Στεναχωριέσαι που ο Ουμπέρτο Έκο είναι τρία χρόνια νεκρός;

«Ο Ιταλός συγγραφέας Ουμπέρτο Έκο, ο δημιουργός του πασίγνωστου μυθιστορήματος ‘’Το όνομα του Ρόδου’’, απεβίωσε σε ηλικία 84 ετών», μετέδωσαν τα ξημερώματα του Σαββάτου 20 Φεβρουαρίου όλα τα μέσα ενημέρωσης στον πλανήτη. Ο φιλόσοφος πέθανε την Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου, περί τις 21:30, (22:30 ώρα Ελλάδας) στο σπίτι του, χάνοντας την άνιση μάχη με τον καρκίνο.

Γεννημένος στην Αλεσάντρια, στη βόρεια Ιταλία, την 5η Ιανουαρίου 1932, σπούδασε Φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Τορίνο και η διδακτορική διατριβή του ήταν αφιερωμένη στο «ζήτημα της αισθητικής στον Θωμά τον Ακινάτη». Ενώ πλησίαζε τα πενήντα χρόνια του, γνώρισε απρόσμενη επιτυχία με το πρώτο μυθιστόρημά του, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1980: ήταν το «Το όνομα του Ρόδου» το οποίο πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφράστηκε σε 43 γλώσσες. Επίσης, ήταν συγγραφέας πολλών μελετών και δοκιμίων, που έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε πολλές γλώσσες ανά τον κόσμο.

Ο ίδιος είχε εξηγήσει πως ασχολήθηκε αργά με τη Λογοτεχνία διότι θεωρούσε τη συγγραφή μυθιστορημάτων ενασχόληση για παιδιά, κάτι «που δεν έπαιρνε στα σοβαρά». Ευτυχώς, τον πήραν στα σοβαρά τα μυθιστορήματα. Και όταν κάποιος τον προσφωνούσε ως μυθιστοριογράφο, σημειολόγο, δοκιμιογράφο, φιλόσοφο, κριτικό λογοτεχνίας, εκείνος έκανε διάφορους μορφασμούς. Και ας ήταν όλα αυτά κι ακόμα περισσότερα. Για παράδειγμα, από το 1975 κατείχε την έδρα του καθηγητή Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, ενώ από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο.

Όταν πέθανε, ο πλανήτης στερήθηκε το πνεύμα του, «έναν από τους σημαντικότερους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού», όπως είχε γράψει τότε στον ιστότοπό της η «Ρεπούμπλικα». Έτσι, θα έχουμε για πάντα την κληρονομιά των όσων είπε, τα λόγια του τα οποία μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, αποδόθηκαν κατά το δοκούν ή και παραφράστηκαν στα σόσιαλ μίντια.

«Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων», είχε πει και δεν ήταν η μόνη ρήση, η μοναδική βαθιά σκέψη του που θα θυμόμαστε.
Ακολουθούν κάποια από αυτά που είπε και έγραψε τα οποία, πια, υπέχουν τη θέση αναντίρρητων κανόνων στις ζωές μας…  

«Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση».

«Η τέχνη του διαβάσματος έγκειται στο να ξέρεις ποιες σελίδες να πηδήξεις».

«Τίποτε δεν δίνει σ’ έναν φοβισμένο άνθρωπο περισσότερο κουράγιο από τον φόβο ενός άλλου».

«Η μετάφραση είναι η τέχνη της αποτυχίας».

«Όταν οι άνθρωποι σταματούν να πιστεύουν στον Θεό δεν είναι ότι δεν πιστεύουν, πια, τίποτα. Πιστεύουν στα πάντα».

«Οι κρίσεις πουλάνε καλά».

«Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά -πολλές φορές- την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει».

«Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις».

«Τα βιβλία δεν έγιναν για να τα πιστεύουμε, αλλά για να τα υποβάλλουμε σε έρευνα. Μπροστά σ’ ένα βιβλίο δεν θα πρέπει να αναρωτιόμαστε τι λέει, μα τι θέλει να πει...».

Έτσι κι αλλιώς, αυτό ήταν μία από τις ιστορίες της ζωής του, ένας τρόπος του για να κάνει το πνεύμα μας να πάρει στροφές: το θέμα, πάντα, με τον Έκο, δεν ήταν τι έλεγε, αλλά τι ήθελε να (μας) πει. Ο ίδιος, όπως έλεγε, είχε φτάσει να πιστεύει πως «όλος ο κόσμος είναι ένα αίνιγμα, ένα άκακο αίνιγμα που έγινε τρομερό από τη δική μας τρελή προσπάθεια να το ερμηνεύσουμε, λες και κρύβεται η αλήθεια από κάτω του». Η αλήθεια του βρισκόταν πάντα κάτω από αυτά που έλεγε -αφού ο ίδιος μισούσε τα προφανή- και έκανε το μυαλό μας να μοιάζει τόσο μετέωρο, όσο το «Εκκρεμές του Φουκώ». Ο Έκο, λείανε με τα γραπτά του τις ατέλειές μας και μας έβαλε να ψάχνουμε τις αλήθειες μας.

Λέγεται ότι το επώνυμο Έκο είναι το αρκτικόλεξο των λατινικών λέξεων Ex Caelis Oblatus, το οποίο σημαίνει «θεϊκό δώρο». Ακόμα κι αν δεν πιστεύεις σε θεούς, παρά μόνο σε ανθρώπους, είναι δεδομένο ότι υποκλίνεσαι στο αδιαμφισβήτητο δώρο που είχε μέσα στο κεφάλι του, αυτό το δαιδαλώδες μυαλό.

Όχι, λοιπόν, δεν μπορεί να στεναχωριέσαι για τα τρία χρόνια που πέρασαν χωρίς τον Ουμπέρτο Έκο, αλλά για εκείνα που θα έρθουν χωρίς εκείνον, χωρίς τις νέες σκέψεις του, ενώ πάντα θα σου λείπει η ματιά του στον κόσμο. Και ίσως έτσι να ήθελε κι ο ίδιος να ορίζεται η πραγματική απώλεια, για όλους εκείνους που σεβόμαστε και αγαπάμε…  

Διαβάστε περισσότερα εδώ και εδώ.

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram