Climate Hub: «Η εξελισσόμενη φύση της περιβαλλοντικής αφήγησης» - Η νέα δράση του ΦΚΘ

To Climate Hub είναι η νέα δράση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στην προσπάθειά του να γίνει πιο βιώσιμο. Περιλαμβάνει μια σειρά ομιλιών με τη συμμετοχή σημαντικών οργανισμών, ομάδων και εμπειρογνωμόνων με εμπειρία σε θέματα περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Climate Hub του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 3 Μαρτίου, στην Αποθήκη Γ, συζήτηση με θέμα «Η εξελισσόμενη φύση της περιβαλλοντικής αφήγησης» και ομιλήτρια την Ελένη Στεφάνου - παραγωγό multimedia περιεχομένου και πρώην συντάκτρια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του The Guardian. Τη συζήτηση συντόνισε η sustainability coordinator του Φεστιβάλ, Έμμα Δοξιάδη.

«Σας καλωσορίζουμε στη πρώτη συζήτηση για το Climate Hub. Στόχος του Φεστιβα?λ ήταν ανέκαθεν η φιλοξενία ταινιών που θίγουν επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα παγκόσμιας κλίμακας. Άλλωστε ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε για την κλιματική κρίση έχει αλλάξει δραστικά τα τελευταία πέντε χρόνια» ανέφερε αρχικά η κ. Δοξιάδη. Τον λόγο πήρε έπειτα η κ. Στεφάνου. «Μέσω της εμπειρίας μου, θα μοιραστώ τις σκέψεις μου μαζί σας και θα σας παρουσιάσω κάποια παραδείγματα και ιστορίες σχετικές με την κλιματική κρίση. Ξεκίνησα να ασχολούμαι με το storytelling στο Λονδίνο για περίπου επτά χρόνια και μετά εργάστηκα στον Guardian για πέντε χρόνια, όπου εκεί διεύθυνα την ομάδα των social media. Με τις ομάδες των multimedia και social media δημιουργούσαμε πρωτότυπο υλικό και ιστορίες σχετικά με την περιβαλλοντική κρίση».

Η ίδια αναφέρθηκε στη συνέχεια στην περίοδο της πανδημίας. «Ανακαλύψαμε πως στην αρχή της πανδημίας, η οποία επηρέασε το κοινό σε όλο τον πλανήτη, υπήρχε ανάγκη να πούμε στον κόσμο ιστορίες τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, και να τους ενημερώσουμε για το τι συμβαίνει. Έτσι φτιάξαμε μια πλατφόρμα που τόνιζε τις σημαντικότερες ιστορίες της ημέρας. Η ανταπόκριση του κοινού στα social media ήταν εκπληκτική. Μας ευχαριστούσαν για τις ιστορίες και το feedback ήταν θετικό. Έπειτα από τρεις μήνες, ανακαλύψαμε πως η ανταπόκριση έπεσε και το κοινό δεν ενδιαφερόταν πλέον για τις ιστορίες που μέχρι πριν έβρισκε πολύτιμες. Ο λόγος ήταν πως οι ιστορίες αυτές αντί να βοηθούν τον κόσμο στην καθημερινότητά του, προκαλούσαν άσχημα συναισθήματα».

«Έχουμε 12 χρόνια ακόμη για να δράσουμε πριν από την καταστροφή»

Όπως τόνισε η κ. Στεφάνου, «Τις ιστορίες για την κλιματική κρίση μάλλον θα τις λέμε για πάντα, έτσι δημιουργήσαμε μια σειρά από άρθρα που στο επίκεντρό τους είχαν κάποιες λύσεις σχετικές με το θέμα. Όπως οι ιστορίες για τις δράσεις μικρών κοινοτήτων που έκαναν τη διαφορά σε τοπικό ή παγκόσμιο επίπεδο. Η δημοσιογραφία που περιλαμβάνει λύσεις αποδείχθηκε πιο αποδοτική και ενημερωτική για το κοινό. Υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία να εξελιχθούν οι ιστορίες που αφηγούμαστε χωρίς να αφήνουμε το κοινό σε μια παθητική απελπισία. Σε αυτό το πλαίσιο είχαμε μια σειρά από διαδικτυακές εκπομπές στις οποίες παρουσιάζαμε vegan συνταγές. Το κοινό μπορούσε να ενσωματώσει πρακτικά αυτές τις συνταγές στη διατροφή του. Είναι πιο εύκολο λοιπόν να λέμε ιστορίες για την κλιματική κρίση γιατί ακόμη και σε πέντε χρόνια θα είναι ένα σημαντικό θέμα. Σύμφωνα με έρευνες, έχουμε δώδεκα χρόνια ακόμη για να δράσουμε πριν την καταστροφή. Βλέπουμε νέους ανθρώπους να βγαίνουν στους δρόμους και να κάνουν σχολικές απεργίες για το κλίμα, κάτι που δεν είχαμε ξαναδεί στο παρελθόν. Ακραία καιρικά φαινόμενα ξεσπούν από την Αυστραλία έως την Ευρώπη. Το storytelling έρχεται να ενώσει το κενό, ανάμεσα σε αυτό που βλέπουμε μπροστά μας και εκείνο που μπορούμε να φανταστούμε ότι έρχεται».

Η Ελένη Στεφάνου ανέφερε στη συνέχεια κάποια παραδείγματα. «Είναι δύσκολο να λέμε περίπλοκες ιστορίες. Μπορούμε όμως να ενσωματώσουμε την κλιματική κρίση σε ιστορίες που δεν έχουν καμία σχέση με το θέμα και περιλαμβάνουν λύσεις που χαρίζουν ελπίδα και έμπνευση για δράση. Ένα παράδειγμα είναι το ντοκιμαντέρ Ο δάσκαλος μου, το χταπόδι. Πρόκειται για ένα συγκινητικό ντοκιμαντέρ για την άγρια ζωή, αλλά και μια μοναδική ιστορία για τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε έναν άντρα, ο οποίος βιώνει μια δύσκολη περίοδο στη ζωή του, και ένα χταπόδι. Ήδη στα πρώτα λεπτά της ιστορίας γνωρίζουμε τον άνθρωπο-πρωταγωνιστή. Μέσα από αυτή την ιστορία μαθαίνουμε πόσο εκπληκτική είναι η φύση και τα χταπόδια. Άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ντοκιμαντέρ 20/40 του Αυστραλού δημιουργού Damon Gameau. Η ταινία εξετάζει μέσα από παραδείγματα, τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης τα επόμενα 20 χρόνια και το ποιες τεχνολογίες υπάρχουν σήμερα που μπορούν να αντιστρέψουν τις επιπτώσεις. Το βασικό ερώτημα του δημιουργού είναι το πώς θα είναι το μέλλον για τη νεαρή κόρη του. Άλλο ένα καλό παράδειγμα είναι το ριάλιτι Love is blind. Λατρεύω τα ριάλιτι με παίκτες που ψάχνουν την αγάπη. Σύμφωνα με το παιχνίδι, οι παίκτες μένουν σε ένα σπίτι για μια εβδομάδα και μιλούν μέσα από έναν τοίχο. Αν υπάρχει κάποια επαφή μεταξύ τους, γίνεται πρόταση, το ζευγάρι συναντά ο ένας τον άλλον και φεύγει για μήνα του μέλιτος για τριάντα μέρες. Συνήθως πηγαίνει σε πολυτελέστατα θέρετρα. Ωστόσο στη βερσιόν της Βραζιλίας, το ζευγάρι ταξιδεύει στον Αμαζόνιο. Υπάρχουν πολλά πλάνα από την άγρια ζωή και μέσω της εκπομπής, περνά το μήνυμα για την καταστροφική αποψίλωση του Αμαζονίου. Αν μπορούν οι ιστορίες να επηρεάσουν την ψυχή και την καρδιά του κόσμου, η ανταπόκριση είναι μεγάλη».

«Οι κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν περισσότερα»

Σε ερώτηση για το αν κάθε ιστορία μπορεί να ενσωματώσει την κλιματική κρίση στο θέμα της ή χρειάζεται να είναι ένα συγκεκριμένο είδος ταινιών, η κ. Στεφάνου εξήγησε πως: «Μπορεί, αλλά όχι επιτακτικά. Το κοινό δεν θέλει να εξαναγκάζεται. Πρέπει το ζήτημα της κλιματικής κρίσης να κυλά ομαλά και να ταιριάζει με την καρδιά της ιστορίας». Όσο για τον αν παρουσιάζονται περισσότερες ιστορίες επιτυχίας σε σχέση με ιστορίες καταστροφής; «Οι ιστορίες που μιλούν για την κλιματική κρίση αναφέρουν διαρκώς το πόσο καταστροφικό θα είναι αν δε δράσουμε. Το σημαντικό είναι να δίνουμε ελπίδα και λύσεις στο κοινό, και όχι να παρουσιάζουμε το τέλος της ιστορίας. Η δουλειά μας είναι να τους δείξουμε πώς μπορούμε να κάνουμε κάτι. Πρέπει απλώς όλοι μας να προσαρμοστούμε σε αυτή την πραγματικότητα και να βρούμε λύσεις από το να αρνούμαστε πως συμβαίνει. Σε εκείνο που το κοινό συμφωνεί, όπως για παράδειγμα το 1/3 των Αμερικανών, είναι πως οι κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν περισσότερα και αυτή είναι μια κοινή γραμμή από όλους».