Νικολίνα Τσομπάνη: «Ο καλλιτέχνης έχει πάντα τις αισθήσεις του ανοιχτές, όχι επί σκοπό αλλά, γιατί έτσι είναι φτιαγμένος»

H ταλαντούχα εικαστικός που ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη  μιλά στο ethnos.gr για τον τρόπο που εμπνέεται και τη δημιουργική της ρουτίνα, τις επιρροές της, αλλά και την αγάπη της για τα παιδιά.

1. Πρόσφατα εγκαινιάστηκε η έκθεσή σας με τον τίτλο «Μην σκοτώνεις την παιδικότητα» στον φιλόξενο χώρο της Πινακοθήκης και Πολιτιστικού Κέντρου Θέρμης (Θεσσαλονίκη). Γιατί επιλέξατε αυτό τον τίτλο; Που μοιάζει να είναι μία προσταγή και μία παρότρυνση συνάμα.

Εκτός από ζωγράφος είμαι και παιδαγωγός προσχολικής ηλικίας. Η ενασχόληση πολλών συναπτών ετών με τα παιδιά, μου δίδαξε πολλά πράγματα. Ένας μοναδικός κόσμος από τον οποίο οφείλουμε να παραδειγματιστούμε, όλοι εμείς οι ενήλικες. Η αθωότητα τους και η ευκολία με την οποία αντιμετωπίζουν την ζωή, μας δείχνει την φευγαλέα και όχι την τόσο σημαντική και μόνιμη ύπαρξη μας σε αυτόν τον κόσμο.  Είναι απόλυτα ξεκάθαρα με τα συναισθήματα τους και με την έκφραση αυτών. Ξεκάθαρα συναισθήματα λοιπόν οδηγούν σε ξεκάθαρες σχέσεις. Δίνουν την αμέριστη προσοχή τους, σε ότι τους τραβάει το ενδιαφέρον, και θέλουν να το αποκτήσουν, να το γνωρίσουν, να το κάνουν μέρος της ζωής τους, χωρίς ποτέ να σκεφτούν το ανέφικτο.  Μέσα από τις γεμάτες αυτοπεποίθηση κινήσεις τους, δείχνουν να είναι τόσο ανεξάρτητα, και τόσο ελεύθερα, όσο και σίγουρα για την επιτυχία τους, ακόμη και αν αυτό που φαντάζονται είναι ουτοπικό. Οι  αληθινά δημιουργικοί άνθρωποι, κατάφεραν στη ζωή τους πολλά από αυτά που επιθυμούσαν, γιατί κράτησαν ζωντανή την παιδικότητα τους, Την ανεξαρτησία δηλαδή της σκέψης, το θάρρος, την ζωντάνια, την περιέργεια, τον αυθορμητισμό, την αναζήτηση, και το ειλικρινές συναίσθημα. Το κυριότερο που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι η λέξη αποτυχία δεν είναι συμβατή και καταγεγραμμένη στην ύπαρξη ενός παιδιού. Αν αυτό το έχουμε οδηγό στην ενήλικη ζωή μας, τότε είναι σίγουρο πώς το θαύμα θα γίνει.

2. Με ποιο τρόπο άραγε σκοτώνουμε την παιδικότητα μας;

Ο άνθρωπος είναι προγραμματισμένος να κοιτάει μπροστά. Αναδρομή στο παρελθόν γίνεται σε περιπτώσεις που αφορούν σε γεγονότα και μόνο. Ως συνήθως δεν σκεφτόμαστε, την μεγάλη διεργασία που γίνεται μέσα μας, και τα συναισθηματικά εργαλεία που εκμεταλλευτήκαμε, ώστε να αναπτυχθούμε σαν ενήλικες άνθρωποι . Έχουμε καταβάλει μεγάλη προσπάθεια και έχουμε διανύσει μια μεγάλη διαδρομή με εφόδια όπως την ζωντάνια, την ανεξαρτησία της σκέψης, την έλλειψη φόβου της αποτυχίας, τον αυθορμητισμό. Οι σειρήνες του μέλλοντος όμως τραβάνε την προσοχή μας. Υπόσχονται πως εκεί θα βρούμε αυτό που χρειαζόμαστε για την επιτυχία μας. Και φυσικά αυτό που ξεχνάμε είναι η παιδική μας ηλικία, και η παιδικότητα η οποία την διακατέχει, καθώς όλες αυτές οι χάρες της παιδικότητας  βρίσκονται στο υποσυνείδητο και όχι στο συνειδητό. Η λήθη λοιπόν σκοτώνει την παιδικότητα μας. 

3. Πείτε μας λίγα λόγια για τις επιρροές σας. Διότι σαφώς δεν υπάρχει σε κανέναν καλλιτέχνη παρθενογένεση.

Καθώς είμαι μια καλλιτέχνης, που πάνω απ όλα στα έργα μου αποτυπώνω την έκφραση των συναισθημάτων, και των καταστάσεων που αυτά δημιουργούν, έχω επηρεαστεί από καλλιτέχνες των οποίων με άγγιξε η συναισθηματική τους φόρτιση, και ο λόγος για τον οποίο ζωγράφιζαν, και όχι τόσο για το καλλιτεχνικό τους αποτέλεσμα. Οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν στην εσωτερική τους διαδρομή, και όχι τόσο στην καλλιτεχνική τους.  Άνθρωποι οι οποίοι ζωγράφιζαν μόνο για να απαλύνουν τον δικό τους πόνο, και να βγουν απο τα σκοτάδια τους. Κάποιοι από αυτούς είναι ο πασίγνωστος Vincet Van Gogh, και η Frida Kahlo. Σχετικά με την τεχνική, από παιδί με εντυπωσίαζε ο Salvador Dali. Μέχρι και σήμερα πιστεύω πως ήταν ζωγραφική ιδιοφυία, και είμαι σίγουρη πως είναι ο μόνος που δεν θα μπορέσει ποτέ να αντιγραφεί από κανέναν, παρά μόνο αν κάποιος φτιάξει ένα έργο δια μέσου υπολογιστή.

4. Στην έκθεση «Μην σκοτώνεις την παιδικότητα» υπάρχει σταθερά το ανθρώπινο στοιχείο, ακόμα και όταν αυτό απουσιάζει. Όπως μία σύνθεση με σωλήνες νερού ή πάλι ένα μπουκέτο λουλούδια. Ο άνθρωπος κατά κάποιον τρόπο σημειολογικά υπονοείται. Συμφωνείτε με αυτό;

Η δουλειά μου πάνω απ όλα είναι ανθρωποκεντρική. Όχι με την έννοια της εικόνας του ανθρώπινου  πλάσματος, αλλά όσων αφορά την ψυχοσύνθεση αυτού, και των καταστάσεων που τον περιβάλλουν. Τι αισθάνεται,  πως εκφράζεται, πως νιώθει στην κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζει. Μέσα από συμβολικές ή σουρεάλ εικόνες, προσπαθώ να παρουσιάσω το συναίσθημα που τον διακατέχει ή την κατάσταση που βιώνει. Να του θυμίσω πως η ζωή είναι πάντα παρούσα, με την μόνη διαφορά πως  κάθε φορά μας δείχνει και άλλο πρόσωπο.

Επιτυχία για μένα θα ήταν να μπορέσω να κάνω κάποιον να νιώσει ότι δεν είναι μόνος και ότι είμαστε πολλοί που προσπαθούμε να ισορροπήσουμε πάνω σ’ αυτή την γη.

5. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να στραφείτε στη ζωγραφική και στα εικαστικά;

 Η ζωγραφική μου διάθεση και ικανότητα  γεννήθηκε μαζί με εμένα. Η μόνη σκέψη που είχα πάντα στο μυαλό και στην ψυχή μου, ειδικά στις περιπτώσεις που συναισθηματικά δεν ένιωθα ασφαλής, ήταν να μείνω σε μια ήσυχη γωνιά και να ζωγραφίσω. Την πρώτη μου έκθεση ζωγραφικής την έκανα στα οκτώ μου χρόνια, στο ξυλουργικό εργαστήριο του πατέρα μου. Είχα ζωγραφίσει λοιπόν με παστέλ χρώματα πάνω σε μικρά ξυλάκια, και τα είχα κρεμάσει σ έναν τοίχο στην είσοδο. Πέρασαν από εκεί όλα τα παιδιά της γειτονιάς. Πολύ αργότερα, εν μέσω μιας συναισθηματικής συντριβής της ζωής μου, ζώντας το αδιανόητο για κάθε γονιό, ο μόνος τρόπος που ήξερα για να μπορέσω να ανταπεξέλθω, ήταν να βάλω τα δύσκολά και ακατόρθωτα διαχειρίσιμα τότε συναισθήματα μου στον καμβά. Έτσι λοιπόν ξεκινάει μια καινούργια περίοδος στη ζωή μου. Βλέπω αλλιώς τον κόσμο και η καλλιτεχνική μου δραστηριότητα αρχίζει και παίρνει άλλη διάσταση. Και ενώ εργάζομαι ως παιδαγωγός, ταυτόχρονα φτιάχνω το δικό μου καλλιτεχνικό χώρο, Ατελίε- Γκαλερί , και δραστηριοποιούμαι επαγγελματικά πλέον, αφήνοντας πίσω μου μια μεγάλη πορεία στην εκπαίδευση.

6. Τι αποτελεί έμπνευση για εσάς; Πείτε μας κάποια πράγματα για τη δημιουργική ρουτίνα σας.

Για μεγάλο διάστημα, έμπνευση για μένα ήταν τα δύσκολα συναισθήματα που εγώ ένιωθα και προσπαθούσα να διαχειριστώ. Προσπαθούσα να τα βάλω στον καμβά μου, να τα δω μπροστά μου και να αναμετρηθώ μαζί τους. Με τον καιρό η προσπάθεια μου αυτή γινόταν όλο πιο ήρεμη και πιο θετική.  Πάντα πίστευα και ευχόμουν να τα δουν και άλλοι άνθρωποι που ενδεχομένως να βρίσκονται στην ίδια  θέση με εμένα, έτσι ώστε να μπορέσουν να παραδειγματιστούν από τον τρόπο που εγώ αντιμετώπιζα τον πόνο μου, και που τελικά τον μετέτρεψα σε  δημιουργία. Όπως είναι αντιληπτό, το μεγαλύτερο μέρος των έργων μου, βασίζεται σε συναισθηματικές και μόνο καταστάσεις, δικές μου ή άλλων ανθρώπων. Ζωγραφίζω λοιπόν μόνο με βάση το συναισθηματικό κόσμο, και με γνώμονα πάντα αυτό το κάτι που ακουμπάει την ψυχή μου.

7. Παράλληλα με την ενασχόληση σας με την τέχνη, είστε και παιδαγωγός. Μήπως τα παιδαγωγικά τελικά είναι η «τέχνη» να δημιουργούμε καλύτερους ανθρώπους;

Η παιδαγωγική καθώς και η ζωγραφική είναι για μένα αλληλένδετες, καθώς και στους δύο τομείς εμπλέκεται το συναίσθημα και μόνο. Ο κόσμος των παιδιών είναι γεμάτος συναισθήματα.  Όλη τους η ύπαρξη και η συμπεριφορά είναι μια τέχνη η οποία δεν διδάσκεται πουθενά. Ο απλός, σίγουρος, και ειλικρινής τρόπος που τα διαχειρίζονται είναι παράδειγμα για όλους μας. Η σχέση όμως με τους ενήλικες είναι αμφίδρομη.  Οπότε εδώ μπαίνει και η ευθύνη των ενηλίκων ώστε  να φροντίσουμε να διατηρήσουν αυτήν την τρομακτικά σπουδαία τέχνη της παιδικότητας  ζωντανή και ενεργή. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει από νωρίς να οδηγήσουμε τα παιδιά στην έμπρακτη τέχνη. Ο νέος αυτός κόσμος θα τους βοηθήσει να σκέφτονται  ελεύθερα, να αποδεχτούν τον εαυτό τους, να δαμάσουν τις εντάσεις τους, να μάθουν να ηρεμούν την ψυχή τους. Μέσω της τέχνης λοιπόν θα δημιουργήσουμε ανθρώπους σκεπτόμενους, οι οποίοι καθώς θα μπορούν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους και τις ανασφάλειες τους και θα συνυπάρχουν ειρηνικά.

8. Συμφωνείτε, ότι τα έργα σας διαπραγματεύονται την ένταση μεταξύ φαινομενικής ηρεμίας και κρυμμένης αναταραχής;

Όλα ξεκινάνε πάντα μέσα σε μια αναταραχή. Αν δεν υπάρχει αναταραχή εσωτερική, δεν υπάρχει δημιουργία. Ο εσωτερικός κόσμος του καλλιτέχνη, πρέπει να είναι «άνω κάτω» για να μπορέσει να δημιουργήσει. Όσο μεγαλύτερη η εσωτερική του αναταραχή, τόσο μεγαλύτερη και η δημιουργία. Καθώς όμως κάθεται μπροστά στον καμβά του, και ξεφορτώνει ότι τον απασχολεί τότε ναι, έρχεται η ηρεμία η οποία και είναι το θετικό πάντα κομμάτι που βλέπει ο θεατής σε ένα έργο.

9. Η παρατήρηση τι ρόλο κατέχει στη δημιουργική διαδικασία;

Ο καλλιτέχνης έχει πάντα τις αισθήσεις του ανοιχτές, όχι επί σκοπό αλλά γιατί έτσι είναι φτιαγμένος. Παρατηρεί πράγματα που ένα κοινό μάτι δεν βλέπει. Μπορεί να κοιτάμε και ο δυο προς την ίδια κατεύθυνση, όμως θα δούμε διαφορετικά πράγματα, και άλλες εικόνες θα τραβήξουν την προσοχή μας. Μπορεί να μην είναι καν μια ολοκληρωμένη εικόνα, αλλά ένα ασήμαντο στοιχείο για τους περισσότερους. Για τον καλλιτέχνη όμως μπορεί να αποτελέσει το κεντρικό σημείο για μια σπουδαία δημιουργία.

Λίγα λόγια για την εικαστικό

Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. Οι μεγάλες αγάπες της είναι τα παιδιά και η ζωγραφική. Οι σπουδές της λοιπόν είναι ανάλογες των επιθυμιών της. Έτσι επί είκοσι έξι έτη εργάστηκε ως παιδαγωγός, και παράλληλα ζωγραφίζει. Σε ένα κομβικό συναισθηματικά σημείο της ζωής της, που αφορά σε συναισθηματική συντριβή λόγο σημαντικής απώλειας, το μόνο που την κράτησε ζωντανή είναι τα πινέλα και τα χρώματα, με τα οποία ξεκούραζε πάντα την ψυχή της. Έτσι μπαίνει ενεργά στο χώρο της ζωγραφικής, παίρνοντας μέρος σε πολλές εκθέσεις στη χώρα (Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Πάρο), αλλά και στο εξωτερικό (Παρίσι, Άμστερνταμ, Ιταλία) στις οποίες πολλά έργα της έχουν επιλεγεί από ανθρώπους που αγαπούν την τέχνη, καθώς και από συλλέκτες έργων. Στο ενεργητικό της έχει επίσης και δυο ατομικές εκθέσεις. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μοίραζε τον χρόνο της ανάμεσα στο σχολείο και στο εργαστήριο ζωγραφικής.

Αργότερα λαμβάνει την απόφαση να δραστηριοποιηθεί επαγγελματικά στον χώρο της ζωγραφικής και των εικαστικών και δημιουργεί μια προσωπική GALLERY- ATELLIE στην πόλη της. Έναν Αrtist χώρο τον οποίο χρησιμοποιεί σαν εργαστήριο για την δημιουργία των έργων της, αλλά και ως Gallery για να προβάλλει την δουλεία της στο κοινό. Η εμπειρία της με τα παιδιά, αλλά και η αγάπη της γι αυτά την οδηγούν να ασχοληθεί και πάλι με αυτά, μέσα από την τέχνη της. Δημιούργησε ομάδες παιδιών στο εργαστήριο της προσπαθώντας να τους δείξει πως μπορούμε να εκφράζουμε τα συναισθήματα μας μέσα από την τέχνη και πόσο θετικά μπορεί αυτό να επηρεάσει την ψυχική υπόσταση. Τα έργα της κατά κύριο λόγο μας βάζουν μπροστά σε αναζητήσεις ψυχής. Έργα σουρεάλ τα περισσότερα, συνδέουν το πραγματικό με το φανταστικό. Έργα που βάζουν το συναίσθημα στον καμβά. Τα χρώματα είναι έντονα και ανάλογα με την διάθεση της. Αγαπά το μαύρο, γιατί είναι αυτό που κάνει το φως να λάμπει περισσότερο. Ανήσυχο εικαστικά πνεύμα παρακολουθεί την πορεία των εποχών και εξελίσσει την δουλειά της προσθέτοντας διαφορετικές τεχνοτροπίες και υλικά. Μότο της: «Κοίτα τον κόσμο μέσα από την ψυχή μου».