Έκθεση: Πικάσο και αρχαιότητα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (pics)

Είναι μία έκθεση απρόσμενων ανακαλύψεων, μικρών ή μεγαλύτερων αποκαλύψεων και  εκπλήξεων, αλλά και θαυμαστών εντυπώσεων, η οποία με έναν τρόπο σχεδόν μαγικό, με μία απαράμιλλη -θα έλεγε κανείς- ευρηματικότητα, έρχεται να ανιχνεύσει το πώς ο Πάμπλο Πικάσο, που δεν σταμάτησε ποτέ να πειραματίζεται, έμεινε πάντοτε βαθιά επηρεασμένος από την αρχαιά ελληνική τέχνη.

Πρόκειται για μία σπάνια και πρωτότυπη έκθεση με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός», που θα διαρκέσει έως τις 20 Οκτωβρίου, σε επιμέλεια του διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθηγητή Νίκου Σταμπολίδη και του ιστορικού Τέχνης Olivier Berggruen - η οποία βασίζεται σε μία εξαιρετική σύλληψη: κεραμικά και σχέδια του Πικάσο να συνομιλούν με αρχαία έργα!

Αυτή η ευφάνταστη αντιπαραβολή δεν αποτελεί μόνο ένα ευφυές εκθεσιακό εύρημα, αλλά δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μία εκ νέου θέαση του έργου του σημαντικότερου ίσως καλλιτέχνη του εικοστού αιώνα. Αλλωστε, είναι η πρώτη φορά που 68 κεραμικά και σχέδια του Πικάσο με πτηνά, τετράποδα και θαλάσσια όντα, ανθρώπινες μορφές, μυθολογικά πλάσματα – όπως ο Κένταυρος και ο Μινώταυρος- καθώς και άλλα έργα εμπνευσμένα από αρχαίες κωμωδίες και τραγωδίες, «συνδιαλέγονται» με 67 αρχαιότητες, δημιουργώντας έναν ιδεατό διάλογο μεταξύ της αρχαίας ελληνικής και της μοντέρνας τέχνης. 

Οι δημιουργίες και ο τρόπος έκθεσής τους προκαλούν δέος και κάνουν πολλούς -ακόμα και τον σταρ της σύγχρονης τέχνης Τζεφ Κουνς- να στέκουν μπροστά στις προθήκες και σε κάποιες περιπτώσεις να αναρωτιούνται: ποιο έργο είναι του Πικάσο και ποιο της αρχαιότητας;  «Από τα έργα της αρχαιότητας που συνέλεξα για σύγκριση με τα έργα του Πικάσο, δεν ισχυρίζομαι σε καμία περίπτωση ότι ο Πικάσο τα είχε δει όλα.

Όλα αυτά αποτελούν μια άσκηση επιλογής και σύγκρισης για να γίνει πιο κατανοητή στο κοινό η σχέση του καλλιτέχνη με την αρχαιότητα, την ελληνική, τη ρωμαϊκή, την ιβηρική χωρίς να αποκλείεται η δυτική ζωγραφική από την Αναγέννηση έως και τη σύγχρονή του δημιουργία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο διευθυντής του Μουσείου και επιμελητής της έκθεσης, καθηγητής, Νίκος Σταμπολίδης.

Τα έργα, τα σχέδια και τα κεραμικά του Πικάσο -από τη δεκαετία του 1920 έως τη δεκαετία του 1960- προέρχονται από ιδρύματα, μουσεία και συλλογές του εξωτερικού, ενώ τα έργα της αρχαιότητας προέρχονται από 15 συνολικά  ελληνικά μουσεία και συλλογές. Τα κεραμικά του Πικάσο εμπνέονται από έργα του κρητομηκυναϊκού και του ελληνικού κόσμου και γενικότερα από τους πολιτισμούς της Μεσογείου, με τη συγκεκριμένη έκθεση να αποκαλύπτει έναν ολόκληρο κόσμο που φέρνει μέσα του ο καλλιτέχνης, όχι απαραίτητα από αρχαιότητες που είδε ο ίδιος στις αρχαίες πατρίδες της Μεσογείου, αλλά μέσα στα μουσεία της Ευρώπης, σε βιβλία που διάβαζε ή κατά τις συναναστροφές του με τον Kριστιάν Ζερβός ή τον Ζαν Κοκτώ.

Ήδη, από την εποχή ακόμα που αντέγραφε γύψινα εκμαγεία αρχαίων γλυπτών, ο Πικάσο γοητεύτηκε από διάφορα θέματα και πλάσματα της ελληνικής μυθολογίας, ανάμεσα σε αυτά ο Μινώταυρος, μισός άνθρωπος και μισός ζώο, που αναδείχτηκε από τον σπουδαίο δημιουργό σε σύμβολο των σκοτεινότερων πτυχών της ανθρώπινης ψυχής και του παραλογισμού του πολέμου. Μεταξύ των «ζευγών» της έκθεσης, ξεχωρίζουν: ο διάλογος ανάμεσα στο έργο «Τυφλός Μινώταυρος οδηγούμενος από μικρό κορίτσι μπροστά στη θάλασσα» που δημιούργησε ο Πικάσο το 1934 και στον φόνο του Μινώταυρου από τον Θησέα πάνω στον ερυθρόμορφο καλυκωτό κρατήρα της Ύστερης Κλασικής περιόδου (340 – 330 π.Χ. ) από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπως και ο Κορμός αγάλματος Μινώταυρου, ρωμαϊκό αντίγραφο έργου της πρώιμης κλασικής περιόδου.

Και η συνύπαρξη του «Κένταυρου από λευκό πηλό», που δημιούργησε ο Πικάσο το 1953, με τον Κένταυρο της Κυπρο-Αρχαϊκής περιόδου του 6ου αιώνα π.Χ.  και το μοναδικό Ειδώλιο Κενταύρου της Πρωτογεωμετρικής Περιόδου στο Λευκαντί της Εύβοιας του 10ου αι. π.Χ. Την αρχαία κεραμική και τα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα έργα του Πικάσο συνδέουν, εκτός της εικονογραφίας, η μορφή και το σχέδιο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η γραμμή, είτε πρόκειται για σχέδια της δεκαετίας του ’20 και του ’30 είτε για αγγειογραφίες που θυμίζουν αττικά ερυθρόμορφα αγγεία. Έτσι, η έκθεση δεν ακολουθεί κάποια χρονολογική σειρά αλλά χωρίζεται σε ενότητες που ακολουθούν τη γραμμή της ομορφιάς, την «Αρκαδία» του Πικάσο, τον Κένταυρο, τον ταύρο και τον Μινώταυρο - πλάσματα της φαντασίας και της δημιουργίας του που συνδέονται ιδανικά με την ελληνική μυθολογία και την αρχαιότητα.