Ο θησαυρός του Μετρό Θεσσαλονίκης - Εντυπωσιακές φωτογραφίες

Ο θησαυρός των ολόχρυσων -όχι μόνο- 750 κοσμημάτων του μετρό Θεσσαλονίκης αποκαλύπτεται. Πάνω από 2.700 ταφές έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο ανατολικό και δυτικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο 2007-2011 και οι 270 από αυτές ήταν κτερισμένες με κοσμήματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. 

Ξεχωρίζουν τα 8 ακέραια χρυσά στεφάνια που εντοπίστηκαν στο ανατολικό νεκροταφείο, αλλά και ενώτια, δαχτυλίδια, περιδέραια, χρυσές αλυσίδες. Όλα πολύτιμα, όλα μοναδικά, όλα σπουδαία ευρήματα από την καρδιά της πόλης. 

Για πρώτη φορά το σύνολο των κοσμημάτων των ανασκαφών στο ανατολικό (σταθμός Σιντριβάνι και μπροστά από την Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ) και στο δυτικό (σταθμός Νέου Σιδηροδρομικού Σταθμού και διακλάδωση προς Σταυρούπολη) νεκροταφείο, παρουσιάστηκαν στην διημερίδα «Αρχαιότητες σε Τροχιά» και διοργάνωσαν στην αρχαία Αγορά Θεσσαλονίκης η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης. 
Ο αρχαιολόγος Δημήτρης Νικάκης ολοκλήρωσε την διδακτορική του διατριβή πάνω στον θησαυρό των κοσμημάτων και τα παρουσιάζει για πρώτη φορά. 

Όπως είπε στο "Έθνος", από τα κοσμήματα των ελληνιστικών χρόνων, ξεχωριστή θέση έχουν τα 8 χρυσά στεφάνια, τα οποία προέρχονται από δύο ταφές με τέσσερα στεφάνια η καθεμιά. Στον γυναικείο ενταφιασμό έφεραν φύλλα ελιάς, ενώ φύλλα βελανιδιάς είχαν αυτά στην ανδρική καύση εντός λίθινης θήκης. 

«Τα χρυσά στεφάνια αποτελούσαν πιθανότατα προσφορές στους νεκρούς, ενώ η χωρική γειτνίαση των τάφων και η χρονική τους εγγύτητα ίσως αποτελούν ενδείξεις για τον συσχετισμό των νεκρών», ανέφερε ο Δ. Νικάκης.

Στα κοσμήματα της ίδιας περιόδου συγκαταλέγονται χαρακτηριστικά για την εποχή ενώτια με μορφή κρίκων με Ερωτιδείς και ζωόμορφες κεφαλές στις απολήξεις τους, που εντοπίστηκαν σε γυναικείες και παιδικές ταφές κοριτσιών. Αλλά και χρυσές αλυσίδες επίσης με ζωόμορφες κεφαλές στα άκρα τους, καθώς και χρυσά δακτυλίδια με ακόσμητους ημιπολύτιμους λίθους. 

Η πλειονότητα των κοσμημάτων πάντως προήλθε από τάφους που χρονολογούνται στην ρωμαϊκή εποχή. Αυτά παρουσιάζουν έντονη πολυμορφία σε ό,τι αφορά τόσο τις πρώτες ύλες κατασκευής τους, όσο και τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά και εντάσσονται σε  τυπολογικές κατηγορίες ιδιαίτερα διαδεδομένες σε ολόκληρη τη ρωμαϊκή επικράτεια. Μεγάλος είναι ο αριθμός από τα ενώτια (σκουλαρίκια) με ποικιλόμορφα διακοσμητικά στοιχεία, τις περόνες -κυρίως οστέινες-, οι οποίες σχετίζονται με την κόμμωση που αποτελούσε βασικό στοιχείο της γυναικείας εμφάνισης στους ρωμαϊκούς χρόνους, τα περιδέραια με συνδυασμούς διαφόρων τύπων από χάντρες και τα δακτυλίδια. 

Στα τελευταία, η θεματολογία των σφραγιστικών λίθων μεταξύ άλλων απηχεί τις λατρευτικές αντιλήψεις που επικρατούν στην πόλη και συσχετίζεται με τον συμβολικό και πρακτικό τους ρόλο. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία περιάπτων-φυλακτών, διαφόρων τύπων, στις παιδικές ταφές, κάτι που παρατηρείται επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις γυναικείων τάφων. 

«Τα κοσμήματα προέρχονται κατά κύριο λόγο από κλειστά ταφικά σύνολα που αντιστοιχούν περίπου στο 10% επί του συνόλου των τάφων που ανασκάφηκαν την περίοδο 2007-2011 και ταυτίζονται με προσωπικά αντικείμενα των νεκρών, αλλά και με προσφορές των οικείων τους στο πλαίσιο ταφικών τελετουργιών», μας είπε ο Δ. Νικάκης.
Στην ίδια εκδήλωση η αρχαιολόγος, Χριστίνα Πολουκίδου, παρουσίασε τις ταφικές πρακτικές στο ανατολικό νεκροταφείο (σταθμός Σιντριβάνι), με βάση τα δεδομένα που ήρθαν στο φως κατά την ανασκαφή των ετών 2007-2008 και 2009-2011, με υπεύθυνη αρχαιολογικού έργου την Λίλιαν Αχειλαρά, προϊσταμένη τότε στην ΙΣΤ΄ΕΠΚΑ. 
Η έρευνα έφερε στο φως πλήθος ταφικών κατασκευών, ενδεικτικών της ποικιλομορφίας και των μεταβολών που αποτυπώνονται στα κατάλοιπα της μακραίωνης χρήσης του χώρου ως νεκροταφείο. 

«Παράμετροι όπως το είδος κατασκευών, που υποδέχονται ταφές, λιτές με απλά υλικά ή επιμελημένες και στιβαρές, η κτέριση ή μη, ο ενταφιασμός ή η καύση, ο αριθμός των ενταφιασμών στο πλαίσιο του ίδιου τάφου ή οι μεταταφικές διαδικασίες, φωτίζουν κάποιες από τις πτυχές του υλικού, σχετικά με τις ταφικές πρακτικές», είπε η Χρ. Πολουκίδου στο *Έθνος*. 

Στη Θεσσαλονίκη οι αρχαιολογικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί σε όλους τους σταθμούς του μετρό πλην του πολύπαθου της Βενιζέλου. Οι ανασκαφές θα συνεχιστούν στη νότια είσοδο, στην πλευρά της πλατείας Καπνεργατών, σε μία έκταση ενός στρέμματος. Θα ξεκινήσουν τον Σεπτέμβριο και έχουν χρόνο ολοκλήρωσης τον 1,5 χρόνο. 
Τα κινητά ευρήματα ξεπερνούν τις 300.000 -από αυτά, 50.000 είναι νομίσματα- και φυλάσσονται σε ειδικό χώρο που έχει μισθώσει η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ στο Καλοχώρι. Μια πολυμελής ομάδα ειδικών τα καθαρίζει, τα συντηρεί, τα αποτυπώνει σχεδιαστικά, τα ταξινομεί, αφού τα περιγράψει, με στόχο να αποτελέσουν υλικό για μελέτη, ενώ φαίνεται πως απομακρύνεται για την ώρα το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός Μουσείου Μετρό, καθώς δεν έχει βρεθεί ακόμη ο σχετικός χώρος.