Μιμίκα Γιαννοπούλου: Τα μυστικά και η μαγεία στα νέα πωλητήρια (pics)

Το νέο πωλητήριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι, πλέον, γεγονός. Αλλά δεν πρόκειται για ένα ακόµη πωλητήριο της σειράς. Στην ουσία, αποτελεί µία πρόταση-πρότυπο, µια καλαίσθητη βιτρίνα, ένα εκθετήριο «µύησης» σε ό,τι θα ανακαλύψει ο επισκέπτης του µουσείου στη συνέχεια της περιδιάβασής του ανάµεσα στους θησαυρούς της αρχαιότητας.

Η ιδέα δηµιουργίας εκµαγείων είναι σύµφυτη µε την ίδια την ίδρυση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου το 1893, όταν θα ξεκινούσαν να κατασκευάζουν εκµαγεία από αρχαία αντικείµενα σε ένα εργαστήριο εντός του µουσείου. Αρχικά, η κατασκευή τους αποσκοπούσε σε επιστηµονική και εκπαιδευτική χρήση. Σταδιακά, όµως, οι στόχοι της διάδοσης και προβολής της αρχαίας ελληνικής τέχνης, η εξαιρετική ποιότητα των αντιγράφων και η αυξανόµενη ζήτησή τους οδήγησαν στη συστηµατική παραγωγή και διάθεσή τους.

Κάπως έτσι, θα δηµιουργούνταν ειδικά εργαστήρια παραγωγής εκµαγείων και αντιγράφων του Ταµείου Αρχαιολογικών Πόρων εντός του Επιγραφικού Μουσείου στην Αθήνα το 1970, ενώ από το 1999 θα µεταφέρονταν στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη Ρέντη, σε σύγχρονα εξοπλισµένες εγκαταστάσεις. Όσο για τη συλλογή των εκµαγείων, αποτελείται από αντίγραφα αντιπροσωπευτικών µουσειακών εκθεµάτων και εµπλουτίζεται συνεχώς και περιλαµβάνει, επίσης, ιστορικής σηµασίας αντίγραφα – από τα πρώτα που έγιναν ποτέ!

Μιλήσαµε µε την κυρία Μιµίκα Γιαννοπούλου, µέλος του ΔΣ του Ταµείου Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ), αλλά και µε εκτελεστικά καθήκοντα συντονισµού του Τοµέα των Πολιτιστικών Προϊόντων-Πωλητηρίων και εκλαϊκευµένων εκδόσεων, η οποία µας εξηγεί την ιδέα της πίσω από το νέο πωλητήριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, τον εντυπωσιακό προθάλαµο που διαθέτει, ο οποίος είναι µια µικρογραφία των εργαστηρίων, αποτελώντας -στην ουσίαένα µουσείο µέσα στο µουσείο! Και, επιπλέον, µας εξηγεί πόσο σηµαντικό είναι αυτήν τη στιγµή να αλλάξει η εικόνα των πωλητηρίων και των πολιτιστικών προϊόντων. Η (καλή) αρχή έγινε. Υπάρχει και συνέχεια…

Ειδώλια, κεφαλές, κοσµήµατα και εκπληκτικά αντίγραφα. Τι κοµίζει ως πρόταση για τον επισκέπτη και υποψήφιο αγοραστή η νέα εκδοχή, η µεταµόρφωση -θα λέγαµε- του πωλητηρίου του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου;

Κατ’ αρχάς ένα αφήγηµα. Oπως κάνουµε στις αρχαιολογικές εκθέσεις, θέλησα και στο πωλητήριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου να ακολουθήσω µια τέτοια λογική, για να γίνει έτσι αντιληπτό ότι δεν είναι ένα απλό πωλητήριο. Είναι ένα πωλητήριο-εκθετήριο, καθώς το Ταµείο Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ) και τα εργαστήριά του κατέχουν τη µοναδική τεχνογνωσία και δικαίωµα εκµάγευσης αρχαίων αντικειµένων από όλα τα µουσεία της χώρας και ως εκ τούτου αυτό µε όλα αυτά που παράγει, συνιστά και ένα αφήγηµα της αρχαιότητας στο σήµερα. ∆εν είναι, δηλαδή, µόνο πωλητέα αναµνηστικά αντικείµενα. Είναι πιστά αντίγραφα αρχαίων έργων και είναι και η εικόνα της πολιτιστικής διαχείρισης του υπουργείου Πολιτισµού διαµέσου του ΤΑΠ προς τον παγκόσµιο επισκέπτη.

Στον προθάλαµο του πωλητηρίου δηµιουργήθηκε και µία µόνιµη έκθεση, σκηνογραφήθηκε ουσιαστικά µια µικρογραφία των εργαστηρίων: Πώς είναι το στάδιο που δηµιουργούνται τα εκµαγεία, πώς είναι το στάδιο χύτευσης, πώς γίνεται ένα πιστό αντίγραφο ενός αρχαίου αγγείου. Και αυτό, στήθηκε µε αυτήν τη λογική. Για να αντιλαµβάνεται ο επισκέπτης ότι αυτό που αγοράζει είναι κάτι το ιδιαίτερο. Θέλουµε, λοιπόν, µέσα και από την αντιγραφή του παρελθόντος να προκύπτει ένα αφήγηµα που σχετίζεται µε τον πολιτισµό µας και την ιστορία του από τα βάθη του χρόνου.

Το πωλητήριο µοιάζει σαν ένα εργαστήριο που ανοίγει για το κοινό αποκαλύπτοντας τα µυστικά της υψηλής καλλιτεχνικής δηµιουργίας. Ποια ήταν ακριβώς η ιδέα πίσω από αυτό, αλλά και ποιος είναι τελικά ο στόχος µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα;

Η ιδέα προέκυψε από τη γνώση ότι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο λειτούργησε το πρώτο εργαστήριο συντήρησης και εκµάγευσης – ήδη από τον 19ο αιώνα. Εποµένως, είναι ο ιδανικός τόπος για να παρουσιαστεί εκεί η ιστορία του αντιγράφου. Ακόµα και οι Gilliéron -πατέρας και γιος- που ήταν Ελβετοί καλλιτέχνες, γνωστοί για τις πιστές αντιγραφές µυκηναϊκών και µινωικών αρχαιοτήτων, έκαναν µία σειρά από έργα που ανήκει στη συλλογή µας.

Σε αυτόν, ακολούθως, τον προθάλαµο εκτός από τα στάδια της εκµάγευσης περιλαµβάνονται και ιστορικά αντίγραφα των Gilliéron. Γι’ αυτό σας λέω ότι αυτός ο προθάλαµος αποτελεί µια γενικότερη µόνιµη έκθεση της ιστορίας των αντιγράφων. Δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο, το πωλητήριο και ο προθάλαµός του λειτουργούν σαν ένα ιδιότυπο µουσείο µέσα στο µουσείο. Αυτή ήταν η ιδέα που είχα όταν ανέλαβα στο Ταµείο Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ) εκτελεστικά καθήκοντα για τα πολιτιστικά προϊόντα και τα πωλητήρια. Γιατί η εµπειρία µου από τη διοργάνωση αρχαιολογικών εκθέσεων και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό µού λέει ότι πρέπει να υπάρχει ένα αφήγηµα σε όλα τα επίπεδα – ακόµα και σε αυτό που πουλάµε. Πρέπει ο επισκέπτης να καταλαβαίνει το γενικό πλαίσιο µέσα στο οποίο κινείται.

Τι σηµαίνει στην πράξη ότι το Ταµείο Αρχαιολογικών Πόρων κατέχει το copyright της εκµάγευσης όλων των ελληνικών αρχαιοτήτων µέσα από τα εργαστήρια κατασκευής πιστών αντιγράφων;

Ποιο είναι το όραµα, οι δυνατότητες και οι προοπτικές; Το όραµα είναι να προχωρήσουµε σε παραγωγές που θα έχουν να κάνουν µε το κάθε µουσείο. Θέλουµε να ανατρέψουµε την εικόνα, στη Θεσσαλονίκη -για παράδειγµα- να πουλιέται ο ∆ίσκος της Φαιστού και να µη βρίσκονται πράγµατα του ίδιου του µουσείου ή αντίστοιχα στην Κρήτη να υπάρχει έλλειψη από κεφαλές Μινωταύρου. Θέλουµε να προχωρήσουµε σε έναν εµπλουτισµό αντιγράφων που θα αφορούν τα ίδια τα µουσεία. Αυτή η στόχευση δεν υπήρχε ως τώρα.

Στα εργαστήριά µας θέλουµε να γίνουν και νέες παραγωγές σε σχέση µε τις ήδη υπάρχουσες. Επίσης, έχουµε προχωρήσει και σε κάποιες πειραµατικές εφαρµογές. Επειδή ξέρουµε ότι τα αγάλµατα, τα επιτύµβια και όλα αυτά δεν ήταν λευκά, αλλά είχαν χρώµατα, επιχρυσώσεις κτλ., προχωρήσαµε στη χρήση χρώµατος στα αντίγραφα που διαθέτουµε στο πωλητήριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, µε τις οδηγίες έµπειρων αρχαιολόγων που υπέδειξαν στους ζωγράφους και στους συντηρητές τη σωστή χρήση των χρωµάτων. Αρα κάνουµε αυτήν τη στιγµή και µία εφαρµογή επιστηµονικών µελετών στα αντίγραφα.

Το πρώτο εργαστήριο εκµαγείων λειτούργησε το 1893 στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Από το 1999, τα εργαστήρια µεταφέρθηκαν στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη Ρέντη σε σύγχρονες εγκαταστάσεις. Υπάρχει η δυνατότητα να γίνει µία µόνιµη έκθεση της ιστορίας των εργαστηρίων και της τεχνογνωσίας τους;

Αυτό θέλουµε να γίνει σε ένα άλλο κτίριο, γιατί η περιοχή του Ρέντη είναι λίγο αποµονωµένη. Θέλουµε να γίνει ένα µουσείο των εκµαγείων και της ιστορίας τους και να γίνονται και εκπαιδευτικά προγράµµατα. Υπάρχει η πρόθεση, η τεχνογνωσία, το δυναµικό. Αλλά αυτός είναι ένας µακροπρόθεσµος στόχος. Αυτήν τη στιγµή η προτεραιότητα είναι να αλλάξουµε την εικόνα των υφιστάµενων πωλητηρίων. Να έχουν ένα άλλο πρόσωπο και ένα άλλο αφήγηµα. Οπως αυτό που κάνουµε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο οποίο ετοιµάζουµε και ένα εκπαιδευτικό πρόγραµµα για παιδιά επισκεπτών τα Σαββατοκύριακα. Θα κάνουν εκµαγεύσεις τα ίδια µε την καθοδήγηση µιας γλύπτριας και αυτό το αντίγραφο που θα δηµιουργούν θα το παίρνουν µαζί τους. Και ο τίτλος που θέλησα να δώσω σε όλη αυτή την προσπάθεια είναι «Εκµαγεύοντας».

Στον νέο αυτό στρατηγικό σχεδιασµό, ποια πωλητήρια θα ακολουθήσουν ύστερα από αυτό του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου;

Οπωσδήποτε τα πωλητήριά µας στη Θεσσαλονίκη (και το Αρχαιολογικό και το Βυζαντινό και των Λουτρών), επίσης στην Πέλλα και τη Βεργίνα. Μετά, αµέσως στην Κρήτη, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και στην Κνωσό, 'οπου εφαρµόζεται και το e-ticket, σε Ολυµπία, ∆ελφούς και Ρόδο – αυτά είναι κατά προτεραιότητα. Και σιγά σιγά και τα άλλα. Προφανώς και τα υπόλοιπα εδώ της Αττικής: Αύριο εξωραΐζουµε λίγο του Ολυµπιείου, ακολουθεί η Ακρόπολη προσεχώς – το πωλητήριο στον Βράχο. Και προχωράµε.

Το πωλητήριο ενός µουσείου δεν είναι µόνο µία επιχειρηµατική δραστηριότητα. Τι σηµαίνει να αποκτήσει κάποιος κάτι από αυτό;

Θα µπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι παίρνει µαζί του µια σύγχρονη εικόνα της ελληνικής αρχαιότητας; Είναι η αισθητική του παρόντος µε την οποία αντιλαµβανόµαστε την αρχαιότητα – αυτό επιτυγχάνουµε µε την εκµάγευση αρχαίων έργων τέχνης τα οποία διαθέτουµε προς πώληση. Αλλά και η εικόνα που θέλουµε να περνάµε στον παγκόσµιο επισκέπτη, για το πώς εµείς βλέπουµε το παρελθόν µας στο παρόν.