Άγγελος Γουλανδρής: Η νέα έκθεση «Κοσμοναύτης στη Γη» αποκαλύπτει την άγνωστη πτυχή ενός μεγάλου οραματιστή

Πραγματικός οραματιστής, ο πρωτοπόρος Άγγελος Γουλανδρής είναι γνωστός για την τεράστια συμβολή του στο πολιτιστικό τοπίο της Ελλάδας μέσω του ομώνυμου Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, το οποίο ίδρυσε το 1964. Είκοσι επτά χρόνια μετά το θάνατό του, παρουσιάζεται για πρώτη φορά μια ελάχιστα γνωστή αλλά πρωταρχική πτυχή του ανθρώπου: αυτή του καλλιτέχνη. «Κοσμοναύτης στη Γη» είναι ο τίτλος της νέας έκθεσης του ΜΓΦΙ (Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, που μέσα από 117 αντιπροσωπευτικά έργα μας συστήνει τον καλλιτέχνη Άγγελο Γουλανδρή.

Παράλληλα με τη διαρκή του ενασχόληση με την προώθηση του Μουσείου και των σκοπών του και δίπλα στη διεθνώς καταξιωμένη βοτανική ζωγράφο σύζυγο του Νίκη, ο Α. Γουλανδρής δημιουργούσε συστηματικά τα δικά του έργα: συνολικά περίπου 2200 πίνακες, σχέδια, γλυπτά και βιτρό.Η παραγωγή του είναι τουλάχιστον εντυπωσιακή. Έργα τα οποία έβλεπε ταυτόχρονα ως μορφή φιλοσοφικού στοχασμού και εναλλακτικό κώδικα επικοινωνίας. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει τη δεκαετία του 1960, αναζητώντας έναν νέο κώδικα αξιών για την αποκατάσταση της φυσικής ισορροπίας και αρμονίας. «Αντιλαμβανόταν την τέχνη του ως μια μορφή φιλοσοφικού προβληματισμού αλλά και ως έναν εναλλακτικό κώδικα επικοινωνίας», σχολιάζει στο ethnos.gr η κυρία Αλεξάνδρα Κολλάρου, επιμελήτρια και διοργανώτρια εκθέσεων.

«Η ιδέα για την συγκεκριμένη έκθεση υπήρχε εδώ και χρόνια. Αλλά τώρα δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να γίνει πραγματικότητα. Ένας εκ των τριών επιμελητών, ο Λάμπης Θεοδωρόπουλος, ήταν προσωπικός βοηθός του Άγγελου Γουλανδρή, οπότε και είχε το όραμα να υλοποιηθεί αυτή την έκθεση. Έχει γίνει ενδελεχής μελέτη για το πώς θα γίνει αυτή η έκθεση, αλλά ως επιμελήτρια η ίδια, αναγνωρίζω ότι η επιμέλεια είναι εξαιρετική», συμπληρώνει.

Βαθιά κοσμοπολίτης, ο Α. Γουλανδρής συναναστράφηκε με μερικά από τα σημαντικότερα δημιουργικά μυαλά της εποχής του. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις επηρέασαν εμφανώς το έργο του, το οποίο μοιάζει να αφηγείται μια διπλή ιστορία: αυτή του (τότε) παρόντος και μια άλλη ενός μέλλοντος που έβλεπε κυρίως μέσα από το φακό της φαντασίας του. Οι συνθέσεις του δεν επεδίωκαν τη συμβατική ομορφιά αλλά στόχευαν μάλλον στην αποκωδικοποίηση της γεωμετρίας του σύμπαντος. Ο ίδιος θεωρούσε την τέχνη ως τη μόνη πηγή δημιουργίας δίπλα στη φύση. «Στην Τέχνη, στη μόνη παράλληλη με τη Φύση πηγή δημιουργίας, αναζητώ προσεγγίσεις σε ρυθμούς και σχήματα που δεν έχουν ακόμη καταγραφεί. Η τέχνη είναι ο χώρος της ελευθερίας, που διέπεται από τους δικούς της νόμους που μας παραμένουν άγνωστοι. Αυτός είναι ο χώρος στον οποίο προσπαθώ να περιηγηθώ» έλεγε χαρακτηριστικά ο Γουλανδρής για την προσέγγισή του και τη σχέση του με την Τέχνη.

Η κ. Κολλάρου σχολιάζοντας τα έργα που εκτίθενται σημειώνει πως πρόκειται για καλλιτεχνικό έργο 30 ετών: «Σε τριάντα χρόνια ένα στυλ εξελίσσεται, αλλάζει. Επιπλέον χρησιμοποιούνται διαφορετικά μέσα και τεχνοτροπίες. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι ακόμα και ένα έμπειρο μάτι δεν μπορεί να καταλάβει ποια είναι τα παλιά και ποια είναι τα νεότερα έργα. Ο Γουλανδρής ήταν σε επαφή με τη διεθνή διανόηση και κουλτούρα και αυτό φαίνεται πάρα πολύ στα έργα του. Είναι μοντερνιστικά, είναι γεωμετρικά. Πίστευε ότι η γεωμετρία δίνει απαντήσεις σε όλα αυτά τα μεγάλα ζητήματα. Χρησιμοποίησε την τέχνη ώστε να ασχοληθεί με θέματα που τον προβλημάτιζαν, έκανε ένα σχέδιο και ήταν ο τρόπος που επεξεργαζόταν το θέμα. Δεν τον ενδιέφερε να είναι αισθητικά ωραία έργα απαραίτητα δηλαδή. Το αποτέλεσμα βέβαια τον δικαιώνει, αλλά σκοπός του ήταν να εξερευνήσει τη γεωμετρία του σύμπαντος».

«Είναι ενδιαφέρον ότι ένας άνθρωπος, που ήταν τόσο γνωστός και μάλιστα σε διεθνή κλίμακα, είχε όλη αυτή την πλευρά που κρατούσε ιδιωτική. Και μάλιστα 27 χρόνια μετά τον θάνατό του μπορεί να συνεχίζει μέσα από τα έργα του να στηρίζει το έργο της ζωής του (σ.σ. το μουσείο). Και αυτό έχει ένα σχεδόν μεταφυσικό χαρακτήρα - το ότι μπορεί μέσα από αυτή τη δουλειά που έχει αφήσει ως παρακαταθήκη να στηρίξει το Μουσείο», υπογραμμίζει η κ. Κολλάρου.

Η συλλογική επιμέλεια ανήκει στον Λάμπη Θεοδωρόπουλο, καλλιτεχνικό διευθυντή του Μουσείου, τον ιστορικό τέχνης Γιώργο Μυλωνά και τη Μαρία Ξανθάκου. «Η τέχνη είναι η λοξή ματιά στη ζωή και ο Άγγελος Γουλανδρής ένιωθε ότι κρατούσε μέσα της το αθώο βλέμμα ενός παιδιού, ανεπηρέαστο από το πέρασμα του χρόνου» σημειώνει ο επιμελητής Γ. Μυλωνάς. Ο καλλιτέχνης είχε ένα ευρύ εκφραστικό φάσμα, όσον αφορά τους κλάδους, τα υλικά και τα μέσα. Δημιούργησε σκίτσα σε μικρά κομμάτια χαρτιού με την ίδια ευκολία που παρήγαγε μπρούτζινα γλυπτά μεγάλης κλίμακας. Τα 117 έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση - πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, γλυπτά και βιτρό - έχουν επιλεγεί προσεκτικά από μια συλλογή περίπου 2200 έργων που δημιούργησε ο Γουλανδρής κατά τη διάρκεια της ζωής του. 

«Η εκφραστική δημιουργία αποτελούσε τρόπο ζωής για τον Άγγελο Γουλανδρή» , όπως λέει η Φαλή Βογιατζάκη, νυν πρόεδρος του ΜΓΦΙ και επί 30 χρόνια στενή συνεργάτης του πρωτοπόρου άνδρα. «Πίστευε ότι η φαντασία είναι η κεραία που μας ενώνει με το υπερπέραν και αποτελεί το πιο ισχυρό όπλο του ανθρώπου. Μέσα από τα έργα του, σαν νέος κοσμοναύτης μας οδηγεί σε μία άλλη οπτική του κόσμου».

Η έκθεση συνοδεύεται από συλλεκτικό κατάλογο και παράλληλο πρόγραμμα δράσεων για μικρούς και μεγάλους, ενώ με την ευκαιρία της κυκλοφορεί σειρά εικαστικών αντικειμένων εμπνευσμένων από τα έργα του Άγγελου Γουλανδρή. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έργα της έκθεσης διατίθενται προς πώληση με σκοπό τη στήριξη του έργου του Μουσείου. Η αναδρομική έκθεση παρουσιάζεται στους χώρους του Μουσείου και θα διαρκέσει μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου 2024.   

ΙΝFO:
«Άγγελος Γουλανδρής: Κοσμοναύτης στη Γη»
ΜΓΦΙ, Λεβίδου 13 και Όθωνος 100, Κηφισιά
Εγκαίνια: 6 Νοεμβρίου 2023
Διάρκεια έκθεσης: Μέχρι 29 Φεβρουαρίου 2024
Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά, 10:00-00:00