Βέρνερ Χέρτσογκ: «Οι Γερμανοί αντιμετώπισαν την ελληνική κρίση άκομψα»

Ο Βέρνερ Χέρτζογκ θα ήθελε να είναι στην εκλεκτή παρέα του Λεωνίδα και των 300 του που υπερασπίστηκαν τις Θερμοπύλες. Καλεσμένος της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, ο θρύλος του νέου γερμανικού και παγκόσμιου σινεμά, ιδιαίτερα δεμένος με την αρχαία Ελλάδα την οποία λάτρεψε από τον αρχαιολόγο παππού του και μπόρεσε να κατανοήσει μέσω της σχέσης που ανέπτυξε με την αρχαιοελληνική γραμματεία, μίλησε το βράδυ της Δευτέρας επί σκηνής σε μία κατάμεστη Στέγη για τα «Τοπία της ψυχής του». Μαζί του ενώπιον κοινού στο οποίο ξεχωρίσαμε την πλειοψηφία του ελληνικού κινηματογραφικού χώρου, ο επί χρόνια φίλος του Πολ Χολντενγκρέιμπερ, μετρ των ζωντανών συνεντεύξεων (καθώς και Ιδρυτικός Εκτελεστικός Διευθυντής του Onassis Los Angeles).

Τις προηγούμενες ημέρες είχε προηγηθεί το πλούσιο αφιέρωμα στη φιλμογραφία του που περιλάμβανε και τις δύο από τις πρώτες του ταινίες μικρού μήκους, "Last Words"(1968) και "Signs of Life" (1968), που γυρίστηκαν στην Ελλάδα.

Πριν από το masterclass που θα παραχωρούσε για 70 κινηματογραφιστές στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, ο 76χρονος Γερμανός που έχει χρόνια αφήσει την Ευρώπη για το Λος Αντζελες, διάγοντας ευτυχισμένο έγγαμο βίο με την τρίτη σύζυγό του, μοιράστηκε μαζί μας όπως και με άλλους Έλληνες δημοσιογράφους το πρωί της Τρίτης την κοσμοθεωρία του.

Όλα είχαν θέση στο στρογγυλό τραπέζι αντικρυστά από το πιάνο της Μαρίας Κάλλας: η καταρρέουσα Ευρώπη και ο ρόλος της Γερμανίας στην ελληνική κρίση (στο οποίο ο ίδιος αναφέρθηκε και επί σκηνής κάνοντας μια ιστορική αναγωγή στον Θουκιδίδη), η εκτίμησή του για τον Γκορμπατσόφ που αποτύπωσε στο πρόσφατο ομώνυμο ντοκιμαντέρ του (λόγω του ρόλου του στην επανένωση της Γερμανίας αλλά και της κοινής αγάπης του για τον περιπατητικό τουρισμό), η Ρωσία που στηρίζει και αγαπά όντας στο πλευρό μίας γυναίκας από τη Σοβιετική Ένωση εδώ και «24 χρόνια, 8 μήνες και 11 ημέρες», η αποστροφή του στην ψυχανάλυση, η φούσκα του new age διαλογισμού, η αγάπη του για την Πόλη των Αγγέλων που έχει ουσία και υπόσταση περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πόλη του κόσμου, η απόρριψη του Χόλιγουντ και της επαφής μας με τους…εξωγήινους.

Η σπουδή της Ιστορίας 

Στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση δεν αναφέρθηκε μόνο στη σοφία του ελληνικού λαού σημειώνοντας ότι «ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται» αλλά και στο πόσο σημαντική είναι η σπουδή της Ιστορίας για να κατανοήσουμε τον κόσμο, να βρούμε τις ομοιότητες ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. «Νομίζω ότι αυτό που βλέπουμε σήμερα δεν έχει προηγούμενο. Έχει σίγουρα βαθιές ρίζες αλλά δεν μπορούμε να βρούμε ομοιότητες. Είναι συναρπαστικό γιατί η γνώση μας σήμερα επεκτείνεται πολύ γρήγορα το ίδιο και ο τρόπος που χειριζόμαστε την ανθρώπινη εξέλιξη στον πλανήτη αλλά δεν μπορούμε να συγκρίνουμε αυτό που συμβαίνει με κάτι ανάλογο» απάντησε ο ίδιος στην ερώτηση του «Εθνους» αν μπορεί να γίνει παραλληλισμός ανάμεσα στην εποχή μας και κάποια άλλη ιστορική περίοδο.

Στη Στέγη αναφέρθηκε στον Θουκυδίδη και πως αποτύπωσε την επιβολή της κυριαρχίας της Αθήνας στο νησί της Μήλου. Μετά στην εξίσωση μπήκε η σύγχρονη Γερμανία. «Αυτό ήταν μία συγκεκριμένη αναφορά στο πως αντιμετωπίστηκαν οι Έλληνες στην οικονομική κρίση από τη Γερμανία – θα έλεγα με έναν πολύ άκομψο τρόπο για να το θέσω μετριοπαθώς – και πως η συνθήκη αυτή παραπέμπει στο σχέδιο επιβολής των Αθηναίων σε σχέση με το νησί της Μήλου. Είναι εκπληκτικό να διαβάζεις την πραγματoποίηση του συγκεκριμένου γεγονότος», συμπλήρωσε στην ερώτησή μας.

Η συζήτηση προχώρησε αναπόφευκτα στη διάλυση της Ευρώπης. «Δεν είμαι προφήτης αλλά νομίζω ότι το ευρωπαϊκό όνειρο θα καθυστερήσει. Βρισκόμαστε σε μια στενάχωρη στιγμή καθώς φεύγει η Μεγάλη Βρετανία και θα φύγει πραγματικά στο τέλος κατά τη γνώμη μου. Αυτό μας κάνει να συνειδητοποιούμε ότι η πανευρωπαϊκή ταυτότητα είναι εν μέρει μια ψευδαίσθηση», σχολίασε ως προς τα γεγονότα της εποχής μας.

«Νομίζω ότι η επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης έγινε πολύ γρήγορα, πολύ μαζικά. Το θέμα είναι πως τα απορροφείς όλα αυτά και πως τα κρατάς ενωμένα. Πολλοί επικρίνουν σωστά την Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς κάποια πράγματα δεν λειτουργούν όπως θα επιθυμούσαμε όμως το θέμα είναι ότι ποτέ πριν στην Ιστορία δεν είχαμε σε πρακτικό επίπεδο ένα ειρηνικό σχέδιο αυτού του μεγαλειώδους μεγέθους που να λειτουργεί τόσο καλά. Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο στην παγκόσμια ιστορία και δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε μετά από όλες τις καταστροφές στην Ευρώπη κατά τον 20^ο αιώνα. Δεν έχει ξανασυμβεί πουθενά στον κόσμο».

Οραματιστής -σκηνοθέτης που επιβίωσε του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με την οικογένειά του βιώνοντας τις εικόνες μιας φλεγόμενης πόλης σε πολύ μικρή ηλικία, ο Χέρτσογκ μιλάει ενωτικά: «Έχω εμπιστοσύνη στην ένωση της Ευρώπης. Δεν θα έλεγα ότι διεξάγεται ένα είδος πολέμου με άλλα μέσα. Ναι, υπάρχουν δυνάμεις σε σύγκρουση αλλά ο πραγματικός πόλεμος είναι σαρωτικός, άσχημος και καταστροφικός πέρα από οτιδήποτε άλλο. Ο συνάδελφός μου Ντέιβιντ Λιντς του οποίου τα φιλμ λατρεύω πιστεύει ότι ο διαλογισμός θα επιφέρει αμέσως παγκόσμια ειρήνη. όχι, δεν πρόκειται να συμβεί αυτό. Είναι μια ψευδαίσθηση. Όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ψευδαίσθηση είναι η πρώτη φορά που έχουμε ένα οργανωμένο σύστημα σε τέτοιο εύρος».

«Ο Λεωνίδας είχε βαθιά αντίληψη του πολιτισμού μιας ενωμένης Ελλάδας»

Ο Βέρνερ Χέρτσογκ γυρίζει επί χρόνια τον κόσμο…περπατώντας. Πρόσφατα σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ «Nomad: In the footsteps of Bruce Chatwin» για τον ταξιδιωτικό συγγραφέα Μπρους Τσάτουιν. Η περιέργεια είναι μέρος της ψυχοσύνθεσής του. Χρονικογράφος απρόβλεπτων, χαρακτήρων σε κόντρα με τη φύση, εξερευνητής της σκοτεινής ανθρώπινης πλευράς με πολυκύμαντη φιλμογραφία 100 περίπου ταινιών που έδωσε επιδραστικά φιλμ όπως τα «Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού» (1972), «Φιτσκαράλντο» (1982) καθώς και εκπληκτικά ντοκιμαντέρ, διαθέτει σήμερα ελάχιστη πίστη για την ανθρωπότητα.

«Είναι συζητήσιμο πόση πίστη έχω για την ανθρωπότητα. Δεν θα μπορούσα να μιλήσω επί του θέματος γιατί καταστρέφουμε τον πλανήτη μας. Κι αυτό γιατί ξεφύγαμε από τη νομαδική ζωή που είχαμε οργανώσει αρχικά. Από τη στιγμή που αρχίζεις να ζεις μόνος, χτίζεις πόλεις, διευρύνεις την τεχνολογία. Είναι ένα είδος προβλήματος που προκαλούμε στον εαυτό μας το οποίο δεν μπορούμε να αποτρέψουμε», σχολίασε.

Ο Γερμανός δημιουργός μίλησε τώρα για πρώτη φορά δημοσίως στην Ελλάδα. Μια χώρα που έχει επισκεφτεί πάμπολλες φορές στο παρελθόν, αγάπησε από τον αρχαιολόγο παππού του στο Λασίθι όταν ήταν μόλις 16 ετών εντρυφώντας στη συνέχεια στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Σήμερα βρίσκει ακόμη έμπνευση σε προσωπικότητες ιστορικές και ηρωικές.

«Θα σας πω για τον Λεωνίδα και τους 300 Σπαρτιάτες: έστειλε τα ελληνικά στρατεύματα μακριά γιατί 200.000 Πέρσες ερχόντουσαν στις Θερμοπύλες. Τριακόσιοι άνδρες έμειναν μαζί του κι ας ήξεραν ότι θα αφανιστούν. Έμειναν μέχρι το τέλος …Αυτό ήταν πραγματικά ηρωικό και όχι ένα ανδραγάθημα που έγινε τυχαία. Ο Λεωνίδας ήξερε ότι έκανε μια μεγαλειώδη κίνηση ενοποίησης της Ελλάδας σε ένα σώμα αν και η Αθήνα, η Σπάρτη, η Θήβα, η Μακεδονία, τα νησιά είχαν διαφορετικό πολιτισμό. Είχε βαθιά αντίληψη του πολιτισμού μιας ενωμένης Ελλάδας που πραγματοποιήθηκε χάρη στη δική του ηρωική κίνηση. Δεν σταμάτησε τους Πέρσες αλλά ήταν μια κίνηση. Θυμήθηκα τον Λεωνίδα διαβάζοντας τη λίστα του ''Time'' με τους 300 προσωπικότητες που έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο όπου και ήμουν μέσα. Είπα ότι δεν θα ήθελα να συμπεριληφθώ αλλά μου είπαν ότι δεν γίνεται - είτε το θέλω είτε όχι. Είπα ''δεν θέλω να είμαι σε αυτό το γκρουπ'' και με ρώτησαν ''σε ποια ομάδα θα ήθελες να είσαι''; Και είπα ''στην ομάδα του Λεωνίδα. Με τον Λεωνίδα και τους 300 Σπαρτιάτες''».