Ο διάσημος εγγονός του στο «Έθνος»: Ο Πικάσο ήταν αναρχικός μέχρι τέλους

Είναι στην πένα, ντυµένος σαν γραφειοκράτης, µε εντυπωσιακά µανικετόκουµπα. Εχει βλέµµα βαριεστηµένο, που όµως αν κάτι το κεντρίσει ξαφνικά γίνεται αιχµηρό, διαπεραστικό. Ο Μπερνάρ Ρουίζ Πικάσο (Bernard Ruiz Picasso), εγγονός του Πάµπλο Πικάσο και της πρώτης του γυναίκας, της Ρωσίδας χορεύτριας Ολγκα Κοκλόβα, γιος του πρωτότοκου γιου του µεγάλου Ισπανού ζωγράφου, Πάουλο, βρέθηκε στην Αθήνα µε αφορµή την έκθεση «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραµµή και πηλός», στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όπου για πρώτη φορά 68 σπάνια κεραµικά και σχέδια του κορυφαίου ζωγράφου του 20ού αιώνα «συνοµιλούν» θεµατικά µε 67 αρχαιότητες, και µας µίλησε για τις άγνωστες πλευρές του παππού του.

Τι είναι αυτό που κάνει τον Πάµπλο Πικάσο να γίνεται µε έναν τρόπο viral ακόµα, εµπνέοντας π.χ. τη Lady Gaga ή γνωστούς ράπερ;

Ο Πικάσο ενδιαφερόταν εξαρχής για τα πορτρέτα της κοινωνίας, για τα πολιτικά και κοινωνικά ζητήµατα. Είναι ο πρώτος pop (δηλαδή popular) καλλιτέχνης. Εκανε έργα µε τα οποία περιέγραφε πού βρισκόµαστε στην κοινωνία, ήταν κοντά στους ανθρώπους, αναµεµειγµένος πολιτικά, αλλά ποτέ δεν ανήκε σε ένα κίνηµα ή σε ένα πλαίσιο πολιτικό ή καλλιτεχνικό.

Μετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο έγινε µέλος του Κοµµουνιστικού Κόµµατος.

Ναι, φυσικά, αλλά περισσότερο τον απασχολούσε η ειρήνη, δεν ήθελε πόλεµο. Τα πολιτικά κόµµατα επιδιώκουν να έχουν διασηµότητες, αλλά ο Πικάσο ήταν ένας αναρχικός καλλιτέχνης µέχρι τέλους, γι’ αυτό τον αναγνωρίζουν.

Ξέρουµε τις φάσεις του έργου του, αλλά ποια ήταν πράγµατι η προσωπική κοσµοθεωρία του; Τι αναζητούσε;

Εψαχνε να κάνει ένα είδος ανθρώπινης ενδοσκόπησης, προσπαθώντας να κάνει τον θεατή να ζήσει, να συναισθανθεί τη δική του άποψη, χωρίς να είναι δογµατικός µε κανόνες και νόρµες. Μπορεί όλη του η ενέργεια να πήγαινε στην οικογένεια και τα παιδιά, αλλά δούλευε πολύ. Μετά τον κυβισµό ήταν σε θέση να αποδίδει την εικόνα του βαθύτερου «είναι» του υποκειµένου και αποδοµώντας το σώµα να δείχνει το υποκειµενικό συναίσθηµα. Προσπαθούσε να είναι όσο πιο ειλικρινής και γυµνός µπορούσε, δείχνοντας ποιος είναι ο άνθρωπος.

Ενηµερωνόταν για ό,τι συνέβαινε στον κόσµο;

Πάντα γνώριζε τι συµβαίνει στον κόσµο. Το ’60 είχε επηρεαστεί πολύ από το κίνηµα των χίπηδων. Ηταν και ο ίδιος χίπης ως προς τη σεξουαλική απελευθέρωση και τον ερωτισµό, κάτι που βλέπεις στα έργα του. Παρακολουθούσε στενά τι γινόταν στην Αµερική, στο Παρίσι, τα κινήµατα, τα έκτροπα. Ηταν δηµιουργικός πάνω στο καθηµερινό συναίσθηµα. Εξάλλου, το πιο γνωστό έργο τέχνης του 20ού αιώνα, η Γκερνίκα, είναι η άµεση απάντηση στην ειδησεογραφία και το συναίσθηµα. ∆ιάβαζε πολύ. Συγγραφείς, στοχαστές από διαφορετικά γνωστικά πεδία. Πάντα έψαχνε.

Δεν περιορίστηκε σε µια µορφή τέχνης. Εγραφε µέχρι και ποίηση και θεατρικά έργα. Σε ποια µορφή ανακάλυπτε περισσότερο τον εαυτό του;

Στο να δουλεύει! Δούλευε πάρα πολύ και θεωρούσε ότι δεν πρέπει να αποσύρεσαι.

Ο ίδιος δεν αποσύρθηκε ποτέ;

Ποτέ. Κι όταν ακόµα πέθαινε, έκανε σχέδια στο κρεβάτι του.

Η σχέση του µε την ελληνική µυθολογία ποια ήταν; Είχε όντως ταυτιστεί µε το σύµβολο του Μινώταυρου;

Είχε έρθει σε επαφή µε την ελληνική και λατινική αρχαιότητα τόσο κατά στις σπουδές του τον 19ο αιώνα στην Ακαδηµία Τεχνών όσο και από τις επισκέψεις του στο Λούβρο κι από το ταξίδι του µε τη γιαγιά µου το 1917 στη Ρώµη και τη Νάπολη. ∆ιατηρούσε όµως και σχέσεις µε Ελληνες στο Παρίσι, όπως ο Τεριάντ και ο Ζερβός. Ηταν σε διαρκή επαφή και µε Ελληνες εκδότες, συγγραφείς, τραγουδιστές. Η ψυχανάλυση τον οδήγησε στην πρόσληψη της µυθολογίας, που τον ενέπνευσε πολύ. Είναι εκπληκτικό το ότι ήρθε ο Τζεφ Κουνς στην έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και µπέρδεψε έργο του Πικάσο µε µια αρχαιότητα!

Ο Μινώταυρος ήταν µια εµµονή του. Γιατί;

Λόγω της ζωής του. Επειδή ζούσε δράµατα µε τις ερωµένες του, ο Πικάσο ήθελε να δραπετεύει από τον «λαβύρινθο», κι έτσι ήταν ο πρωταγωνιστής και το θύµα του δράµατος, ταυτισµένος µε τον Μινώταυρο. Ταυτιζόταν και ζούσε τη ζωή ως δράµα.

Είχε κάνει ο ίδιος ψυχανάλυση;

Όχι, αλλά ήταν φίλος του ο Λακάν και συζητούσαν πολύ, πέρα απ’ όσα είχε διαβάσει. 

Ως προσωπικότητα πώς ήταν; Δύσκολος; Και µε τα παιδιά και τα εγγόνια του; Μπορούσατε να µπείτε στο εργαστήρι του; Ηταν όντως τόσο προβληµατική η σχέση του µε τις γυναίκες όπως περιγράφεται;

Πρώτα απ’ όλα, δεν ήταν το τέρας που παρουσιάζεται. Ποτέ δεν εξανάγκασε µια γυναίκα από αυτές µε τις οποίες συνδέθηκε να συζήσει µαζί του. Ηταν δική τους επιλογή. Ηξερε ότι ήταν πολύ ισχυρό πρόσωπο, ότι οι άνθρωποι που τον αγαπούσαν θα βλάπτονταν από την παράξενη σχέση αγάπης, ότι το να ζουν µαζί του δεν είναι εύκολη δουλειά. Οι γυναίκες που ζούσαν µαζί του δεν ήταν ανόητες, ήξεραν τον κίνδυνο. Ο Πικάσο είχε γεννηθεί στη νότια Ισπανία. Ηταν 100% Λατίνος. Το 100% της ύπαρξής του ανήκε στο µεσογειακό πνεύµα. Φίλοι, συνάξεις, έρωτας, παιδιά, οικογένεια ήταν η βάση της ζωής του. Κι από όσο θυµάµαι, ήταν ένας πολύ γλυκός και γενναιόδωρος παππούς. Το ατελιέ του ήταν ο χώρος που πήγαινε το βράδυ, όταν αποσυρόταν και έπιανε δουλειά. Μετά το κλείδωνε και κρατούσε το κλειδί. Κανείς δεν έµπαινε εκεί.

Δούλευε νύχτα;

Ναι, δεν ήταν ένας καλλιτέχνης που ζωγράφιζε την µέρα. Μέρα έκανε τα σχέδια και τα κεραµικά. Το βράδυ, όταν άφηνε τους φίλους του, πήγαινε στο ατελιέ του και ζωγράφιζε µε το τεχνητό φως.

Να υποθέσω ότι στο σπίτι σας έχετε σε όλους τους τοίχους έργα του παππού σας.

Και δικά του και άλλων σύγχρονων ζωγράφων, γιατί είµαι συλλέκτης σύγχρονης τέχνης. Συχνά όµως θα ήθελα µόνο λευκούς τοίχους και απλώς να κοιτάζω τον ουρανό