Υπουργείο Πολιτισμού κατά Σταύρου Μπένου για το αρχαίο θέατρο Ορχομενού Αρκαδίας

Με µια κίνηση µατ την ύστατη ώρα, η υπουργός Πολιτισµού Μυρσίνη Ζορµπά «αδειάζει», στην κυριολεξία, το «∆ιάζωµα», το µη κερδοσκοπικό σωµατείο που ίδρυσε ο πρώην υπουργός Πολιτισµού Σταύρος Μπένος, για τη «συγκεκαλυµµένη κάτω απ’ τον µανδύα της νοµιµότητας δράση» του οποίου έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και χρόνια ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), ανακαλώντας την αποδοχή δωρεάς εκπονηθείσας µελέτης µε τίτλο «Μελέτη αποκατάστασης αρχαίου θεάτρου Ορχοµενού Αρκαδίας» στο σύνολό της και αναδροµικά από τον χρόνο έκδοσής της, λόγω «έκδοσης κατά παράβαση της αρχής της νοµιµότητας και δη λόγω παράβασης νόµου, κατά παράβαση ουσιώδους τύπου και λόγω έκδοσης κατά πλάνη περί τα πράγµατα».

Οπως σηµειώνεται στην απόφαση-καταπέλτη, που εκδόθηκε µε τη διαδικασία του κατεπείγοντος και τις υπογραφές της Μυρσίνης Ζορµπά και του υφυπουργού Κωστή Στρατή, στις 5 του µήνα (5/6/19), ανακαλείται η υπουργική απόφαση (Α∆Α: 6Γ8Ψ4653Π4-2Α8) της 25ης Φεβρουαρίου του 2019 (25/02/19) με θέμα: «Αποδοχή δωρεάς εκπονηθείσας µελέτης µε τίτλο: “Μελέτη αποκατάστασης αρχαίου θεάτρου Ορχοµενού Αρκαδίας”», η οποία εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα µηχανικό Ευστράτιο Παυλίδη, κατόπιν ανάθεσης από το «∆ιάζωµα» (µετά την υπ’ αρ. 4/21-02-2012 απόφαση του ∆ιοικητικού του Συµβουλίου), στο σύνολό της και αναδροµικά από τον χρόνο έκδοσής της, επειδή «εκδόθηκε κατά παράβαση των ειδικών διατάξεων του άρθρου 40 του Ν. 3028/2002, του άρθρου 81 του Ν. 1958/1991 και του άρθρου 2 παρ. 2 του Π∆ 99/1992 (Α’ 46), οι οποίες διέπουν τα αρχαιολογικά έργα και µελέτες, διότι για την εκπονηθείσα µελέτη δεν ελήφθη η κατά νόµον απαιτούµενη ειδική αδειοδότηση κατόπιν γνωµοδότησης του ΚΑΣ». Οπως αποκαλύπτεται, το ΚΑΣ και µαζί όλες οι νόµιµες διαδικασίες παρακάµφθηκαν µε τη συνέργεια υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ. Ηταν η πρακτική που ακολουθήθηκε και στις προηγούµενες αποδοχές δωρεών; Μένει να διαλευκανθεί. Από το κείµενο της υπουργικής απόφασης προκύπτουν οι σοβαρές ευθύνες του Τεχνικού Συµβουλίου του ΥΠΠΟΑ, που είχε γνωµοδοτήσει οµόφωνα υπέρ. Ευθύνη έχει και η ∆ιεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνηµείων (∆ΑΑΜ), τον διευθυντή της οποίας αναζητήσαµε για διευκρινίσεις αλλά κατέστη αδύνατο να βρούµε. Σύµφωνα µε το αιτιολογικό της ανάκλησης, η απόφαση αποδοχής της δωρεάς του «∆ιαζώµατος» εκδόθηκε «κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 4 του Π∆ 263/1987 περί αρµοδιοτήτων του Τεχνικού Συµβουλίου, διότι το Τεχνικό Συµβούλιο αναρµοδίως γνωµοδότησε για την “αποδοχή ή µη δωρεάς µελέτης” που αφορά σε αρχαίο µνηµείο, ελλείψει πρόβλεψης σχετικής αρµοδιότητας αυτού στο επικαλούµενο Π∆ 263/1987 καθώς και στην υπ’ αριθ. ΥΠΠΟ/∆ΟΕΠΥ/ΤΟΠΥΝΣ/82566/ 01.08.2008 ΚΥΑ (Β’ 1930/19.9.2008). Κατά τούτο δε η Απόφαση εκδόθηκε και κατά πλάνη περί τα πράγµατα καθώς η διοίκηση υπέλαβε εαυτήν ως δεσµευόµενη από αναρµοδίως δοθείσα γνωµοδότηση του Τεχνικού Συµβουλίου, ενώ για τα θέµατα που αφορούν σε µνηµεία, αρµόδια είναι τα συµβούλια του Ν. 3028/2002 σύµφωνα µε τις διατάξεις του 50 του Ν. 3028/2002 και Π∆ 99/1992, ως ίσχυε κατά τον χρόνο έκδοσης της Απόφασης».

Επιπλέον, η απόφαση αποδοχής του έργου στον Ορχοµενό εκδόθηκε κατά παράβαση και των διατάξεων του άρθρου 2Α του Ν. 3316/2005 περί της διαδικασίας δωρεάς εν γένει µελετών, ήτοι «η Απόφαση εκδόθηκε χωρίς να έχει ακολουθηθεί η εκεί προβλεπόµενη διαδικασία, η οποία συνίσταται σε προηγούµενη έκδοση υπουργικής απόφασης περί έγκρισης της εκπόνησης µελέτης από το ενδιαφερόµενο φυσικό ή νοµικό πρόσωπο προς τον σκοπό της δωρεάς και περί καθορισµού των όρων εκπόνησης αυτής και των όρων διενέργειας της επίβλεψης εκ µέρους των οργάνων του Υπουργείου Πολιτισµού και Αθλητισµού, ως δωρεοδόχου και σε έγκριση της µελέτης από τις υπηρεσίες του».

Τι έλεγαν οι αρχαιολόγοι

Η υπουργική απόφαση-κόλαφος, που αδειάζει συγχρόνως και την προκάτοχο της κ. Ζορµπά, Λυδία Κονιόρδου, τη θερµότερη ίσως υποστηρίκτρια του έργου του κ. Μπένου καθώς και µέλος του «∆ιαζώµατος», έρχεται µε καθυστέρηση κάποιων χρόνων να δικαιώσει τις φωνές των αρχαιολόγων, που κατήγγειλαν σε υψηλούς τόνους επαναληπτικά, χωρίς αποτέλεσµα, τη «σύνταξη µελετών (από το «∆ιάζωµα») µε απευθείας αναθέσεις ύψους 120.000-150.000 ευρώ χωρίς τις δεσµεύσεις του δηµόσιου λογιστικού, διαγωνισµούς, ελέγχους, διαφάνεια και κάθε έννοια υγιούς ανταγωνισµού», και τη σκανδαλώδη άσκηση δηµόσιας πολιτικής από τον κ. Μπένο, ο οποίος, έχοντας την πλήρη υποστήριξη της κ. Κονιόρδου, αποφάσιζε µέσω του «∆ιαζώµατος» αυτό που θα έπρεπε να αποφασίζει κεντρικά το ΥΠΠΟΑ: ποιοι χώροι και ποια µνηµεία θα χρηµατοδοτηθούν και ποια θα µείνουν εκτός χρηµατοδότησης.

Σύµφωνα µε τον ΣΕΑ, «η κεντρική προστασία των µνηµείων, η ραχοκοκαλιά για τη διάσωση των αρχαιοτήτων, πέρασε αθόρυβα µέσω “∆ιαζώµατος” στους περιφερειάρχες» µέσω «διαπλοκής µε την τοπική αυτοδιοίκηση». Με τον ίδιο τρόπο, το «∆ιάζωµα» «προσπάθησε να “πατήσει πόδι” σε έργα σε όλη την Ελλάδα, παρουσιάζοντας ως “επιτεύγµατά του” έργα που σχεδιάστηκαν και προωθήθηκαν από τους αρχαιολόγους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας». Στην αναλυτική ανακοίνωσή της η Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση στο ΥΠΠΟΑ, αµφισβητώντας τον αναρτηµένο οικονοµικό απολογισµό του «∆ιαζώµατος», στις 19/3/17 χωρίς περιστροφές µιλούσε για αυτούς που «θέλουν να µασήσουν ΕΣΠΑ», καθώς «το µεγαλύτερο µέρος των χορηγιών που δέχεται το σωµατείο κατευθύνεται στη στήριξη της δικής του λειτουργίας και των δράσεων προβολής του και ένα µικρό µόνο ποσοστό στα µνηµεία».

Τι απαντούσε ο Σταύρος Μπένος

Η απάντηση του κ. Μπένου (σύµφωνα µε τον οποίο «το κράτος έχει µια µονοσήµαντη ροπή στις υποδοµές. Είναι βυθισµένες στη µοναξιά τους οι υποδοµές. Τα µνηµεία είναι στην εντατική. Το “∆ιάζωµα” αποφυλακίζει τα µνηµεία») στις δριµύτατες κατηγορίες των αρχαιολόγων το 2017 ήταν «το “∆ιάζωµα” δεν παίρνει ούτε ένα ευρώ από το κράτος ή τα κοινοτικά κονδύλια». Ηταν επίσης κάθετος λέγοντας ότι «τηρούµε ευλαβικά τον αρχαιολογικό νόµο», αποδίδοντας µάλιστα την ένταξη έργων σε ΕΣΠΑ 2014-2020 (µε προϋπολογισµό 18.991.400) «σε µεγάλο βαθµό» στη δράση του εντελώς προσωποπαγούς σωµατείου του, παρόλοπου τα µέλη του αβγατίζουν καθηµερινά και στις τάξεις του έχουν στρατολογηθεί εξαίρετοι επιστήµονες. Για το αν ευσταθεί η «ευλαβική τήρηση» του αρχαιολογικού νόµου απαντά η κατεπείγουσα υπουργική απόφαση της 5ης Ιουνίου. Το ερώτηµα είναι αν ήταν εκτός νόµου επίσης και οι υπόλοιπες αποδοχές δωρεών του «∆ιαζώµατος».

Έλεγχος

«Η Υπουργική Απόφαση δείχνει πως πρέπει να γίνει ενδελεχής έλεγχος και σε παλαιότερες υποθέσεις για τον τρόπο µε τον οποίο εµπλέκεται εδώ και χρόνια ένα ιδιωτικό σωµατείο όπως το “∆ιάζωµα” σε έργα αρµοδιότητας του ΥΠΠΟ, αξιοποιώντας ενδεχοµένως θεσµικές και οικονοµικές αδυναµίες του ΥΠΠΟ ή και προνοµιακές σχέσεις µε υπηρεσιακούς παράγοντες» σχολιάζει στο «Εθνος» πολύ έµπειρος ανώτερος υπηρεσιακός παράγων του ΥΠΠΟΑ που επιθυµεί να διατηρηθεί η ανωνυµία του.

Απορροφά και ΕΣΠΑ;

«∆εν παίρνει ευθέως ΕΣΠΑ. Λειτουργεί όµως ως µοχλός συµφερόντων ιδιωτών και εταιρειών που ενδιαφέρονται για έργα ΕΣΠΑ. ∆ιαµορφώνει καταστάσεις, επιλέγει µνηµεία, επηρεάζει πολιτικές αποφάσεις ένταξης έργων σε χρηµατοδοτήσεις». Στη σχετική έρευνα του «Εθνους» εντοπίσαµε µάλιστα ως µέλος του ∆Σ του «∆ιαζώµατος» τον µέχρι πρότινος επικεφαλής της Ειδικής Υπηρεσίας για τα ΕΣΠΑ στο ΥΠΠΟ, κ. Παναγιώτη Νταή.

Ποια είναι η διαδικασία –πιλότος που ακολουθεί το ΔΙΑΖΩΜΑ;

«Σταμπάρει», απαντά ο υπηρεσιακός παράγων του ΥΠΠΟ, «ένα θέατρο, έναν αρχαιολογικό χώρο, φτιάνει γύρω του μια ‘’φούσκα’’ με δημάρχους, περιφερειάρχες, βάζει έναν δήθεν εθελοντή από το ΔΙΑΖΩΜΑ να κάνει μελέτη αποκατάστασης - ενοποίησης - ανάδειξης, ο μελετητής πληρώνεται αδρά από χορηγίες κ.ο.κ., και μετά έρχεται και  κάνει ‘’δώρο’’ τη μελέτη στην αρχαιολογική υπηρεσία. Έτσι, το έργο είναι δήθεν ‘’ώριμο’’ για ένταξη σε χρηματοδότηση. Όμως, η μελέτη είναι  υπερκοστολογημένη για να  ταϊστεί με τεράστια από τις εργολαβίες και τα ΕΣΠΑ ποσά μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων».