Αποκαλύπτοντας το αρχαίο Δίον 

Η πόλη που συνδέθηκε µε τη λατρεία του Ολυµπίου ?ιός, από τον οποίο πήρε το όνοµά της, και η ανασκαφή που φέρει τα τελευταία 45 χρόνια την υπογραφή του καθηγητή Αρχαιολογίας ?ηµήτρη Παντερµαλή, προέδρου σήµερα στο Μουσείο της Ακρόπολης, το ?ίον Πιερίας, ξεδιπλώνει τον σκληρό και αδιάκοπο αγώνα των αρχαιολόγων εδώ και κοντά έναν αιώνα.

Την Πέµπτη 1/11 εγκαινιάζεται στο Μουσείο Εκµαγείων της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ µια σπουδαία έκθεση µε 23 εκµαγεία γλυπτών έργων και επιγραφών, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αλλά και κείµενα για την πορεία των ανασκαφών που ανέδειξαν την ιερή πόλη του µακεδονικού βασιλείου.

«Στην ανασκαφή του ?ίου ξεκίνησα την αρχαιολογική µου πορεία το 1970, και για δεκαετίες ολόκληρες µαζί µε την οµάδα µου δουλέψαµε κάτω από αντίξοες συνθήκες για να αναδείξουµε την αρχαία πόλη µε τα ιερά της, την πόλη που εκπροσωπούσε τη λατρεία του ?ία στο βόρειο τµήµα του ελλαδικού χώρου» λέει στο «Έθνος» ο κ. Παντερµαλής, ο οποίος θα παραβρεθεί στα εγκαίνια της έκθεσης που έχει τίτλο «Η ανασκαφή του ?ίου. Μια διαδροµή 90 χρόνων, 1928-2018».

Για τον ?ηµήτρη Παντερµαλή, «το ?ίον» δεν είναι µια συνηθισµένη αρχαία πόλη, καθώς πέρα από το πλήθος των σηµαντικών ιερών, αγαλµάτων και δηµοσίων κτιρίων είναι και ένα πολύ σηµαντικό αρχαιολογικό πάρκο. Η τοποθέτηση αντιγράφων των αρχαιολογικών θησαυρών στο σηµείο όπου βρέθηκαν καθιστά τον χώρο µοναδικό και την περιήγησή του µια ξεχωριστή εµπειρία, καθώς συνδυάζεται η φύση µε τις αρχαιότητες». Σύµφωνα µε τις αρχαίες πηγές, το ?ίον υπήρξε η ιερή πόλη του µακεδονικού βασιλείου, µε το τέµενος του Ολυµπίου ?ιός να αποτελεί το κέντρο της θρησκευτικής ζωής και τον χώρο προβολής των Μακεδόνων βασιλέων.

Στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα, χάρη στην πρωτοβουλία του βασιλιά Αρχέλαου, καθιερώθηκαν τα Ολύµπια εν ?ίω, πολυήµεροι αθλητικοί και σκηνικοί αγώνες προς τιµήν του ?ία και των Μουσών, γεγονός που συνέβαλε στην πανελλήνια αναγνώριση του πιερικού ιερού. Καλύπτοντας έναν χώρο έκτασης 1.500 στρεµµάτων, ο αρχαιολογικός χώρος του ?ίου αποτελείται από µια οχυρωµένη πόλη, έκτασης 360 στρεµµάτων, µε χώρους λατρείας, που κατοικήθηκε χωρίς διακοπή από τα κλασικά έως τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. «Η έκθεση για την ανασκαφή του ?ίου είναι η πρώτη στη σειρά, καθώς είναι η παλαιότερη πανεπιστηµιακή ανασκαφή. 

Ήδη το 1806 ο Άγγλος αξιωµατικός και περιηγητής W. M. Leake είχε ταυτίσει τα ερείπια δίπλα στο χωριό Μαλαθριά της Πιερίας µε το αρχαίο ?ίον. Το 1928 ο Γεώργιος Σωτηριάδης, καθηγητής Αρχαιολογίας και πρύτανης του νεοϊδρυθέντος Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, είχε την έµπνευση να αρχίσει ανασκαφή στο ?ίον» µας λέει η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ και επιµελήτρια της έκθεσης, Σεµέλη Πινγιάτογλου. Οι ανασκαφές διήρκεσαν ως το 1932 κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες και αποκάλυψαν τµήµα του κεντρικού δρόµου, δύο πύλες του τείχους, έναν µακεδονικό τάφο και την επισκοπική βασιλική.

Οι έρευνες των αρχαιολόγων αναβίωσαν τη δεκαετία του 1960, µε πρωτοβουλία του καθηγητή Αρχαιολογίας Γιώργου Μπακαλάκη, και συνεχίζονται από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 ως σήµερα ανελλιπώς χάρη στον καθηγητή ?ηµήτρη Παντερµαλή και τους συνεργάτες του αποκαλύπτοντας τη σηµερινή εικόνα του ?ίου, δηλαδή µιας οργανωµένης πόλης µε οχυρωµατικό περίβολο, µνηµειακά δηµόσια και ιδιωτικά κτίρια και µια εκτεταµένη περιοχή εκτός των τειχών αφιερωµένη στη λατρεία των θεών