Μιχάλης Γκανάς: Πέθανε ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας

Ο Μιχάλης Γκανάς, γεννημένος το 1944 στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας, ήταν μια από τις πιο ισχυρές φωνές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, η οποία με την απλότητα και το βάθος της, μπόρεσε ν' αποτυπώσει με μοναδικό τρόπο την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης και της ελληνικής ταυτότητας. Έφυγε από τη ζωή στα 80 του χρόνια, αφήνοντας πίσω του μια παρακαταθήκη έργων που αντικατοπτρίζουν το πολιτισμικό υπόβαθρο και τις προσωπικές του αναζητήσεις.

Τα πρώτα του χρόνια, τα οποία πέρασε σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, καθόρισαν εν μέρει τη ματιά του και τη θεματολογία της γραφής του. Αυτή η εμπειρία του έδωσε μια βαθιά κατανόηση της ιστορίας, του συλλογικού πόνου και της ανάγκης για αναζήτηση ταυτότητας, στοιχεία που αναδύονται συχνά στα ποιήματά του. Ωστόσο, δεν περιορίστηκε μόνο στην ποίηση. Αν και απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ακολούθησε τον δρόμο της λογοτεχνίας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, εργαζόμενος ως βιβλιοπώλης, αλλά και ως επιμελητής σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Η επαφή του με τα μέσα ενημέρωσης τού πρόσφερε έναν επιπλέον χώρο για να εκφράσει τις λογοτεχνικές του ανησυχίες, ενώ παράλληλα συνέβαλε στη διάδοση της ελληνικής κουλτούρας.

Η ποίηση του Μιχάλη Γκανά διακρίνεται για την έντονη συναισθηματική της φόρτιση. Οι στίχοι του, απλοί και ουσιαστικοί, συχνά εμπνέονται από την ηπειρωτική παράδοση, ενώ τα ποιήματά του είναι γεμάτα από νοσταλγία, μελαγχολία, αλλά και ακατάλυτη ελπίδα. Αυτό το συγκερασμό του προσωπικού και του συλλογικού, του παρελθόντος με το παρόν, έχει εκτιμηθεί από πολλές γενιές, διατηρώντας ζωντανή τη φωνή του στην ελληνική κοινωνία. Οι συνεργασίες του με μεγάλους συνθέτες, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο Νίκος Ξυδάκης και ο Ara Dinkjian, έδωσαν ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στο έργο του, καθιστώντας την ποίησή του προσιτή και άμεση σε ευρύτερα ακροατήρια.

Το ποιητικό του έργο, με συλλογές όπως «Ακάθιστος Δείπνος» (1978), «Μαύρα Λιθάρια» (1980), «Γυάλινα Γιάννενα» (1989) και «Παραλογή» (1993), εξελίχθηκε σ' έναν θεμέλιο λίθο της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, ενώ η συλλογή «Παραλογή» του χάρισε το Β' Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 1994, επισφραγίζοντας την αξία και την απήχηση του έργου του. Η Ακαδημία Αθηνών τού απένειμε το 2011 ένα από τα μεγαλύτερα βραβεία της για το σύνολο του ποιητικού του έργου, αναγνωρίζοντας τη μακρά και επιδραστική πορεία του στον χώρο της λογοτεχνίας.

Με τον χαρακτηριστικό λιτό αλλά έντονα εκφραστικό του λόγο, ο Μιχάλης Γκανάς κατάφερε ν' αποτυπώσει την ουσία των ανθρώπινων αντιφάσεων και την ομορφιά των απλών πραγμάτων, χωρίς να χρειάζεται περίτεχνους συμβολισμούς ή περίπλοκες μορφές. Η γραφή του συλλαμβάνει την ανθρώπινη εμπειρία με αμεσότητα και ειλικρίνεια, και αναδεικνύει τη δύναμη της ψυχής ν' αντέχει, ν' αγαπά και ν' αγωνίζεται, παρά τη σκληρότητα της ζωής. Σήμερα, η ποίησή του εξακολουθεί να μας αγγίζει, να μας εμπνέει και να μας υπενθυμίζει τη διαχρονική αξία της λογοτεχνίας ως μέσο προσωπικής και συλλογικής έκφρασης και ενδοσκόπησης.