Πλάι στον Μίκη: Με όπλο τους τη μουσική, 4  Έλληνες που κατέκτησαν τον κόσμο

Τέσσερις Έλληνες που στέκονται πλάι στον Μίκη Θεοδωράκη, στο στερέωμα των μουσικών ανέσπερων αστέρων, που θα φωτίζει νυν και αεί τον τόπο μας…  

«Ο τόπος μας είναι κλειστός, όλο βουνά που έχουν σκεπή το χαμηλό ουρανό μέρα και νύχτα». Αυτός είναι ο τόπος μας, όπως τον περιγράφει ο Σεφέρης. Και σ’ έναν τέτοιο τόπο, ρωτάς: Πώς γεννήθηκαν, πώς δυναμώσανε τα παιδιά μας;
Κι όμως, και γεννήθηκαν και μεγάλωσαν και δυναμώσανε και κάποια από τα «παιδιά μας» αντρειεύτηκαν, μπήκαν σ’ ένα βαρκάκι πιάσανε ωκεανούς και σταλάξανε στις ψυχές του κόσμου τον πολιτισμό μας, την γλώσσα μας, τη μεγαλοσύνη μας κι έλαμψαν άστρα λαμπρά μέσα στη νύχτα.
Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ένας από εκείνους του Έλληνες που έκαναν τον τόπο μας, τον «κλειστό» του Σεφέρη, να διαστέλλεται συνεχώς και συνεχώς να αποδείχνει πως όλα από εδώ άρχισαν κι εδώ θα καταλήξουν.
Ο Μίκης «αποχαιρέτισε» και στην έξοδό του φάνηκε πόσο μεγάλος ήταν: Δεν χωράει ο κόσμος ολόκληρος την απουσία του!
Και εκτός από τον Μίκη ποιοι; Ποιοι σπουδαίοι Έλληνες ήταν αυτοί που διέδωσαν τον πολιτισμό μας μέσα από τις νότες, την υψηλή γνώση που ενεδρεύει στο κύτταρό μας και κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες ξεχύνεται και κυριεύει τον κόσμο;
Ας ρίξουμε μια ματιά στο Πάνθεο των Παγκόσμιων Ελλήνων που διαβατήριό τους ήταν η μουσική για να περάσουν τα ελληνικά σύνορα και να γίνουν πολίτες του κόσμου.

Δημήτρης Μητρόπουλος: «Η εμπύρετος έντασις»…

copyright: AP PHOTOS

Ο Δημήτρης Μητρόπουλος γεννήθηκε την 1η Μαρτίου του 1896 στην Αθήνα. Υπήρξε, κατά κοινή ομολογία, σημαντικότατος συνθέτης και πιανίστας και ασφαλώς αξεπέραστος διευθυντής ορχήστρας. Αποφοίτησε από τη Βαρβάκειο Σχολή. Σπούδασε διεύθυνση χορωδίας και σύνθεση, αρχικά στο Ωδείο Αθηνών και αργότερα στο Βερολίνο. Πήρε χρυσό μετάλλιο για την ικανότητά του στο πιάνο από το Ωδείο Αθηνών, διάκριση που δόθηκε μόνο πέντε φορές στην ιστορία του Ωδείου. Περαιτέρω υπήρξε υπόδειγμα καλλιεργημένου και πνευματικού ανθρώπου· μια σπουδαία προσωπικότητα.

Ήταν γνωστός για τη φωτογραφική του μνήμη - μπορούσε να διευθύνει χωρίς παρτιτούρα - και τον ασκητικό τρόπο της ζωής του. Υπό την ιδιότητα του μαέστρου, γνώρισε διεθνή φήμη, αναλαμβάνοντας μάλιστα τη διεύθυνση της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης, θέση από την οποία παραιτήθηκε το 1958 για να παραμείνει σ' αυτήν ως μαέστρος. Στις 2 Νοεμβρίου του 1960, ο Δημήτρης Μητρόπουλος υπέστη καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια δοκιμής της Τρίτης Συμφωνίας του Γκούσταβ Μάλερ με την ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου.

Πέθανε σε ηλικία 64 ετών με την μπαγκέτα στο χέρι.
Ο θάνατός του απασχόλησε τον διεθνή Τύπο με εκτεταμένα άρθρα. Η νεκρολογία των «Times» μιλούσε για την «εμπύρετον έντασιν» των ερμηνειών του. Η σποδός του μαέστρου μεταφέρθηκε με αεροσκάφος της Βασιλικής Αεροπορίας από το Μιλάνο. Στο αεροδρόμιο ήταν παρατεταγμένη η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας, εκπρόσωποι από το χώρο της τέχνης και πλήθος κόσμου.
Το κιβώτιο με την τέφρα καλύφθηκε με τη σημαία της Ελλάδας και μεταφέρθηκε με πομπή στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, όπου πραγματοποιήθηκε τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του.

Μάνος Χατζηδάκις: Μια από τις… κολώνες της Ακρόπολης

Ο Μάνος Χατζηδάκις με τον Ζιλ Ντασέν και την Μελίνα Μερκούρη/ copyright: AP PHOTOS

Μια από τις κολώνες του ελληνικού πολιτισμού στο παγκόσμιο οικοδόμημα.  Συνθέτης, ποιητής, τραγουδοποιός, μαέστρος και πιανίστας, γεννήθηκε στην Ξάνθη στις 23 Οκτωβρίου του 1925. Ο Μάνος Χατζηδάκις είναι ο πρώτος που συνέδεσε μεταπολεμικά, με το θεωρητικό και συνθετικό έργο του, τη λόγια μουσική με τη λαϊκή μουσική παράδοση. Η μουσική του εκπαίδευση ξεκίνησε σε ηλικία τεσσάρων ετών και περιλάμβανε μαθήματα πιάνου. Παράλληλα εξασκούνταν στο βιολί και στο ακορντεόν.

Η πρώτη εμφάνιση του Χατζιδάκι ως συνθέτη πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1944, σε ηλικία 19 ετών, με τη συμμετοχή του στην κωμωδία «Ο Τελευταίος Ασπροκόρακας» του Αλέξη Σολομού από το νεοσύστατο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Την περίοδο της Κατοχής ο Χατζιδάκις ανακάλυψε το ρεμπέτικο τραγούδι και έγινε ένας από τους πρώτους που το μελέτησαν και κατανόησαν την αξία του. Στις 31 Ιανουαρίου 1949, σε ηλικία 23 ετών, έδωσε στο Θέατρο Τέχνης (στεγαζόταν στο τότε Θέατρο Αλίκης, νυν Θέατρο Μουσούρη στην πλατεία Καρύτση) τη διάσημη διάλεξή του για το ρεμπέτικο τραγούδι. Το 1955 ξεκίνησε μία περίοδος έντονης δημιουργικής δράσης.

Διαβάστε επίσης: Σαν σήμερα: Ο Μάνος Χατζιδάκις βραβεύεται με το Όσκαρ. Γιατί το πέταξε στα σκουπίδια

Ο Χατζιδάκις συνθέτει ασταμάτητα για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Το 1961 κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για «Τα παιδιά του Πειραιά». Η βράβευση αυτή του έδωσε παγκόσμια δημοσιότητα. Το 1966 ο Μάνος Χατζιδάκις επισκέφθηκε τη Νέα Υόρκη προκειμένου να λάβει μέρος, με τον Ζυλ Ντασέν και τη Μελίνα Μερκούρη, στο ανέβασμα του έργου «Ίλια Ντάρλινγκ» στο Μπρόντγουεϊ, διασκευή του «Ποτέ την Κυριακή» σε μιούζικαλ· αποφάσισε να μην γυρίσει στην Ελλάδα αλλά να ζήσει στη Νέα Υόρκη, μαζί με τη μητέρα του, σε ένα διαμέρισμα στο Μανχάταν. Τον Ιούλιο του 1972 επέστρεψε στην Αθήνα. Το δίπολο Χατζιδάκις - Θεοδωράκης, με το τεράστιο συνθετικό και θεωρητικό τους έργο αποτέλεσε τον βασικό πυλώνα που καθόρισε τις εξελίξεις στην ελληνική μουσική. Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή τον διόρισε διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, διευθυντή του κρατικού ραδιοσταθμού Τρίτο Πρόγραμμα και αναπληρωτή γενικό διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε στις 15 Ιουνίου του 1994 από οξύ πνευμονικό οίδημα

Μαρία Κάλας: Vissi D’Arte, vissi d'amore... 

copyright: AP PHOTOS

Η Μαρία Κάλλας, κορυφαία υψίφωνος και η παγκόσμια ντίβα της όπερας, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 2 Δεκεμβρίου τοτ 1923  και πέθανε στο Παρίσι στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977. Το όνομά της ήταν Μαρία Άννα Σοφία Καικιλία Καλογεροπούλου - στον τόπο της γέννησής της είχε καταχωρηθεί ως Σοφία Καικιλία Κάλος.

Οι γονείς της ήταν η Ευαγγελία Δημητριάδη από την Κωνσταντινούπολη και Γιώργος Καλογερόπουλος από το Νεωχόρι Ιθώμης, Μεσσηνίας. Η οικογένεια μετανάστευσε στις Η.Π.Α. από την Αθήνα. Η Μαρία έκανε τα πρώτα μαθήματα πιάνου μαζί με τη μεγαλύτερη αδελφή της Υακίνθη και σε ηλικία 11 ετών έλαβε το πρώτο βραβείο ως «σολίστ» σε διαγωνισμό παιδικών φωνών που είχε διοργανώσει ο ραδιοφωνικός σταθμός της Νέας Υόρκης W.O.R.

Στις 3 Αυγούστου 1947 κάνει την πρώτη της εμφάνιση στην Αρένα της Βερόνα με τη «Τζοκόντα» του Πονκιέλι. Τον ίδιο χρόνο ερμηνεύει την Ιζόλδη από το «Τριστάνος και Ιζόλδη» στη Βενετία υπό την καθοδήγηση του μαέστρου Τούλιο Σεραφίν. Τότε γνωρίζεται με τον μουσικόφιλο Ιταλό βιομήχανο Τζιοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι, με τον οποίο παντρεύονται. Στις 7 Δεκεμβρίου 1951 η Κάλλας ανοίγει τη σεζόν στη Σκάλα του Μιλάνου με τους «Σικελικούς Εσπερινούς», εμφάνιση που της προσφέρει μεγάλη αναγνώριση. Το 1955 ανεβάζει την ιστορική παράσταση της «Τραβιάτα» του Βέρντι σε σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι. Στις 27 Οκτωβρίου 1956 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης ως «Νόρμα» στο ομώνυμο έργο του Μπελίνι. Στις 5 Αυγούστου 1957 επιστρέφει στην Αθήνα και εμφανίζεται στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών. Δύο μήνες πριν είχε γνωρίσει τον εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση. Η γνωριμία τους θα εξελιχθεί σε μία από τις πλέον πολυσυζητημένες σχέσεις στην Ιστορία. Στις 6 Αυγούστου του 1961, η Μαρία Κάλλας ερμήνευσε στο Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου τη «Μήδεια» του Λουίτζι Κερουμπίνι με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Η καλλιτεχνική της πορεία συνοδεύεται μόνο από επιτυχίες. Στις 5 Ιουλίου 1965 εμφανίζεται για τελευταία φορά σε παράσταση όπερας στο Κόβεντ Γκάρντεν με την «Τόσκα» σε σκηνοθεσία Φράνκο Τζεφιρέλι. Στα 1966 αποποιείται της αμερικανικής υπηκοότητας και λαμβάνει την ελληνική.
Η Μαρία Κάλλας πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 στο Παρίσι. Η κηδεία της έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου στον Ελληνορθόδοξο Καθεδρικό του Αγίου Στεφάνου στο Παρίσι και, αφού το σώμα της αποτεφρώθηκε, όπως επιθυμούσε, την άνοιξη του 1979 η τέφρα της σκορπίστηκε στο Αιγαίο Πέλαγος.

Βαγγέλης Παπαθανασίου: Μουσική πέρα από τα σύνορα της Γης

copyright: Eurokinissi

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου βαπτίστηκε Ευάγγελος Οδυσσέας και έχει γεννηθεί στην Αγριά Μαγνησίας στις 29 Μαρτίου του 1943. Άρχισε να συνθέτει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, ενώ έδωσε την πρώτη του δημόσια παράσταση στην ηλικία των έξι, χωρίς να έχει καμία μουσική εκπαίδευση. Ήταν αυτοδίδακτος παρά τις πιέσεις των γονιών του, αλλά και των δασκάλων του, που τον προέτρεπαν να κάνει μαθήματα μουσικής.

Ωστόσο, σπούδασε κλασική μουσική, ζωγραφική και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Στις αρχές της δεκαετίας του 60' κάνει τα πρώτα του βήματα στη μουσική με τη συμμετοχή του στο συγκρότημα Forminx. Το όχημα για την επιτυχία του συγκροτήματος ήταν το τραγούδι Jeronimo Yanka που σημείωσε τεράστια επιτυχία καθώς το 45άρι άλμπουμ έγινε χρυσό την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του. Το 1968 μετακόμισε στο Παρίσι και μαζί με τον Έλληνα καλλιτέχνη Ντέμη Ρούσο δημιούργησε τους Aphrodite’s Child. Το επιτυχημένο διπλό άλμπουμ με τον τίτλο 666 θεωρείται ότι του έδωσε ώθηση για την αρχή μιας διεθνούς καριέρας. Το 1975 αποχώρησε τους Aphrodite's Child για να εγκατασταθεί στο Λονδίνο. Εκεί ίδρυσε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μουσικών ηχογραφήσεων, τα Nemo studios. 

Διαβάστε επίσης: Τα soundtracks που γράφτηκαν για τα διαστημικά επιτεύγματα

Ο ευρύτερα γνωστός ως Vangelis, είναι  μουσικός και συνθέτης της ηλεκτρονικής, progressive, ambient, τζαζ και ορχηστρικής μουσικής. Έχει επηρεάσει την ανάπτυξη διαφορετικών μουσικών ειδών, ενώ θεωρείται πρωτεργάτης του ηλεκτρονικού ήχου. Είναι βραβευμένος με Όσκαρ για την μουσική της ταινίας «Οι Δρόμοι της Φωτιάς» το 1982. Επίσης έχει επενδύσει μουσικά πλήθος άλλων κινηματογραφικών ταινιών όπως: «Blade Runner», «1492: Χριστόφορος Κολόμβος», «Αλέξανδρος», «Ελ Γκρέκο». Το έργο του «Μυθωδία» επελέγη από τη ΝΑΣΑ ως η επίσημη μουσική για την αποστολή της: 2001 Οδύσσεια στον Άρη, ενώ το 2002 δημιούργησε την επίσημη μουσική για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2002.

Η εξερεύνηση του διαστήματος τον ενθουσίαζε από τα παιδικά του χρόνια. Ένα μεγάλο μέρος από τα έργα του είναι αφιερωμένο σε αυτό, ενώ διαχρονικά οι κορυφαίοι διαστημικοί οργανισμοί τον εμπιστεύτηκαν για να μελοποιήσει τις επιτυχίες τους. Το 1980 ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά Cosmos: A Personal Voyage του Καρλ Σαγκάν, που είχε ως κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η μουσική επένδυση των επεισοδίων δημιουργήθηκε από τον Παπαθανασίου, ενώ η σειρά απέσπασε βραβείο Emmy και προβλήθηκε σε 69 χώρες και σε 500 εκατομμύρια τηλεθεατές.
Το καλοκαίρι του 2001 ο Παπαθανασίου παρουσίασε το έργο Μυθωδία στους στύλους του Ολυμπίου Διός. Δύο χρόνια αργότερα η ΝΑΣΑ του απένειμε το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της. Το βραβείο αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τον Αμερικανικό οργανισμό για μη κυβερνητικά πρόσωπα.

Αυτά και «Ζήτω η Ελλάδα και καθετί μοναχικό στον κόσμο αυτό» Και καλό ταξίδι Μίκη· και πώς να σε ξεχάσει ο κόσμος;