Νέο ΚΑΣ και στο βάθος το... Ελληνικό

Για το θέμα του Ελληνικού είχε μιλήσει μετ' επιτάσεως η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ήδη στην πρώτη της συνάντηση με τους δημοσιογράφους (1/8), ξεκαθαρίζοντας ότι θα φέρει άμεσα την εκδοθείσα Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) προς εξέταση στα κορυφαία όργανα, δηλαδή στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ).

Μπορεί, λοιπόν, να στοιχηματίσει κάποιος ότι στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, που αναμένεται την Τρίτη ή την Τετάρτη (20 η 21 Αυγούστου), το Ελληνικό θα βρίσκεται στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης. Αυτός είναι και ο λόγος για την εσπευσμένη ανακοίνωση των νέων συνθέσεων του ΚΑΣ και του ΚΣΝΜ, σε ΦΕΚ της 13ης Αυγούστου; Η ακολουθία των ημερομηνιών και η βιασύνη της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ (που είχε άλλωστε ζητήσει τις παραιτήσεις των προηγούμενων μελών των Συμβουλίων, η θητεία των οποίων έληγε κανονικά στις 5 Δεκεμβρίου του 2020) μας επιτρέπουν να το εικάσουμε.

Από τα 17 μέλη του ΚΑΣ στη νέα του σύνθεση επανέρχονται εκ του νόμου οι Ελ. Σβολοπούλου (νομική σύμβουλος του κράτους στο ΥΠΠΟΑ), Π. Βελένη (προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ), Αμ. Ανδρουλιδάκη (προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων του ΥΠΠΟΑ).  

Οι «καινούργιοι» είναι ο νέος γενικός γραμματέας Πολιτισμού, Γεώργιος Διδασκάλου, που εκ του νόμου και του ρόλου του θα προεδρεύει των Συμβουλίων, καθώς και οι: Αν. Κουμούση (αρχαιολόγος, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας), Ολ. Βικάτου (αρχαιολόγος, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος), Ελ. Τσιγαρίδα (αρχαιολόγος, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας), Β. Παπαδοπούλου (αρχαιολόγος, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Άρτας), Μ. Τιβέριος (Ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας – Ακαδημαϊκός), Ν. Πούλου (Αναπληρώτρια καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης), Αικ.Κυπαρίσση-Αποστολίκα (αρχαιολόγος, επίτιμη Διευθύντρια του ΥΠ.ΠΟ.Α),   Ευγ. Γατοπούλου (επίτιμη Προϊσταμένη Γενικής Διεύθυνσης του ΥΠ.ΠΟ.Α), Θ. Γαλάνη (αρχιτέκτονας μηχανικός – πολεοδόμος - χωροτάκτης, Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Πολεοδομίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας).

Από την προηγούμενη σύνθεση του ΚΑΣ διατηρούνται οι Ελ. Μπάνου (αρχαιολόγος, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών), Ν. Σταμπολίδης (καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης), Εμ. Κορρές (ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου), Βλ. Κουμούσης (πολιτικός μηχανικός, καθηγητής Δομοστατικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου).

Αυτή είναι, λοιπόν, η νέα σύνθεση του ΚΑΣ που συγκροτείται βάσει του Ν. 3028/02, του αρχαιολογικού νόμου δηλαδή που είχε ψηφιστεί το 2002 επί υπουργίας στο ΥΠΠΟ του Ευάγγελου Βενιζέλου με γενική γραμματέα τότε τη σημερινή υπουργό. Η κυρία Μενδώνη γνωρίζει, συνεπώς, πολύ καλά ότι το άρθρο 50 του νόμου με το οποίο ορίζεται η σύνθεση του ΚΑΣ, διευκρινίζει -μεταξύ άλλων- ότι τα μέλη πρέπει να είναι:

α) Πέντε αρχαιολόγοι προϊστάμενοι περιφερειακών ή ειδικών περιφερειακών οργανικών μονάδων του υπουργείου Πολιτισμού επιπέδου διεύθυνσης με ειδικότητες που σχετίζονται με τις αρμοδιότητες του ΚΑΣ, αναπληρούμενοι από πρόσωπα με τα ίδια προσόντα.

β)  Επτά καθηγητές ή αναπληρωτές καθηγητές ΑΕΙ ή ανάλογης βαθμίδας ερευνητές αναγνωρισμένων ερευνητικών ιδρυμάτων ή άλλους έγκριτους επιστήμονες, υπαλλήλους ή μη του υπουργείου Πολιτισμού, με υπερδεκαετή επαγγελματική και επιστημονική εμπειρία, μετά την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος στην Αρχαιολογία, την αρχιτεκτονική, τη συντήρηση αρχαιοτήτων, την ιστορία της τέχνης, τη γεωλογία, την επιστήμη και τεχνική των υλικών, τη δομοστατική, την εδαφομηχανική ή άλλη επιστήμη σχετική με την προστασία των αρχαίων μνημείων και χώρων, αναπληρούμενους από πρόσωπα με τα ίδια προσόντα.

Σύμφωνα με πηγές του ΥΠΠΟΑ, ως προς την επιλογή των αρχαιολόγων προϊσταμένων Εφορειών ρόλο πιθανότατα έπαιξε, πέραν της επιστημονικής, και η κομματική τους προέλευση, καθώς στην συντριπτική τους πλειονότητα συνδέονται -και είναι ευρέως γνωστό εντός του υπουργείου- με το περιβάλλον της ΝΔ.

Επίσης, κάποιοι από τους αρχαιολόγους έχουν σοβαρές εκκρεμείς υποθέσεις. Η κυρία Μπάνου έχει εκκρεμή υπόθεση στο Πειθαρχικό για διοικητικό θέμα (τις άδειες για τις πολυκατοικίες στου Μακρυγιάννη). Και υπάρχει και η περίπτωση της Αγγελικής Σίμωση, τέως Προϊστάμενης της Εφορείας Εναλίων (που την είχε απομακρύνει η πρώην υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου) και νυν προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ευβοίας, η οποία μόλις ορίστηκε ως αναπληρωματικό μέλος στο ΚΑΣ της κυρίας Κουμούση. Όμως και η κυρία Σίμωση έχει εκκρεμή υπόθεση στο Πειθαρχικό για διοικητικά και οικονομικά θέματα. Πόσο θεμιτό είναι να αντιμετωπίσει, όμως, κάποιος ένα Πειθαρχικό, τα μέλη του οποίου γνωρίζουν ότι έχουν να κάνουν με έναν άνθρωπο της επιλογής της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ;

Ως προς τους καθηγητές που οφείλουν να έχουν «υπερδεκαετή επαγγελματική και επιστημονική εμπειρία μετά την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος», οι ίδιες πηγές αναφέρουν το όνομα ενός από τα πρόσωπα που καταλαμβάνουν αυτές τις 7 θέσεις στο ΚΑΣ, χωρίς να πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για την Ευγενία Γατοπούλου, πρώην γενική διευθύντρια Αναστηλώσεων στο ΥΠΠΟΑ, που μέχρι την πρόσφατη συνταξιοδότησή της δεν κατείχε διδακτορικό τίτλο. Εάν εκπόνησε διδακτορικό μετά, η περίπτωση αυτή προσκρούει και πάλι στην απαίτηση του νόμου να έχει «υπερδεκαετή επαγγελματική και επιστημονική εμπειρία μετά την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος».

«Παραβιάζεται ο αρχαιολογικός νόμος με τη νέα σύνθεση του ΚΑΣ»

Γι' αυτό το θέμα, μάλιστα, ανακοίνωση εξέδωσε ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων του ΥΠΠΟΑ, με τίτλο «Παραβιάζεται ο αρχαιολογικός νόμος με τη νέα σύνθεση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου», επισημαίνοντας -μεταξύ άλλων- ότι «πρόκειται για ευθεία παραβίαση του αρχαιολογικού νόμου, κάτι που θίγει όχι μόνο το κύρος του Συμβουλίου, αλλά σε κάθε περίπτωση και τη νομιμότητα των αποφάσεών του». Και σχολιάζουν: «Η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι "επισπεύδει" τις διαδικασίες για το Ελληνικό με συνεδρίαση του ΚΑΣ στις 21 Αυγούστου. Φαίνεται, ότι ήταν τέτοια η "σπουδή" να φτιαχτεί ένα νέο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο απόλυτα ελεγχόμενο από τη νέα πολιτική ηγεσία, ώστε αγνοήθηκε και ο ίδιος ο νόμος. Νόμος τον οποίο η υπουργός κ. Λ. Μενδώνη γνωρίζει πολύ καλά, καθώς ήταν γενική γραμματέας κατά τον χρόνο συγγραφής και ψήφισής του».

Και οι ίδιοι αναμένουν την απάντηση της υπουργού, δηλώνοντας ότι «δεν θα αφήσουμε να παραβιαστεί η νομιμότητα». Κι ότι η «νέα σύνθεση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου πρέπει να είναι σύμφωνη με τα προβλεπόμενα στον Ν. 3028/2002». Αναρωτιόμαστε, λοιπόν, με ποια νομιμότητα θα παρθούν αποφάσεις για το Ελληνικό στην προσεχή συνεδρίαση του ΚΑΣ, αν το όργανο έχει μη σύννομη σύνθεση;