Το παρασκήνιο των «Panama Papers»

Τελετή έναρξης µε µία έκπληξη περιµένει όσους βρεθούν απόψε στο «Ολύµπιον» για την αυλαία του Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ Θεσσαλονίκης (1- 10 Μαρτίου), που φέτος µοιάζει να έχει έντονο ακτιβιστικό τόνο αφενός υποδεχόµενο από τις ΗΠΑ τον καταξιωµένο ντοκιµαντερίστα και στρατευµένο οικολόγο, τον ελληνικής καταγωγής Λούι Ψυχογιό (βραβευµένο µε Οσκαρ για το ντοκιµαντέρ «Ο όρµος»), και αφετέρου κοιτάζοντας τη σχέση του ανθρώπου µε τα ζώα σε ειδικό αφιέρωµα. Στο πλαίσιο των ζωοφιλικών αναζητήσεων του φεστιβάλ ένα γνωστό σε όλους µας πρόσωπο θα ανέβει απόψε µε το αγαπηµένο του τετράποδο στη σκηνή του κινηµατογράφου «Ολύµπιον», ενώ το ντοκιµαντέρ «Μαριάν & Λέοναρντ: Λόγια αγάπης» του Νικ Μπρούµφιλντ, το οποίο αφηγείται τον µεγάλο έρωτα του Λέοναρντ Κοέν και της Νορβηγίδας µούσας του, Μαριάν Ιλέν, θα προβληθεί αµέσως µετά. Κι επειδή σε ένα φεστιβάλ ντοκιµαντέρ χωρούν όλα -ο έρωτας, η στάση του ανθρώπου απέναντι στη φύση και στα ζώα, τα ανθρώπινα δικαιώµατα, η ιστορική µνήµη, η µουσική, η κινηµατογραφική γλώσσα και η σινεφιλία- η πολιτική είναι ο συνδετικός κρίκος που ενώνει τον ιστό των ταινιών τεκµηρίωσης από όλο τον κόσµο. «Ολα είναι πολιτική» είναι ο τίτλος του προγράµµατος, που περιλαµβάνει µεταξύ άλλων το ντοκιµαντέρ «Panama Papers» του Αλεξ Γουίντερ. Αυτού που εξηγεί ότι τουλάχιστον 32 τρισ. δολάρια κρύβονταν µόνο το 2010 σε 80 παραδείσους φοροδιαφυγής.

Το χρονικό του σκανδάλου

Η διεθνής, βραβευµένη µε Πούλιτζερ, δηµοσιογραφική έρευνα για το σκάνδαλο των offshore εταιρειών, που χρησιµοποιούνταν ως βιτρίνα σε νησιά µε υπέροχους φοίνικες προκειµένου ένα γιγάντιο δίκτυο εκατοµµυριούχων και δισεκατοµµυριούχων απ’ όλον τον κόσµο να φοροδιαφεύγει, ξεδιπλώνεται εδώ µε κάθε λεπτοµέρεια και συγκεκριµένο στόχο. Να αποσαφηνίσει όχι µόνο πώς αυτή η ιστορία που ήρθε στο φως το 2015 µε τη «διαρροή» 11,5 εκατ. εγγράφων διαµόρφωσε την αντίληψή µας σχετικά µε το επίπεδο της διαφθοράς στα υψηλότερα κυβερνητικά κλιµάκια αλλά και πώς σχετίζεται µε το συστηµικό πρόβληµα των ανισοτήτων παγκοσµίως.

«Μιλάµε για ένα τόσο καταστροφικό κοµµάτι της οικονοµίας µας, που έχει λάβει οργανικές και ευρύτατες διαστάσεις, ικανές να οδηγήσουν σε επαναστάσεις λόγω των ανισοτήτων και των αδικιών που δηµιουργεί. Η πρόκληση ήταν να βάλουµε την είδηση αυτή σε κάθε σπιτικό, να δείξουµε στους ανθρώπους πώς επηρεάζει τις ζωές τους. Να τους πούµε ότι είναι οι ίδιοι τα θύµατα» τονίζεται στο φιλµ. Γραµµένο και σκηνοθετηµένο από τον Γουίντερ (µε τη βραβευµένη µε Οσκαρ Λόρα Πόιτρας του «Εντουαρντ Σνόουντεν: Citizenfour» στην παραγωγή), το ντοκιµαντέρ πιάνει το νήµα από την ηµέρα που ξεκίνησαν όλα όταν µία ανώνυµη πηγή έδωσε στoν δηµοσιογράφο Μπάστιαν Οµπερµάγιερ της γερµανικής εφηµερίδας «Süddeutsche Zeitung» το ογκώδες αρχείο της δικηγορικής εταιρείας του Παναµά Mossack Fonseca. Η απόφαση να κινητοποιηθούν έµπειροι ρεπόρτερ στον χώρο της έρευνας από διάφορα ΜΜΕ σε όλον τον κόσµο αποδείχθηκε καταλυτική στην οργάνωση και τη διασταύρωση των αναρίθµητων στοιχείων που ήταν διαθέσιµα και κατ’ επέκταση στον τρόπο που αναδείχτηκε σε διεθνή κλίµακα το σκάνδαλο.

Από τον Παναµά, την πηγή του σκανδάλου, ως τη δολοφονία της Μαλτέζας ρεπόρτερ και µπλόγκερ Ντάφνι Καρουάνα Γκαλίζια τον Οκτώβριο του 2017, το ντοκιµαντέρ ξεδιπλώνει το παρασκήνιο της έρευνας. Εξηγεί παράλληλα πώς το µεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς της σύγχρονης Ιστορίας εµπλέκει 12 πρώην και νυν ηγέτες κρατών, 128 πολιτικούς και δηµόσιους υπαλλήλους, καθώς και ένα σωρό διασηµότητες. Η αποκάλυψη του σκανδάλου συνδέεται µε την αποσταθεροποίηση συγκεκριµένων χωρών παγκοσµίως, ενώ οι επιπτώσεις του βρίσκονται ακόµα σε εξέλιξη. To ντοκιµαντέρ προβάλλεται στις 4 Μαρτίου (αίθουσα «Ολύµπιον») και στις 8 Μαρτίου (αίθουσα «Σταύρος Τορνές») στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ Θεσσαλονίκης