Το debate των υποψηφίων δημάρχων της Αθήνας: Διάλογος για την Τέχνη

H λέξη «πολιτισμός» είναι µια πολύ ευρεία έννοια. Στην περίπτωση, µάλιστα, των τεσσάρων υποψηφίων για τον Δήµο Αθηναίων, (αλφαβητικά) του Παύλου Γερουλάνου (ΚΙΝΑΛ), του Νάσου Ηλιόπουλου (ΣΥΡΙΖΑ), του Κώστα Μπακογιάννη (ΝΔ) και του Νίκου Σοφιανού (ΚΚΕ), ο «πολιτισµός» µπορεί και οφείλει να «στεγάζει» πολύ περισσότερες πρωτοβουλίες και δράσεις από αυτές που άπτονται αποκλειστικά των τεχνών.

Εµείς πάλι, ως πολιτιστικό ένθετο, οφείλουµε αντιστοίχως να περιοριζόµαστε στα δικά µας «χωράφια». Γι’ αυτό, όπως κάναµε και πριν από µία εβδοµάδα µε τους υποψήφιους δηµάρχους της Θεσσαλονίκης, θελήσαµε να θέσουµε στους τέσσερις από τους υποψηφίους της Αθήνας πέντε συγκεκριµένα ερωτήµατα που συνδέονται µε τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, τους χώρους και τις τέχνες στην πόλη.

Τα ερωτήµατά µας αφορούν λοιπόν: Την ισότιµη πρόσβαση των πολιτών στις εκδηλώσεις πολιτισµού, πράγµα που γίνεται ακόµα δυσκολότερο αίτηµα σε µία πολυεθνική µητρόπολη όπως έχει γίνει η Αθήνα. Την αξιοποίηση των πολιτιστικών χώρων του ΟΠΑΝΔΑ. Την τέχνη στον δηµόσιο χώρο. Τα νέα επενδυτικά κίνητρα (cash rebate) για την προσέλκυση ξένων οπτικοακουστικών παραγωγών στη χώρα. Και τις δικές τους προτιµήσεις από όποιο θέµα ή ακρόαµα ή βιβλίο παρακολούθησαν, άκουσαν ή διάβασαν φέτος. Λάβαµε ενδιαφέρουσες απαντήσεις, που όλες µαζί προσδιορίζουν και τον αντίκτυπο της έννοιας «πολιτισµός» τόσο στα προγράµµατά τους όσο και στην προσωπικότητα καθενός εξ αυτών. Τους ευχαριστούµε και τους ευχόµαστε έναν ωραίο και πολιτισµένο εκλογικό αγώνα.

Πολιτισμός για όλους τους Αθηναίους

Η ισότιµη πρόσβαση των πολιτών στα καλλιτεχνικά δρώµενα γίνεται ακόµα δυσκολότερο αίτηµα σε µια πολυπολιτισµική πόλη. Τι σκέφτεστε γι’ αυτό; Κατά κανόνα αυτή είναι ένα «ευχολόγιο» χωρίς αντίκρισµα. Έχετε να προτείνετε κάποια λύση;

ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ: Ο πολιτισµός είναι κοινωνικό αγαθό που όλοι οι δηµότες της Αθήνας έχουν δικαίωµα να απολαµβάνουν. Για εµάς στόχος είναι κάθε δηµότης, ανεξαρτήτως της οικονοµικής και κοινωνικής του κατάστασης, να έχει πρόσβαση σε πολιτιστικά δρώµενα που θα δώσουν πνοή στις γειτονιές µας. Το ίδιο ισχύει και για τους δηµότες και για τους κατοίκους που προέρχονται από άλλες κουλτούρες. Ας µην ξεχνάµε ότι ο πολιτισµός αποτελεί βασικό όχηµα ενσωµάτωσης.

Για εµάς το στοίχηµα για την ισότιµη πρόσβαση είναι να επενδύσουµε σε προγράµµατα εκµάθησης ελληνικών σε πρόσφυγες και µετανάστες. Να δώσουµε σε αυτούς τους ανθρώπους τα εργαλεία να συµµετέχουν ισότιµα σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής της πόλης µας. Παράλληλα προτείνουµε τη θέσπιση και την υποστήριξη πολιτιστικού προγράµµατος σε ανοιχτούς χώρους και γειτονιές, µε τη συµβολή όλων των διευθύνσεων του ΟΠΑΝΔΑ (τµήµατα µουσικής, θεάτρου, εικαστικών, ξεναγήσεων, εκπαιδευτικών προγραµµάτων κ.ά.).

Το πρόγραµµά µας περιλαµβάνει την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων του καθενός από τα επτά δηµοτικά διαµερίσµατα, µε σκοπό τη διάχυση του πολιτισµού σε κάθε γωνιά της πόλης, µε πυρήνα τα πολιτιστικά κέντρα, τα οποία θα ενισχύσουµε και θα δηµιουργήσουµε νέα όπου χρειάζεται.

ΝΑΣΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Η Αθήνα είναι µια πόλη που προσφέρει πλήθος εκδηλώσεων στον χώρο των τεχνών και του πολιτισµού, για πολλά και πολύ διαφορετικά µεταξύ τους κοινά και γούστα. Το ζήτηµα της ισότιµης πρόσβασης, ωστόσο, είναι πιο περίπλοκο απ’ αυτό που σε πρώτη µατιά θεωρούµε. Ξεκινώντας από την οικονοµική δυνατότητα των πολιτών και εστιάζοντας στους ανθρώπους µε κινητικές ή άλλες αναπηρίες, των οποίων η πρόσβαση δυσχεραίνεται συχνά σε πρακτικό επίπεδο.

Το γεγονός ότι η Αθήνα είναι µια πολυπολιτισµική πόλη µάς θέτει ακόµη ένα ζήτηµα όσον αφορά την ισότιµη πρόσβαση. Το πόσο αφορούν οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ή ακόµη και τα µουσεία ή τα µνηµεία µας ανθρώπους µε διαφορετική καταγωγή και κουλτούρα, σε ποιον βαθµό τους λαµβάνουµε υπόψη µας ως δυνητικό κοινό, σε ποιον βαθµό δηµιουργούµε αφηγήµατα στα οποία µπορούν να δουν και εκείνοι τον εαυτό τους. Απ’ αυτή την άποψη, η ισότιµη πρόσβαση θα παραµένει ευχολόγιο όσο δεν συµπεριλαµβάνουµε τους όποιους «άλλους» στον ίδιο τον σχεδιασµό των πολιτιστικών δράσεων, όσο δεν στρεφόµαστε προς τις πολιτισµικές πρακτικές εκείνων που συνήθως απέχουν από τη mainstream πολιτιστική ζωή της πόλης, όσο δεν ενεργοποιούµε τη συµµετοχή όλων σε αυτήν αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες των πολλών διαφορετικών κοινών που συνυπάρχουν σε µια µητρόπολη. Άρα θα πρόσθετα στη λέξη «πρόσβαση» τη λέξη «συµµετοχή», και θα έβαζα σε µια άλλη βάση το ερώτηµά σας: σε ποιον βαθµό µπορεί ο Δήµος Αθηναίων να δηµιουργήσει συνθήκες και τόπους συνάντησης ανθρώπων µε διαφορετική καταγωγή και κουλτούρα, µε διαφορετική πολιτισµική σκευή, µε όχηµα την τέχνη και τον πολιτισµό.

Στο πρόγραµµά µας από τις βασικές προτεραιότητες είναι η οργάνωση πολιτιστικών υποδοµών, δηλαδή πρόβλεψη για δαπάνες και αρµοδιότητες, στις επτά Κοινότητες, ώστε να γίνουν κέντρα έκφρασης των αναζητήσεων σε κάθε γειτονιά. Μια τοπική δανειστική βιβλιοθήκη, µια εύκολη κατασκευή που θα στήνεται σε ανοιχτούς χώρους για παραστάσεις ή συναυλίες, ένας χώρος όπου θα µπορούν να κάνουν πρόβες µουσικά συγκροτήµατα.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ: Η Αθήνα µάς χωρά όλους. Μας συµφιλιώνει χωρίς να µας ρωτά. Και οι διαφορετικές κοινότητες παράγουν και διαφορετική τέχνη. Αρά ο Δήµος Αθηναίων πρέπει, κατ’ αρχάς, να εντάξει στο πολιτιστικό του πρόγραµµα τις διαφορετικές αυτές εκφράσεις. Σε ό,τι αφορά τις εκδηλώσεις πολιτισµού και τη συµµετοχή των πολιτών σε αυτές, πιστεύω ότι το κλειδί είναι στα πολλά µικρά.

Εµείς βλέπουµε την Αθήνα ως µια ατέλειωτη σκηνή. Δεν είναι µόνο οι θεσµοθετηµένοι πολιτιστικοί χώροι αλλά και εγκαταλελειµµένα οικόπεδα, στοές, υπόγειες διαβάσεις, µικρές πλατείες και πάρκα, αίθρια, αποτελούν ένα τεράστιο καµβά πάνω στον οποία µπορούµε να δηµιουργήσουµε κυρίως µε τους σύγχρονους καλλιτέχνες. Είµαστε, βεβαίως, υπερήφανοι για τα αρχαία µας µεγαλεία, αλλά υπάρχει και µια ζώσα Αθήνα που πρωτοπορεί και δικαιούται να σηκώσει ανάστηµα.

ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ: Αντί του «ισότιµη πρόσβαση», θα προτιµούσαµε την ελεύθερη είσοδο και συµµετοχή στις εκδηλώσεις πολιτισµού που διοργανώνει, έστω και σποραδικά, ο ∆ήµος Αθηναίων. Αξιοποιώντας τις υποδοµές πολιτισµού που έχει ο δήµος, µπορούµε να δηµιουργήσουµε ένα δίκτυο δράσεων που να αγκαλιάζει τα διαµερίσµατα και τις συνοικίες της πόλης. Απέναντι σε µια πολιτική που αντιµετωπίζει τον πολιτισµό ως προϊόν που συµπληρώνει την τουριστική εικόνα της πόλης, εµείς θεωρούµε ότι ο δήµος πρέπει να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια που έχει για να είναι ο πολιτισµός καθολικό δικαίωµα Ελλήνων και µεταναστών κατοίκων της Αθήνας. Αντί των επετειακών εκδηλώσεων, χρειάζεται ένα µόνιµο πρόγραµµα πολιτιστικών δράσεων και εκδηλώσεων που να αναδεικνύει όλες τις µορφές της Τέχνης, µαζί µε τους ανθρώπους του πολιτισµού και τους συλλογικούς τους φορείς.

Ο δήµος µπορεί από κοινού µε τους µικρούς και µεσαίους ιδιοκτήτες πολιτιστικών χώρων και θεάτρων να δηµιουργήσει όρους προσιτής πρόσβασης στο καλλιτεχνικό έργο που παρουσιάζουν πάνω από 200 τέτοιες σκηνές και πολυχώροι. Με συγκεκριµένους τρόπους µπορεί να στηρίξει το πολιτιστικό έργο τόσων δηµιουργών, όπως µε πολιτική δωρεάν προβολής, µείωσης τελών, διευκόλυνσης στη λειτουργία αυτών των χώρων που µπορούν να ζωντανέψουν τις γειτονιές που βρίσκονται. Βασικός συνεργάτης του δήµου πρέπει να είναι όλοι οι πολιτιστικοί φορείς (Επιµελητήριο Εικαστικών Τεχνών, Σωµατείο Ελλήνων Ηθοποιών, Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος, φορείς ιδιοκτητών όπως η ΕΚΜΕΘΙ κ.ά.). 

Πόλη με αισθητική 

Τέχνη στον δηµόσιο χώρο. Τι σηµαίνει για εσάς; Σας αρέσουν σε γενικές γραµµές τα γλυπτά που έχουν τοποθετηθεί στους δηµόσιους χώρους;

ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ: Η τέχνη στον δηµόσιο χώρο εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Τη δηµοκρατικότητα του πολιτισµού, αφού προσφέρεται άµεσα, δωρεάν και χωρίς περιορισµούς, και δίνει την ευκαιρία ακόµη και σε αυτούς που δεν επισκέπτονται µουσεία και γκαλερί να έρθουν σε επαφή µε την τέχνη. Την αισθητική αναβάθµιση του δηµόσιου χώρου. Την ενίσχυση της αίσθησης του δεσµού µε το αστικό περιβάλλον.

Εµείς θεωρούµε ότι ο πολιτισµός είναι αγαθό για τους πολλούς και όχι για τους λίγους, και γι’ αυτό είµαστε υπέρ της εξωστρέφειας της τέχνης. Το ίδιο κάναµε και στο υπουργείο Πολιτισµού, όταν βγάλαµε τη Λυρική στον δρόµο µε ένα λεωφορείο και τη µετατρέψαµε στον πιο εξωστρεφή, για τον Αθηναίο και την Αθηναία, φορέα πολιτισµού. Ως προς τα γλυπτά, είναι πάρα πολλά και δεν µπορώ να δώσω µια γενική απάντηση. Προφανώς υπάρχουν κάποια που προτιµώ από άλλα, όπως είναι ο «Δροµέας» του Βαρώτσου και ο «Ερωτας τοξοθραύστης» του Γ. Βρούτου στο Ζάππειο.

ΝΑΣΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Η Αθήνα επενδύει ελάχιστα σε αυτό που αποκαλούµε δηµόσια τέχνη, όπως επενδύει ελάχιστα και στη δηµόσια αρχιτεκτονική. Η τέχνη στον δηµόσιο χώρο, όµως, δεν συνιστά απλώς µια προσπάθεια καλλωπισµού της πόλης. Θέτει εξίσου ζητήµατα πολιτικής, ανάγνωσης της Ιστορίας, αναδεικνύει κοινωνικές και άλλες ιεραρχήσεις. Πρόσφατο παράδειγµα; Πριν από λίγες εβδοµάδες τοποθετήθηκε στο κέντρο της πόλης ένα άγαλµα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το συγκεκριµένο άγαλµα, αγορά του υπουργείου Πολιτισµού, που στη συνέχεια το δώρισε στον Δήµο Αθηναίων, παρέµεινε επί 26 χρόνια εν αναµονή µέχρι να αποφασιστεί η τοποθέτησή του.

Πιστεύω, λοιπόν, ότι η τέχνη στον δηµόσιο χώρο δεν αποτελεί µια καθαρά αισθητική χειρονοµία, αλλά οφείλει πάντα να λαµβάνει υπόψη της τη ζωή της κοινότητας µέσα στην οποία εντάσσεται, να γίνεται κοµµάτι της ζωής των κατοίκων της πόλης, να δηµιουργεί διάλογο µεταξύ των πολιτών, να θέτει επίκαιρα κοινωνικά ζητήµατα, να ενδυναµώνει το δηµοκρατικό ήθος και τη συµµετοχή στη δηµόσια ζωή. Και σε αυτό το επίπεδο έχουµε ακόµη πολλά να κάνουµε.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ: Αυτή είναι µια τεράστια συζήτηση και το θέµα δεν είναι το προσωπικό γούστο του καθενός. Αλίµονο. Τα γλυπτά στον δηµόσιο χώρο πρέπει να ακολουθούν µια στρατηγική µε βάση τοµείς που θέλεις να αναδείξεις. Υπάρχει σίγουρα, όταν µιλάµε για την Αθήνα, ένα ιστορικό κοµµάτι που θα πρέπει να αναδεικνύεται µέσα από τα αγάλµατα που επιδεικνύουµε, και εδώ χρειάζεται και µια πιο στενή συνεργασία µε το υπουργείο Πολιτισµού, υπάρχει όµως και η λογική της ανάδειξης της σύγχρονης πολιτιστικής δηµιουργίας, όπου, για να σας είµαι ειλικρινής, προσωπικά προτάσσω τη λογική των εµβληµατικών έργων που θα γίνουν τοπόσηµα της πόλης, ακόµα και να κατασκευάζονται in situ. Αλλά αυτό θέλει πολλή µελέτη και δεν µπορεί να επαφίεται στις προτιµήσεις του καθενός.

ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ: Η τέχνη στον δηµόσιο χώρο απαιτεί τη συνεργασία µε τους εικαστικούς καλλιτέχνες, όπως άλλωστε και ο σχετικός νόµος ορίζει. Οι εικαστικές παρεµβάσεις αποτελούν στοιχείο πολιτισµού στις πλατείες, στα πάρκα, στα ιστορικά και άλλα σηµεία της πόλης. Σε διάφορα σηµεία της πόλης καθορισµένα από τον δήµο έχει θέση και η τέχνη του γκράφιτι. Είναι µεγάλο θέµα συζήτησης η αισθητική όλων των γλυπτών στην πόλη. Σίγουρα κάποια από τα εκατοντάδες γλυπτά που εκτίθενται δεν «δένουν» µε τον χώρο που βρίσκονται.

Χώροι γεμάτοι ζωντάνια 

Αρκετοί από τους πολιτιστικούς χώρους του ΟΠΑΝΔΑ, όπως τα ανοιχτά θέατρα Κολωνού, Γκράβας, Γουδή, ο πολυχώρος του Νέου Κόσµου, ακόµα και η «ναυαρχίδα» της Τεχνόπολης -εξαιρείται µόνο ο πολύ πρόσφατα αποκτηµένος χώρος του «Ολύµπια»-, αν και τον περισσότερο καιρό µένουν ανενεργοί, όταν λειτουργούν έχουν ασαφή χαρακτήρα λόγω εκδηλώσεων συχνά ατάκτως ερριµµένων. Εχετε κάποιο σχέδιο;

ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ: Με µια µικρή ένσταση στο θέµα της Τεχνόπολης, που είναι ο δεύτερος σε επισκεψιµότητα πολιτιστικός προορισµός του ∆ήµου Αθηναίων µετά το Μουσείο της Ακρόπολης, η κατάσταση που περιγράφετε είναι ακριβώς η εικόνα που θέλουµε να αντιστρέψουµε. Οπως αναφέρθηκε, ο πολιτισµός σε κάθε γειτονιά, η αξιοποίηση και η ανάδειξη των πολιτιστικών κέντρων σε ζωντανά κύτταρα της γειτονιάς είναι για µας προτεραιότητα, για να δηµιουργήσουµε ένα κύµα ζωντάνιας σε όλη την πόλη. Παράλληλα, σε πολλούς από αυτούς τους χώρους γίνεται σοβαρή δουλειά στην εκµάθηση δεξιοτήτων, όπως είναι ο χορός, τα εικαστικά, οι ξένες γλώσσες και άλλα, οπότε η συµβολή τους στην κοινωνική ζωή της συνοικίας είναι διπλή. Στόχος, λοιπόν, είναι να ενισχυθεί ο ρόλος τους και να αποτελέσουν σηµείο αναφοράς της κάθε περιοχής.

ΝΑΣΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Ο Δήµος της Αθήνας διαχειρίζεται αρκετούς πολιτιστικούς χώρους, αναφέρατε ήδη κάποιους από αυτούς. Θα µπορούσαµε να προσθέσουµε και άλλους, π.χ. την Πινακοθήκη του ∆ήµου της Αθήνας και άλλους εκθεσιακούς χώρους, τη Δηµοτική Βιβλιοθήκη. Στη διαχείριση και την αξιοποίησή τους θα µπορούσε κανείς να θέσει περισσότερους από έναν άξονες. Αφενός υπάρχει ένα σηµαντικό ανθρώπινο δυναµικό στον χώρο της µουσικής, τα µουσικά σύνολα του δήµου, που µπορούν να αξιοποιηθούν και να αναδειχθούν. Αναγκαίο είναι και ένα άνοιγµα σε δηµιουργικές οµάδες της πόλης που στερούνται χώρου και που θα µπορούσαν να παρουσιάζουν τη δουλειά τους στους χώρους που διαχειρίζεται ο δήµος. Δεν µπορεί να αγνοήσει κανείς, φυσικά, τη διαρκώς αυξανόµενη τουριστική κίνηση της πόλης, ακόµη περισσότερο το γεγονός ότι η Αθήνα έχει γίνει αυτόνοµος τουριστικός προορισµός για όλη τη διάρκεια του έτους.

Νοµίζω ότι ο δήµος θα έπρεπε επίσης να δηµιουργήσει θεσµούς, και µάλιστα θεσµούς διεθνείς και εξωστρεφείς, να ενταχθεί σε ευρωπαϊκά ή µεσογειακά δίκτυα καλλιτεχνικών ανταλλαγών, να δηµιουργήσει κάποια διεθνή φεστιβάλ στον χώρο της µουσικής, του θεάτρου ή της λογοτεχνίας, που δεν θα έδιναν απλώς τη δυνατότητα αξιοποίησης των χώρων, αλλά θα καθιστούσαν την πόλη πόλο έλξης για ξένους επισκέπτες.

Πιστεύω επίσης πολύ στη συµµετοχή των δηµοτών στον σχεδιασµό των πολιτιστικών εκδηλώσεων και στη διαχείριση των χώρων που διαθέτει ο δήµος, ακόµη περισσότερο για εκείνους τους χώρους που δεν βρίσκονται στο κέντρο αλλά στις γειτονιές της Αθήνας και που θα µπορούσαν να τις ζωντανέψουν. Ειδικότερα για τον ΟΠΑΝ- ΔΑ έχουµε διαπιστώσει ότι η συνένωση Πολιτιστικού Οργανισµού και ΟΝΑ δηµιούργησε ένα δυσκίνητο, γραφειοκρατικό οργανισµό, µε αποτέλεσµα τη δυσχερή λειτουργία και των δύο πεδίων. Θεωρούµε απαραίτητη την επαναφορά της διακριτής λειτουργίας των δύο οργανισµών µε παράλληλη αναβάθµισή τους.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ: Η πραγµατικότητα που περιγράψατε συµβαίνει διότι δεν υπάρχει σαφής στρατηγική τού τι θέλουµε να κάνουµε και προς ποια κατεύθυνση. Όλα γίνονται σπασµωδικά. Εµείς θέλουµε να θέσουµε ένα ξεκάθαρο πλαίσιο µέσα στο οποίο να κινούµαστε. Θέλουµε η πολιτιστική παραγωγή να συνδέεται και µε µια κοινωνική πραγµατικότητα, να λειτουργεί αφυπνιστικά. Και σκεφτόµαστε -θα το συζητήσουµε βεβαίως και µε πιο αρµόδιους από µένα στο θέµα αυτόνα αναδεικνύουµε κάθε χρόνο µέσω των πολιτιστικών µας εκδηλώσεων µε συγκεκριµένες θεµατικές. Όλα αυτά βέβαια παράλληλα µε τις σταθερές εποχικές εκδηλώσεις (Χριστούγεννα, Πάσχα, Απόκριες), αλλά αξιοποιώντας τες προς µια ουσιαστική πολιτιστική κατεύθυνση. Να το πω λιανά: δεν θέλουµε να κάνουµε πλαστικοποιηµένα πανηγύρια. Αυτό, βέβαια, δεν σηµαίνει ότι αγνοούµε την καθαρά ψυχαγωγική διάστασή τους, αλλά είµαστε για παραπάνω από αυτό. Ας µη συµβιβαζόµαστε

ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ: Είναι πολύ σωστή η περιγραφή που κάνετε µιλώντας για το πώς η διοίκηση ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ αντιµετώπισε τον πολιτισµό και τις αντίστοιχες υποδοµές του δήµου. Αυτή την αντίληψη υπηρετούν και οι άλλοι υποψήφιοι των κοµµάτων που κυβέρνησαν και κυβερνούν τη χώρα, διαµορφώνοντας µια πολιτική που αντιµετωπίζει τον πολιτισµό σαν εµπόρευµα. Βασικό σηµείο της δικής µας αντιπαράθεσης µαζί τους είναι η ανάγκη να χτυπηθεί η πολιτική της ανταποδοτικότητας που θεωρεί ότι ο δηµότης πρέπει να πληρώνει για ό,τι του παρέχει ο δήµος.

Ο ΟΠΑΝΔΑ λειτουργεί σαν επιχείρηση, προβλέποντας για το 2019 να εισπράξει πάνω από 3,8 εκατ. ευρώ από τους δηµότες για χρήση αθλητικών και πολιτιστικών υποδοµών του δήµου. Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι να χτυπηθεί αυτή η πολιτική. Να αξιοποιηθούν τα θέατρα και οι πολυχώροι του δήµου σε συνεργασία µε τους δεκάδες πολιτιστικούς και αθλητικούς συλλόγους, τα εργατικά σωµατεία, τα δεκάδες ερασιτεχνικά πολιτιστικά σχήµατα.

Ένας τέτοιος σχεδιασµός µπορεί να µετατρέψει αυτές τις υποδοµές σε κυψέλες δηµιουργίας και σταθερής πολιτιστικής δραστηριότητας. Η ναυαρχίδα, όπως αποκαλείτε την «Τεχνόπολη», είναι χαρακτηριστικό παράδειγµα επιχειρηµατικής λειτουργίας ενός πολυχώρου µε πολύ µεγάλες δυνατότητες, στον οποίο όµως όλα λειτουργούν επί πληρωµή. Όσο για το «Ολύµπια», που πρόσφατα αποκτήθηκε, µας δηµιουργεί προβληµατισµούς το υψηλό κόστος λειτουργίας και συντήρησής του σε συνδυασµό µε άλλες ανάγκες στις οποίες εµείς δίνουµε προτεραιότητα, όπως η ∆ηµοτική Βιβλιοθήκη που συγκεντρώνει έναν τεράστιο πλούτο, άγνωστο στην πλειονότητα των Αθηναίων

Πού θα πρότεινα να πάτε...

Απ’ ό,τι κυκλοφόρησε και συζητήθηκε φέτος στον χώρο των τεχνών (θέατρο, εικαστικά, σινεµά, βιβλίο, τα πάντα...), ποιο είναι το (ένα ή περισσότερα) θέαµα-ακρόαµα-ανάγνωσµα που θα προτείνατε σε έναν φίλο σας;

ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ: Χωρίς δεύτερη σκέψη, το «Πιο δυνατός κι απ’ τον Σούπερµαν». Μια παράσταση για τον Αρη, ένα παιδί που κινείται σε αναπηρικό αµαξίδιο και µας µαθαίνει ότι δίκαιη κοινωνία είναι µια κοινωνία για όλους. Η παράσταση είναι προσβάσιµη σε όλους: σε άτοµα µε κινητικά προβλήµατα, εµποδιζόµενα άτοµα ή ανθρώπους µε προβλήµατα όρασης ή ακοής. Είναι µια ιστορία που µε το χιούµορ της βγάζει τη γλώσσα σε όλα τα κλισέ για την αναπηρία και ειδικά αυτές τις ηµέρες, µε τα όσα θλιβερά βρίσκουν χώρο στη δηµόσια συζήτηση, αποκτά επιπλέον νόηµα.

ΝΑΣΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Θέαµα: Τις παραστάσεις «Προσωπική συµφωνία» σε σκηνοθεσία ∆ηµήτρη Μυλωνά στο «Από Μηχανής Θέατρο» και «Ο άνθρωπος που γελά» σε σκηνοθεσία Θόδωρου Αµπατζή, παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Σινεµά: Την «Ευνοούµενη» του Γιώργου Λάνθιµου και το «Ενας ελέφαντας στέκεται ακίνητος», του Χου Μπο, που παίζεται αυτές τις ηµέρες. Μουσική: Περιµένω την καλοκαιρινή εµφάνιση των Alice in Chains και είµαι πολύ χαρούµενος για το νέο άλµπουµ των Rotting Christ. Βιβλίο: Το «Ανεπιθύµητο παρελθόν: οι φάκελοι κοινωνικών φρονηµάτων στον 20ό αι. και η καταστροφή τους» του Βαγγέλη Καραµανωλάκη, το «Ηπειρώτικο µοιρολόι» του Κρίστοφερ Κινγκ και τα «Κουραφέλκυθρα Omnibus» του Αντώνη Βαβαγιάννη.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ: Τώρα µε βάζετε σε δύσκολη θέση... Είναι τόσο πολλά. Μοναδική η παράσταση του ∆ηµήτρη Παπαϊωάννου στη Στέγη, εξαιρετικά σηµαντική η έκθεση για τον ρατσισµό «Βάλτους Χ – Ο µαύρος χάρτης της Αθήνας» στην Τεχνόπολη του ∆ήµου Αθηναίων. Οσο για βιβλία... Πρόλαβα να διαβάσω δύο πολύ ωραία βιβλία, που συνδυάζουν µυθιστόρηµα και χρονικό. Το ένα, «Ο Ελληνας γιατρός» της Καρολίνας Μέρµηγκα (Μελάνι), είναι η ιστορία ενός αφοσιωµένου στη δουλειά του γιατρού που ζει στην Ελλάδα, από τα τέλη του 19ου αιώνα έως την Κατοχή, µη επαναπαυµένος στο ένδοξο παρελθόν, αλλά παρεµβαίνοντας µε πάθος για ένα καλύτερο παρόν και µέλλον. Το άλλο, ο «Ερασιτέχνης επαναστάτης» του Απόστολου ∆οξιάδη (Ικαρος), περιγράφει ανάγλυφα το ταξίδι ενός πολίτη προς την πολιτικοποίηση, τη µάχη µε τη γνώση, την πίστη και τις ιδέες του και την αγωνία του να µην προδώσει ούτε ό,τι έµαθε ούτε ό,τι πίστεψε.

ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ: Η συναυλία του Θάνου Μικρούτσικου στο Θέατρο Βράχων τον περασµένο Ιούνιο, η θεατρική παράσταση «Το παγκάκι» στο θέατρο «Τόπος Αλλού», σε σκηνοθεσία, διασκευή και σκηνικά Γιώργου Κιµούλη, και µε πρωταγωνιστές τον ίδιο και τη Φωτεινή Μπαξεβάνη, και η τριλογία του Ι. Ερενµπουργκ «Η πτώση του Παρισιού», «Θύελλα», «Ενατο κύµα» από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Πόλος έλξης του παγκόσμιου σινεμά 

Εδώ και έναν χρόνο η Ελλάδα κάνει συστηµατική προσπάθεια µέσω του ΕΚΟΜΕ και των νέων επενδυτικών κινήτρων για την προσέλκυση ξένων οπτικοακουστικών παραγωγών. Το Film Office της Αττικής προορίζεται να διευκολύνει τη διεξαγωγή των κινηµατογραφικών γυρισµάτων στο Λεκανοπέδιο, πόσω µάλλον στον ∆ήµο Αθηναίων, µια πόλη επί χρόνια αφιλόξενη προς τις µεγάλες παραγωγές, λόγω των γραφειοκρατικών προβληµάτων και του υψηλού κόστους στην αδειοδότηση των γυρισµάτων – θέµατα που ήρθαν στο φως της δηµοσιότητας µε τον χειρότερο τρόπο όταν η Αθήνα έχασε τα γυρίσµατα του χολιγουντιανού µπλοκµπάστερ «Jason Bourne» (2016). Πόσο έτοιµος είναι σήµερα ο δήµος όχι µόνο να αντιµετωπίσει τις ανάγκες µιας απαιτητικής αµερικανικής υπερπαραγωγής, αλλά και να µη χάσει ξανά ευκαιρία στην αγορά των film locations, όταν δίπλα µας η Κωνσταντινούπολη είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική, µε τελευταίο «χτύπηµα» τα εκεί γυρίσµατα των νέων «Αγγέλων του Τσάρλι», που θα βγουν στις αίθουσες τον Νοέµβριο;

ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ: Τα προηγούµενα χρόνια δεν δίνονταν κίνητρα προσέλκυσης επενδύσεων στην οπτικοακουστική παραγωγή. Οταν ήµασταν στο υπουργείο Πολιτισµού, είχαµε δουλέψει και εµείς προς την κατεύθυνση ενός ρυθµιστικού πλαισίου, παράλληλα µε το νοµοσχέδιο για τον ειδικό φόρο, που αποτέλεσε τον βασικό πυλώνα χρηµατοδότησης του ελληνικού σινεµά. Η δηµιουργία του ΕΚΟΜΕ είναι οπωσδήποτε θετικό βήµα. Από την πλευρά του, ο δήµος µπορεί να συµβάλει καθοριστικά στο επόµενο στάδιο, βοηθώντας στη συνεργασία µε τις οµάδες παραγωγής, στη διευκόλυνση σε θέµατα γραφειοκρατίας ή εύρεσης τοποθεσιών. Η τεχνογνωσία υπάρχει και η χρήση της Αθήνας ως film location πρέπει να αποτελέσει ένα από τα εργαλεία προβολής και ανάπτυξης της πόλης, για την επόµενη δηµοτική Αρχή. Οι πόλεις του εξωτερικού που έχουν επενδύσει σε τέτοιου είδους προγράµµατα έχουν βγει κερδισµένες.

ΝΑΣΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Πράγµατι, τα τελευταία χρόνια η χώρα µας κάνει µια σηµαντική και συγκροτηµένη προσπάθεια να γίνει πόλος έλξης διεθνών κινηµατογραφικών και, γενικότερα, οπτικοακουστικών παραγωγών. Η δηµιουργία του ΕΚΟΜΕ, του Film Office του Ελληνικού Κέντρου Κινηµατογράφου και αντίστοιχων περιφερειακών γραφείων, καθώς και µια σειρά νοµοθετικών παρεµβάσεων, επιχειρούν να αλλάξουν το τοπίο, θεωρώντας ότι η προσέλκυση µεγάλων ξένων παραγωγών µπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά για τις τοπικές οικονοµίες και να προωθήσει την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό. Η Αθήνα διαθέτει πολλά πλεονεκτήµατα σε αυτό το θέµα: από το µοναδικό µνηµειακό της απόθεµα, µέχρι τη σύγχρονη ζωή της πόλης. Γίνεται για πρώτη φορά µια σοβαρή προσπάθεια µε στόχο την απλοποίηση των διαδικασιών για την παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων και µνηµείων, ενώ δεν νοµίζω ότι το κόστος της αδειοδότησης υπήρξε ποτέ πραγµατικό πρόβληµα. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η Αθήνα µπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες µιας απαιτητικής υπερπαραγωγής, τόσο στο επίπεδο των υποδοµών της όσο και του ανθρώπινου δυναµικού που µπορεί να αξιοποιηθεί σε αυτήν. Θα πρέπει, όµως, να αποφύγουµε τον φετιχισµό της προσέλκυσης κινηµατογραφικών παραγωγών. Προφανώς δεν πρέπει να γίνει η πόλη µια αρχαιολογική Ντίσνεϊλαντ, σε βάρος της ποιότητας ζωής των κατοίκων της.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ: Εδώ υπάρχουν δύο θέµατα: το ένα είναι θέµα οργάνωσης και το άλλο θέµα νοοτροπίας. Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος ήµασταν οι πρώτοι που δηµιουργήσαµε film office, δίνοντας κίνητρα στους παραγωγούς να έρθουν σε εµάς, παρέχοντας, µεταξύ άλλων, εξυπηρέτηση σε θέµατα αδειοδοτήσεων, location scouting και οικονοµικά κίνητρα. Είδαµε διεθνείς συµπαραγωγές να γυρίζονται στη Λαµία! Το ίδιο θέλουµε να κάνουµε και στην Αθήνα. Αρα το πρακτικό κοµµάτι ξέρουµε πώς να το λύσουµε. Σε ό,τι αφορά το ζήτηµα νοοτροπίας, αυτό έχει να κάνει σε µεγάλο βαθµό µε την κεντρική κυβέρνηση, µε το υπουργείο Πολιτισµού. Γιατί θα έρθει κάποιος να γυρίσει στην Αθήνα; 9 στις 10 για την αρχαία της κληρονοµιά. Ας αποφασίσουµε πλέον ότι τα µνηµεία µας ανήκουν στην παγκόσµια πολιτισµική κληρονοµιά και ότι εµείς είµαστε θεµατοφύλακες. Και ας τα κάνουµε κτήµα όσων περισσοτέρων ανθρώπων γίνεται σε όλο τον πλανήτη.

ΝΙΚΟΣ ΣΟΦΙΑΝΟΣ: Η Αθήνα έχει 650.000 µόνιµους κατοίκους που ζουν, εργάζονται και κυκλοφορούν στην πόλη, η οποία δεν είναι κινηµατογραφικό σκηνικό του Χόλιγουντ. Εχουµε πάνω από έξι εκατοµµύρια τουρίστες ετησίως που διανυκτερεύουν σε ξενοδοχεία στην Αθήνα. Παράλληλα γιγαντώνεται η πλατφόρµα των βραχυχρόνιων µισθώσεων, εκτοπίζοντας τους µόνιµους κατοίκους, ιδιαίτερα νέα ζευγάρια και φοιτητές από την επαρχία, αλλοιώνοντας τον χαρακτήρα ολόκληρων συνοικιών στην πόλη. Υπάρχουν δυνατότητες και για τις κινηµατογραφικές παραγωγές στις οποίες αναφέρεστε. Το ερώτηµα, όµως, είναι τι κερδίζει ο Αθηναίος εργαζόµενος και επαγγελµατίας από το τουριστικό προϊόν «Αθήνα». Κερδίζει σε εγκατάλειψη, παραµέληση και δηµιουργία «γκρίζων» ζωνών µέσα στην πόλη. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Η Αθήνα δεν είναι µόνο η βιτρίνα της τουριστικής βιοµηχανίας. Για εµάς, πρώτα απ’ όλα, είναι οι άνθρωποι που ζουν σε κάθε γωνιά της πόλης.