οποίο πίστευα. Γι' αυτό δημιούργησα συγκεκριμένα κομμάτια. Θα μπορούσα να μελοποιήσω και τα υπόλοιπα. Επέλεξα, όμως, μόνο αυτά που μπορώ να τα εκφράσω καλά, προσπαθώντας να συγκεράσω μουσικά είδη. Βέβαια αυτό είναι πάντα ένα πρόβλημα. Όταν κάποιος γράφει, προσπαθεί να κάνει κάτι διαφορετικό από αυτό που ήδη υπάρχει» εξηγεί στο ethnos.gr ο Νίκος Βίττης και θυμάται τις κουβέντες που μοιράστηκε με έναν από τους σημαντικότερους λυράρηδες της Κρήτης τον Κώστα Μουντάκη.

«Μου ‘λεγε όταν ήταν νέος λυράρης, οι παλιοί τον κατηγορούσαν ότι διαστρέβλωνε την παράδοση. Αν ρωτήσεις κάποιον σήμερα στην Κρήτη θα σου πει ότι ο Μουντάκης είναι η παράδοση. Θέλω να πω το ίδιο πράγμα μου ‘λεγε και ο Χριστιανόπουλος όταν είχε πρωτακούσει Χιώτη. Και μάλιστα πήγαινε έξω από κει που τραγουδούσε ο Χιώτης και έλεγε Χιώτη-προδότη Έχει δίκιο μεν γιατί ο Χιώτης χρησιμοποίησε τη βάση του ρεμπέτικου και το λαϊκού αλλά αυτά που έκανε δεν ήταν λαϊκά παρότι έχουν λαϊκά στοιχεία. Το αποτέλεσμα έχει όμως σίγουρα μουσικό ενδιαφέρον».

Γιατί μελοποίησε Ντίνο Χριστιανόπουλο

Αποφάσισε να μελοποιήσει Χριστιανόπουλο γιατί του αρέσουν οι στίχοι του που ρέουν, έχουν καλή χρήση της γλώσσας και πολύ καλό ρυθμό. Ο τρόπος που χρησιμοποιεί τις συλλαβές και κάθε λέξη δείχνουν πόσο δουλεμένα ήταν. Από την άλλη είχε το κίνητρο να κάνει κάποιες δοκιμές σε κάποιες πιο λαϊκές φόρμες γιατί προσφέρεται το περιεχόμενο των στίχων σε κάποια από αυτά. «Ο συνδυασμός των λέξεων που χρησιμοποιεί ο Χριστιανόπουλος παράγουν ένα ηχητικό αποτέλεσμα, ανεξάρτητα αν είναι το ποίημα είναι τόσο ξεχωριστό ή όχι, δηλαδή η αλληλουχία των ήχων των λέξεων δημιουργούν μια αισθητική απόλαυση, έχουν μια μουσικότητα από μόνες του, χωρίς να χρειάζεται απαραίτητα να μελοποιηθούν. Κυρίως σε ότι αφορά  την ποίησή του θεωρώ ότι ήταν αυτό που με αγγίζει για να μπορώ να το κάνω μουσική». Μεταξύ άλλων, ξεχωρίζει τα ποιήματα «Ελεγεία της Φιλίας», τις «Τύψεις» και το «Σιγά-Σιγά».

Τα υπόλοιπα είχαν την δύναμη του λόγου με απλό τρόπο, πολύ δυνατό.  Για τον Νίκο Βίττη η ποίηση έχει δύο βασικά συστατικά στοιχεία που συνδέονται άμεσα με τη μουσική. Πρέπει να έχουν ρυθμό, να ρέει η γλώσσα -όχι κατ' ανάγκην ομοιοκαταληξία- και ο συνδυασμός των λέξεων όταν διαβάζονται να ακούγονται ευχάριστα. Αυτό κάνει και τη διαφορά της ποίησης από τον πεζό λόγο. Και ο πεζός λόγος πρέπει να 'χει σωστό ρυθμό για να γίνει κατανοητός. 

Η κρίση ανέδειξε νέους καλλιτέχνες 

Φτάνοντας η κουβέντα στο σήμερα και την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί λόγω της πανδημίας με την ακύρωση συναυλιών, ματαίωση φεστιβάλ και το κλείσιμο θεάτρων εκτιμά ότι όλη αυτή η ατμόσφαιρα έχει φέρει σε πολύ δύσκολη θέση τον καλλιτεχνικό κόσμο. «Πως να αντέξουν οι θεατρικές παραστάσεις με τα περιοριστικά μέτρα αλλά και πως θα επενδύσει κάποιος σε ταινίες όταν δεν ξέρει πως και που θα προβληθεί» αναρωτιέται ο κ. Βίττης.

«Ο πολιτισμός δεν ξέρω αν θα αντέξει, εξαρτάται πόσο θα συνεχίσει αυτή η κατάσταση. Αυτό, όμως, που διαπίστωσα τη δεκαετία της κρίσης είναι ότι άνθρωποι που έκαναν δουλειές για τρίτους κάνουν δουλειές για τον εαυτό τους. Αυτό δημιούργησε για μένα καινούργια πράγματα και έβγαλε μπροστά ανθρώπους που ήταν πάντα υπό την υπηρεσία άλλων. Από την στιγμή που είπαν ότι κανείς δεν υπάρχει να μας δώσει δουλειά ας κάνουμε κάτι μόνοι μας. Και αυτό έβγαλε πολύ ωραία πράγματα. Υπάρχουν π.χ δεκάδες νέοι μουσικοί, εξαιρετικοί τόσο τεχνικά όσο και δημιουργικά που στο ροκ ή την τζαζ δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από συγκροτήματα του εξωτερικού. Μπορούν να τα καταφέρουν». 

Ποιος είναι ο Νίκος Βίττης 

Αν και σπούδασε τοπογράφος στο Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης η μουσική τον κέρδισε από μικρό, κερδίζοντας το πρώτο του βραβείο σύνθεσης, όταν ακόμη ήταν μαθητής, μελοποιώντας Πολυδούρη το οποίο στην τελετή βράβευσης τραγούδησε η Αφροδίτη Μάνου. Η μουσική του περιλαμβάνει συνθέσεις για μικρά σύνολα και τραγούδια, για εικαστικές εκθέσεις-εγκαταστάσεις, ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, ντοκιμαντέρ και θεατρικές παραστάσεις. Στο θέατρο έχει συνεργαστεί με τους Θωμά Μοσχόπουλο, Γιάννη Μόσχο, Αύρα Σιδηροπούλου, Άσπα Τομπούλη, Όλγα Ποζέλη, Ευδόκιμο Τσολακίδη, Φώτη Μακρή, Λευτέρη Γιοβανίδη, Γιώργο Μιχαλακόπουλο κ.ά. Έχει γράψει μουσική για ταινίες και ντοκιμαντέρ: «Καντίνα», «Ο άνθρωπος που ενόχλησε το σύμπαν», «Η Τρισεύγενη», «Δημιουργώντας γνώση» και «Puzzle».

Συμμετείχε με την παράσταση «Μην κρίνεις τον άνθρωπο απ’ την ουρά του» στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Fadjr στην Τεχεράνη. Έργα του έχουν παιχτεί στην Ελλάδα, τη Γερμανία και την Αμερική. «Παλιότερα έκανα πιο πολύ μουσική για θέατρο. Τώρα ασχολούμαι πιο πολύ με τα δικά μου πρότζεκτ και τα μουσικά και τα κινηματογραφικά». Ξεχωρίζει τις μουσικές που έχει γράψει για το παιδικό θέατρο της Ξένιας Καλογεροπούλου αλλά και το ηχητικό σχεδιασμό για παραστάσεις όπως πχ για την «Πόλη» της Λούλας Αναγνωστάκη στο Φεστιβάλ Αθηνών. Το επόμενο διάστημα θα κυκλοφορήσει ένα δίσκο με μελοποιημένα ποιήματα του Χριστιανόπουλου με πιο ηλεκτρικό ήχο αλλά και ένα νέο cd από την αγγλόφωνη ροκ μπάντα του καθώς και τραγούδια του με ελληνικό στίχο.