Λένα Ντίμοβα: Ο παππούς μου ο Γιώργος Κωστάκης-Σήμερα τα εγκαίνια της έκθεσης

Δεκαεννιά χρόνια μετά την αγορά 1.275 έργων τέχνης της Συλλογής Κωστάκη από το ελληνικό Δημόσιο, τα οποία βρήκαν καταφύγιο στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, μια άλλη «Κωστάκη» η εγγονή του διεθνούς φήμης συλλέκτη, Λένα Ντίμοβα έρχεται για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και «συνομιλεί» με τα έργα του παππού της.

Δεκαοκτώ επιλεγμένοι πίνακες ζωγραφικής της μέσα από μια μεγαλύτερη ενότητα έργων, θα εκτίθενται στον πολυχώρο του ξενοδοχείου Lazart, κάτω από τον τίτλο «Directions» μέχρι και τον Οκτώβριο, ακριβώς απέναντι από την συλλογή του Γιώργου Κωστάκη που φιλοξενείται μόνιμα στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης δημιουργώντας συνειρμούς και συμβολισμούς.

«Ασφαλώς νιώθω πολύ συγκινημένη, σαν να εκπληρώνω μια προσδοκία του παππού μου, που με ενθάρρυνε να ασχοληθώ με την τέχνη που τόσο αγαπούσε και ο ίδιος. Η έκθεση αυτή δεν είχε περάσει ποτέ από το μυαλό μου. Έγινε με παρότρυνση του γκαλερίστα Θάνου Λούδου ο οποίος με επισκέφθηκε ένα βράδυ στο εργαστήριό μου» είπε στο ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ η Λένα Ντίμοβα.  

«Ο παππούς μου πίστεψε στο ταλέντο μου»

Τελειώνοντας το σχολείο σπούδασε στη σχολή Stroganov της Μόσχας και στο τέλος της δεκαετίας του ΄70 όταν ήρθε οικογενειακώς να ζήσει μόνιμα στην Ελλάδα ξεκίνησε δειλά-δειλά να δοκιμάζει να εκφραστεί καλλιτεχνικά.

«Μεγάλωσα ανάμεσα σε εκατοντάδες “παράξενα” έργα καλλιτεχνών της αβάντ γκαρντ, όπως των Wassily Kandinsky,  Kazimir Malevich, Mark Chagall, Ivan Kliun, Lyubov Popova, Vladimir Tatlin, αλλά  και της νέας κίνησης του ’60 όπως των Mikhail Shvartzman, Anatoly Zverev, Dmitry Krasnopevtsev, Robert Falk και Vladimir Yakovlev. «για τους οποίους το κράτος αλλά και το ευρύ κοινό, με εξαίρεση τον παππού μου Γεώργιο Κωστάκη, αδιαφορούσαν» είπε η κύρια Ντίμοβα. 

Από μικρό παιδί πήγαινε στο διαμέρισμα του Γιώργου Κωστάκη στο Κεφαλάρι στην Αθήνα το οποίο χώριζε ένας τοίχος από το δικό της και παρατηρούσε εκατοντάδες έργα τέχνης τα οποία ήταν κρεμασμένα στους τοίχους κάθε δωματίου ή ακόμα και στοιβαγμένα στους διαδρόμους και στο πάτωμα.

«Θεωρώ, λοιπόν, ότι ήταν μάλλον φυσιολογικό να ενδιαφερθώ από τα εφηβικά μου χρόνια για την τέχνη. Όταν άρχισα να ζωγραφίζω ο παππούς μου πίστεψε στο ταλέντο μου και με ενθάρρυνε να προχωρήσω».

Η άγνωστη επίσκεψη Κένεντι στο σπίτι του Κωστάκη στην Αθήνα 

Στο μυαλό της ακόμη και σήμερα κυριαρχεί η ανάμνηση μιας μεγάλης και δεμένης οικογένειας, παππού, γιαγιάς, των γονιών της, των θείων της και των κοντινών συγγενών της. 

«Θυμάμαι ότι όσο περνούσαν τα χρόνια το σπίτι του παππού άρχισε να μοιάζει με μουσείο, που το επισκέπτονταν όχι μόνο συγγενείς και φίλοι αλλά και άλλοι, άσχετοι με τον κύκλο μας, φιλότεχνοι. Δεν ξεχνώ, επίσης, τον παππού και τη γιαγιά να καλοδέχονται και να φιλοξενούν ζωγράφους που τότε ήταν ασήμαντοι και μη αποδεκτοί -κάποτε και διωκόμενοι- από το καθεστώς αλλά σήμερα είναι ονόματα που έχουν περάσει στην ιστορία της Τέχνης». 

Από τους επισκέπτες δεν έλειπαν και μεγάλα ονόματα πολιτικών οικογενειών.  Μεταξύ αυτών και ο Έντουαρντ Κένεντι, ο μακροβιότερος γερουσιαστής της Μασαχουσέτης και αδερφός του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Τζον Κένεντι. «Είχε μάθει για την πλούσια συλλογή, ζήτησε μέσω κοινών γνωστών και φίλων να την επισκεφθεί και ήρθε στην Αθήνα για να τη δει από κοντά». 

Ο πίνακας της συλλογής Κωστάκη που εκτίθεται στο Momus

Η πιο δυνατή όμως στιγμή που θυμάται από τον παππού της  η Λένα Ντίμοβα είναι όταν, επιστρέφοντας από ταξίδι στο Λονδίνο, της έφερε δώρο μια κιθάρα. «Τότε στη Σοβιετική Ένωση ήταν σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς ξένες κιθάρες και για μένα το δώρο αυτό ήταν ένας μικρός θησαυρός. Η κιθάρα ήταν ένα ακόμη πάθος τού παππού και, όταν έμαθα να παίζω, μου ζητούσε να τον συνοδεύσω κάθε φορά που πήγαινα στο σπίτι του, τραγουδώντας παλιά ρωσικά τραγούδια» περιέγραψε η κ. Ντίμοβα. 

Καρφωμένη στο μυαλό της εγγονής του Γιώργου Κωστάκη είναι ακόμη και σήμερα μια ξύλινη κατασκευή που ο παππούς της έσωσε κυριολεκτικά από την καταστροφή όταν επισκέφθηκε τον μεγάλο καλλιτέχνη Aleksandr Rodchenko στο σπίτι του, με πρόθεση να αγοράσει κάποια έργα του. Ο -τότε άγνωστος- καλλιτέχνης ξαφνιάστηκε που κάποιος ενδιαφέρθηκε για τη δουλειά του. Ο Γιώργος Κωστάκης έμεινε άφωνος όταν ο Rodchenko του είπε ότι ήταν απογοητευμένος και είχε πρόσφατα καταστρέψει όλες τις κατασκευές του! Τη μία που τυχαία ξέμεινε στην αποθήκη του, με μεγάλη χαρά τη δώρισε στον παππού. Αυτό το έργο, με τον τίτλο «Spatial Construction», εκτίθεται σήμερα στο MoMA της Νέας Υόρκης.  

Η διαφωνία Κωστάκη- Robert Falk

«Ο παππούς ζούσε στον δικό του, περίκλειστο κόσμο της τέχνης αλλά συγχρόνως ήταν πολύ κοινωνικός και ανθρώπινος, συναναστρεφόταν πολύ κόσμο και βοηθούσε ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Παράλληλα, ενώ είχε πολλά ενδιαφέροντα, εύρισκε πάντα τον χρόνο να ασχοληθεί με την οικογένειά του» τόνισε η Λένα Ντίμοβα. 

Αλλά και η μητέρα της Ίννα, η μεγαλύτερη κόρη του Κωστάκη, συχνά θυμάται και διηγείται περιστατικά από τα παιδικά και νεανικά της χρόνια κοντά στον πατέρα της και τους καλλιτέχνες που περνούσαν καθημερινά από το πατρικό της σπίτι. «Κάποια στιγμή ήρθε στο σπίτι ο μεγάλος καλλιτέχνης Robert Falk και ερωτεύτηκε την μητέρα μου σε ηλικία 22χροών. Ζήτησε από τον παππού να της κάνει ένα γυμνό πορτρέτο. Ο παππούς διαφώνησε και τελικά ο Robert Falk έκανε το πορτρέτο φορώντας η μητέρα μου ρούχα. Το συγκεκριμένο έργο έγινε ανάρπαστο και φιλοξενήθηκε τα προηγούμενα χρόνια στις μεγαλύτερες γκαλερί του κόσμου».

Η Ρωσική Πρωτοπορία 

Αναφερόμενη στη δική του δουλειά τόνισε ότι την εμπνέουν οι κατευθύνσεις, οι μορφές και τα χρώματα του σημερινού κόσμου. «Ψάχνω καινούργιους τρόπους έκφρασης, παρατηρώντας και μελετώντας την εποχή μας. Πειραματίζομαι με φόρμες και ασυνήθιστους συνδυασμούς χρωμάτων». 

Παράλληλα σχολιάζοντας το καλλιτεχνικό ρεύμα της Ρωσικής Πρωτοπορίας τόνισε ότι «σε μια περίοδο παγκόσμιων ανακατατάξεων, όπως η σημερινή,  είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, ως ρεύμα που εκφράζει τον πειραματισμό, την αναζήτηση και στήριξη του νέου. Πιστεύω ότι δικαίως εδώ και χρόνια η Ρωσική Πρωτοπορία είναι ένα ζωντανό κομμάτι της παγκόσμιας Ιστορίας τής Τέχνης».

Η συλλογή Κωστάκη 

Η συλλογή Κωστάκη απαρτίζεται από 1275 έργα τέχνης: πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, κατασκευές, κεραμικά σημαντικών καλλιτεχνών της ρωσικής πρωτοπορίας όπως οι Kazimir Malevich, Vasilii Kandinsky, Liubov Popova, Vladimir Tatlin, Aleksandr Rodchenko, Ivan Kliun, Solomon Nikritin, Olga Rozanova, Varvara Stepanova, Nadezhda Udaltsova, Mikhail Matiushin, Gustav Klutsis. Η συλλογή είναι αντιπροσωπευτική όλων των ρευμάτων και των τάσεων της ρωσικής πρωτοπορίας, μίας από τις πιο ενδιαφέρουσες περιόδους της παγκόσμιας τέχνης που άνθισε στις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Την διοργάνωση της έκθεσης έχει αναλάβει η Loudos Fine Art & Auctions

Την έκθεση επιμελείται ο προσωπικός φίλος του Κωστάκη Τάκης Ευσταθίου