Κι αν ο Βαν Γκογκ δεν αυτοκτόνησε;

Το καλοκαίρι του 1890 ο Βίνσεντ βαν Γκογκ καταφτάνει σε ένα απομονωμένο χωριό, με εκπληκτική θέα και ιδιαίτερους ανθρώπους. Εκεί, συναναστρέφεται τον γιατρό Γκασέ, φίλο των ιμπρεσιονιστών ζωγράφων.

Μέσα σε δύο μόλις μήνες –τους τελευταίους της ζωής του- θα καταφέρει να ζωγραφίσει εβδομήντα από τους κορυφαίους πίνακές του, μερικά αριστουργήματα που θα αλλάξουν την πορεία της ζωγραφικής. Η κόρη του γιατρού, η Μαργκερίτ, γνωρίζει τον Βαν Γκογκ και γίνεται ερωμένη του.

Αλλά τι θα συνέβαινε αν ο γιατρός Γκασέ δεν ήταν ένας αγνός εραστής της τέχνης; Ή εάν ο Βαν Γκογκ -εν τέλει- δεν αυτοκτόνησε και ορισμένα έργα του δεν φιλοτεχνήθηκαν από τον ίδιο;

Ολα αυτά προέρχονται –ως επί το πλείστον- από την εξαιρετικά δημιουργική φαντασία του παγκοσμίου φήμης Γάλλου συγγραφέα Ζαν Μισέλ Γκενασιά -για την «Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων» τιμήθηκε με το βαρύτιμο βραβείο Γκονκούρ- ο οποίος έρχεται με «Το βαλς των δέντρων και του ουρανού» να παρουσιάσει τη δική του εκδοχή για τις τελευταίες ημέρες του ζωγράφου.

Αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα ανεβαίνει τώρα στην ομώνυμη παράσταση, σε θεατρική απόδοση της Ελένης Ερήμου και του Κώστα Παπαπέτρου και σκηνοθεσία του Μίκαελ Σέιμπελ – την οποία θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε έως τις 31 Μαρτίου. στο θέατρο Γκλόρια.

Και ο Ζαν Μισέλ Γκενασιά ήταν εδώ, την Παρασκευή 15 Μαρτίου, για να μιλήσει για το βιβλίο του με αφορμή αυτήν την θεατρική εκδοχή του και με συνομιλητές τον δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα, τον συγγραφέα Τάκη Θεοδωρόπουλο και την ηθοποιό Ελένη Ερήμου – σε μία εκδήλωση προς τιμήν του πολυμεταφρασμένου συγγραφέα.

«Δεν φαντάστηκα ποτέ ότι το μυθιστόρημα αυτό θα μεταφερόταν στο θέατρο, αν και πράγματι διέθετε εκείνα τα στοιχεία του χώρου, του χρόνου και της δράσης που θα το επέτρεπαν» είπε ο ίδιος σχετικά με την παράσταση. Αλλά είχαν πραγματικά ξεχωριστό ενδιαφέρον όσα είπε για το πώς συνέθεσε το βιβλίο του: «Η αλήθεια είναι ότι η γραφή του έγινε σε πολλά μέρη.

Βασίστηκα σε δύο Αμερικανούς ιστορικούς που αμφισβητούν την εκδοχή της αυτοκτονίας του Βαν Γκογκ, οι οποίοι έκαναν μία συναφή αστυνομική έρευνα που οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα (σημ. οι βραβευμένοι με Πούλιτζερ Αμερικανοί Στίβεν Ναϊφέχ και Γκρέγκορι Ουάιτ Σμιθ στο βιβλίο τους «Vincent Van Gogh: A life» που κυκλοφόρησε το 2011).

Στη συνέχεια, διάβασα ένα άρθρο που έλεγε ότι υπάρχουν δεκάδες πλαστοί πίνακες του ζωγράφου που εκτίθενται σε μουσεία και με βάση αυτήν την έρευνα έχουν πλέον αποσυρθεί. Υπάρχουν δυο πίνακες του «Γιατρού Γκασέ» - ο γνήσιος βρίσκεται στην Ιαπωνία και ο πλαστός στο μουσείο Ορσί. Γνωρίζουμε από επιστολή που έγραψε ο Βαν Γκογκ στον αδερφό του Τεό ότι ζωγράφισε μόνο έναν!».

Πρόκειται για το πασίγνωστο έργο με τις κοφτές πινελιές του καλλιτέχνη σε τόνους μπλε. Αλλά και για ένα έργο που δημιουργήθηκε σε αυτούς τους τελευταίους δύο μήνες του Βίνσεντ βαν Γκογκ και το οποίο απεικονίζει τον πατέρα τής Μαρκερίτ.

Ολα δένουν θαυμαστά, η Ιστορία με τη συγγραφική φαντασία, τα γεγονότα με τις πιθανές εκδοχές και ερμηνείες τους, από έναν συγγραφέα ο οποίος σαν ένας σύγχρονος αλχημιστής τα μετουσιώνει -με έναν μαγικό τρόπο- σε λογοτεχνία.

Και, πράγματι, στο «Βαλς των δέντρων και του ουρανού» διαβάζουμε το υποτιθέμενο ημερολόγιο της Μαργκερίτ, αποκτώντας έτσι πρόσβαση σε μυστικά που η ίδια, ως τον θάνατό της, κράτησε επτασφράγιστα. Στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση της πρωταγωνίστριας, ο Γκενασιά παρεμβάλλει διάφορα ντοκουμέντα – μεταξύ των οποίων, σύντομες ειδήσεις από την επαρχιακή εφημερίδα «Lanterne» και σπαράγματα από την αλληλογραφία του ζωγράφου με τον αδελφό του.

«Διάβασα την αλληλογραφία του Βαν Γκογκ με τον αδερφό του Τεό και ιδιαίτερα εκείνην των 2 τελευταίων μηνών του και μου προξένησε μία τεράστια έκπληξη – όχι μόνο δεν φαινόταν να έχει κατάθλιψη, αλλά είχε ενθουσιασμό, έκανε σχέδια για το μέλλον. Και σίγουρα δεν έμοιαζε με κάποιον που ήθελε να αυτοκτονήσει.

Σκέφτηκα τότε ότι έχω πολύ υλικό: η “αυτοκτονία”, ο έρωτας για την Μαργκερίτ, οι πλαστοί πίνακες», ανέφερε ο Ζαν Μισέλ Γκενασιά, για να καταλήξει: «Υπάρχουν μάρτυρες για τη σχέση τους, αλλά η ίδια δεν μίλησε ποτέ γι’ αυτό. Είχα, όμως, εδώ όλα όσα χρειαζόμουν για να φανταστώ μια ιστορία ανάμεσα στους δύο». Κάπως έτσι, λοιπόν, ξεκίνησαν όλα. Τα υπόλοιπα, επί σκηνής...