Ίδρυμα Ωνάση: Αναλαμβάνει την αποκατάσταση της οικίας Καβάφη στην Αλεξάνδρεια - «Ήταν για μας μια ανοιχτή πρόσκληση»

Ανήμερα της γέννησης και του θανάτου του Κ. Π. Καβάφη, στις 29 Απριλίου , το Ίδρυμα Ωνάση ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει την αποκατάσταση της οικίας Καβάφη στην Αλεξάνδρεια σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού. Ξεκινώντας με την απόκτηση του αρχείου Καβάφη, την ψηφιοποίηση και το άνοιγμά του στο κοινό και τον ερευνητή, δέκα χρόνια μετά, το Ίδρυμα Ωνάση υποστηρίζει εμπράκτως το έργο του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην Αλεξάνδρεια, ώστε η οικία του Κ. Π. Καβάφη να καταστεί πόλος έλξης επισκεπτών από όλο τον κόσμο.

Υπό την αρχιτεκτονική μελέτη του flux-office της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη, το Ίδρυμα Ωνάση δεσμεύεται στην αποκατάσταση και στην ενίσχυση της λειτουργίας της οικίας Καβάφη. Το μέρος όπου ο Κ. Π. Καβάφης έζησε για 35 χρόνια, θα ανακαινισθεί ώστε να αναδείξει την εικόνα που είχε η κατοικία τα χρόνια που έζησε ο ποιητής σε αυτό. Η οικία Καβάφη, μας μεταφέρει πίσω στον χρόνο δίνοντας ζωντανές εικόνες της βιογραφίας του ποιητή.

Η οικία Καβάφη – ή αλλιώς το μουσείο Καβάφη – στην Αλεξάνδρεια εγκαινιάστηκε το 1992 με πρωτοβουλία του ιστορικού και συγγραφέα Kωστή Μοσκώφ (1939-98), ενός ενεργητικού και χαρισματικού ανθρώπου των γραμμάτων και της επιστήμης, αλλά και Μορφωτικού Ακόλουθου στην Ελληνική Πρεσβεία του Καΐρου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αίγυπτο, ο Μοσκώφ δημιούργησε το Μουσείο Καβάφη με σκοπό τη στήριξη των σπουδών ποίησης μέσα από τα Καβάφεια Συνέδρια, που καθιέρωσε και ακόμη πραγματοποιούνται στο Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, παράλληλα με άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ένα δωμάτιο της οικίας έχει παραχωρηθεί και λειτουργεί σαν αίθουσα Στρατή Τσίρκα, στην οποία εκτίθεται φωτογραφικό υλικό και αντίτυπα των βιβλίων του.

Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου: «Ήταν για μας μια ανοιχτή πρόσκληση»

«Το  Ίδρυμα Ωνάση απέκτησε πριν από 10 χρόνια το αρχείο του Κ. Π. Καβάφη που είχε περιέλθει στον αείμνηστο καθηγητή Γ. Π. Σαββίδη. Το αρχείο αυτό έχει πλέον ψηφιοποιηθεί σύμφωνα με τις σύγχρονες αρχές της αρχειονομίας. Το ψηφιακό αρχείο είναι προφανώς ιδιαίτερα σημαντικό γιατί είναι ελεύθερα προσβάσιμο σε όλους τους ερευνητές και τους φίλους του ποιητή. Η επαφή όμως με ένα χειρόγραφο, κάποιο βιβλίο που είχε μελετήσει ή ένα memento του ποιητή δίνουν σε αυτόν που έρχεται σε επαφή μαζί τους μια ιδιαίτερη συγκίνηση. Για αυτόν τον λόγο έχουμε προγραμματίσει και σύντομα θα εγκαινιάσουμε το μουσείο Καβάφη στην Αθήνα, όπου θα εκτεθεί το φυσικό αρχείο Καβάφη και όσα προσωπικά του αντικείμενα, έπιπλα, βιβλία κ.λπ. μπορέσαμε να συλλέξουμε.

Στο πλαίσιο αυτό, το διαμέρισμα της Rue Lepsius (τώρα Rue C. P. Cavafy ) στην Αλεξάνδρεια ήταν για μας μια ανοιχτή πρόσκληση. Ταυτόχρονα κενό, αφού όλα τα προσωπικά του αντικείμενα είχαν έρθει στην Αθήνα, αλλά και επιπλωμένο από τις αναφορές στην ποίησή του. Δεν θα μπορούσαμε ν' αντισταθούμε στον πειρασμό να προτείνουμε στον φυσικό φύλακα του χώρου, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, να αναλάβουμε να χορηγήσουμε την ανακαίνισή του και την «επίπλωσή του» στο πνεύμα της εποχής του Καβάφη, αλλά και της σημερινής, κάνοντας χρήση, εννοείται, του υλικού που έχουμε συγκεντρώσει και παράξει. Το ΕΙΠ ανταποκρίθηκε με χαρά στην πρότασή μας. Με βάση την υπογεγραμμένη προγραμματική μας συμφωνία, το Ίδρυμα Ωνάση αναλαμβάνει, σε στενή συνεργασία με το ΕΙΠ, το πλήρες κόστος της ανακαίνισης αλλά και της λειτουργίας της οικίας Καβάφη στην Αλεξάνδρεια για πέντε χρόνια, που μπορούν να παραταθούν. Στόχος όλων μας δεν είναι η οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια να καταστεί ένα απλό μουσείο ή κάποιου είδους προσκύνημα. Αντίθετα, στόχος μας είναι, με τη βοήθεια και της ψηφιακής τεχνολογίας, να γίνει ένας ζωντανός χώρος για όλους, Έλληνες και ξένους, τουρίστες και μελετητές, που θέλουν για λίγο να αισθανθούν αυτήν την ιδιαίτερη συγκίνηση που, ακόμα και σήμερα, καταλαμβάνει όποιον μπαίνει σε αυτά τα δωμάτια όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο ποιητής. Ευχαριστούμε και από τη θέση αυτή το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, τον Πρόεδρο, κ. Νίκο Κούκη, και όλο το Δ.Σ. του. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα την Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη για την πολύτιμη συμπαράστασή της» αναφέρει ο Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση. 

Νίκος Α. Κούκης: «Σκοπός είναι η ελεύθερη πρόσβασή του αρχείου σε κοινό και ερευνητές»

Το έργο του σπουδαίου Αλεξανδρινού ποιητή έχει φτάσει στην άλλη άκρη του κόσμου με την ψηφιοποίηση και τη δημοσίευση της ψηφιακής συλλογής του Αρχείου Καβάφη το 2019, από το Ίδρυμα Ωνάση. Σκοπός του Ιδρύματος Ωνάση είναι η ανοιχτότητα και η ελεύθερη πρόσβασή του αρχείου σε κοινό και ερευνητές, καθώς και η διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Αλεξανδρινού ποιητή, ύστερα από την ψηφιοποίηση και εκ νέου τεκμηρίωσή του. Η οικία Καβάφη, όπως ακριβώς και το αρχείο Καβάφη, έχει ως απώτερο σκοπό την ανοιχτή πρόσβαση σε όλους, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση.

«Η ανακατασκευή και ο εκσυγχρονισμός της οικίας Καβάφη, ενός εμβληματικού τοπόσημου του εξωελλαδικού ελληνισμού, αποτέλεσε για το ΕΙΠ στρατηγική επιλογή. Το ΕΙΠ συμπλέει με το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο είναι κάτοχος του Αρχείου Καβάφη, σε μία πορεία καρποφόρας συνεργασίας ώστε το σπίτι στο οποίο έζησε για πολλά χρόνια ο μεγάλος Αλεξανδρινός, τη λειτουργία του οποίου εμπνεύστηκε ο Κωστής Μοσκώφ, ν' αναβαθμιστεί ως τόπος μνήμης και να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εποχής μας. Το έργο του ποιητή θα εκτεθεί κατάλληλα, σε συνδυασμό με τα νέα τεχνολογικά εργαλεία που πλέον έχουμε στη διάθεσή μας, υποστηριζόμενο από μια εξαιρετική αισθητικά μουσειολογική έκθεση ώστε να καταστεί ένας σύγχρονος, ελκυστικός χώρος απόδοσης σεβασμού στον ποιητή αλλά και εφαλτήριο μελέτης του έργου του. Εκφράζουμε ως ΔΣ του ΕΙΠ τις ευχαριστίες μας στην υπουργό Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη για τις πολύτιμες κατευθύνσεις της, στον Πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση κύριο Παπαδημητρίου για το έμπρακτο ενδιαφέρον του, καθώς και στα στελέχη τόσο του Ιδρύματος Ωνάση όσο και του ΕΙΠ για την απρόσκοπτη ευόδωση της συνεργασίας μας σε κάθε λεπτομέρειά της» προσθέτει ο Νίκος Α. Κούκης, Πρόεδρος Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. 

Η γειτονιά της οικίας Καβάφη

Ο δρόμος που βρίσκεται το μουσείο Καβάφη ονομαζόταν Lepsius κατά την εποχή του Καβάφη, ωστόσο, αργότερα μετονομάστηκε σε C.P. Cavafy, προς τιμή του έλληνα ποιητή. Το κτίριο περιβαλλόταν από το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο, το Ελληνικό Νοσοκομείο και τους οίκους ανοχής της πόλης, τα οποία ο Καβάφης αποκαλούσε ως ο «Ναός της Ψυχής», ο «Ναός του Σώματος» και ο «Ναός της Σάρκας».

Ο Καβάφης γεννήθηκε το 1863 και υπήρξε ιδιαίτερα γνωστός και αναγνωρίσιμος ποιητής ήδη από την εποχή που ζούσε. Η Αλεξάνδρεια αποτελούσε τότε μια κοσμοπολίτικη πόλη, γνωστή μεταξύ άλλων, για την έντονη νυχτερινή ζωή, αλλά επίσης και ένα σημαντικό κέντρο των Ελλήνων εκδοτών. Οι εκδόσεις του περιοδικού «Γράμματα» υπήρξαν από τους σημαντικότερους Ελληνικούς εκδοτικούς οίκους, εκδίδοντας όχι μόνο έργα Ελλήνων λογοτεχνών της Αιγύπτου, αλλά και πολλών άλλων από τον Ελλαδικό χώρο. Παρόλα αυτά, το πρώτο ποίημα του Κ. Π. Καβάφη, που δημοσιεύεται σε έντυπο, είναι το «Βακχικόν», στο περιοδικό Έσπερος της Λειψίας το 1886.