Η Θεσσαλονίκη στέλνει μηνύματα στους εξωγήινους

Μηνύματα ειρήνης και φιλίας στέλνουν σύγχρονοι και παλαιότεροι εικαστικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό σε εξωγήινους πολιτισμούς, κατ΄ αντιστοιχία των χρυσών πλακών που μεταφέρουν τα διαστημικά σκάφη Pioneer 10 και Pioneer11, εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. «Just a bowl of cherries» (Μόνο ένα μπολ με κεράσια) είναι η έμπνευσή τους, όπως και ο τίτλος της μεγάλης έκθεσης, η οποία θα παρουσιαστεί στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, από τις 7 Δεκεμβρίου 2019 ως τις 16 Φεβρουαρίου 2020, στο πλαίσιο της 7^ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

«Η πρότασή μας αυτή διερευνά το κεντρικό θέμα της Μπιενάλε, που είναι η ΣΤΑΣΗ: μια παύση για αναστοχασμό και παρατήρηση από κριτική απόσταση με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό των αξιών», λέει στο «Έθνος της Κυριακής», ο επιμελητής της έκθεσης «Just a bowl of cherries», Νικόλας Βαμβουκλής και προσθέτει: «παρουσιάζουμε το έργο 12 καλλιτεχνών που εξετάζουν την ιδέα της αποστολής στο διάστημα αντιπροσωπευτικών αντικειμένων σχετικά με τη ζωή στη Γη, έτσι ώστε τα εξωγήινα όντα να μάθουν για τον κόσμο μας».

Ο τίτλος είναι δάνειο από το δημοφιλές τραγούδι «Life Is Just a Bowl of Cherries», που έγινε μεγάλη επιτυχία το 1931, σε στίχους του Lew Brown, μουσική Ray Henderson και την ερμηνεία του Rudy Vallee, ενώ έκτοτε έκανε και άλλες επανεκτελέσεις.

Ο Χρήστος Δεληδήμος, δημιούργησε ένα γλυπτό με έναν άντρα πεσμένο στο πάτωμα και γύρω του αντικείμενα ριγμένα χωρίς σκοπό. Οι αναφορές του είναι στο προσφυγικό-μεταναστευτικό και στους ανθρώπους χωρίς εστία και το έργο του πρωτοπαρουσιάστηκε φέτος στη Λέσβο. Το ονόμασε «Το νησί των νεκρών» όπως και το ομότιτλο του Άρνολντ Μπαίκλιν το 1883 και παραλληλίζει την εικόνα της νησίδας και της βάρκας με το Θάνατο που να οδηγεί την νεκρή ψυχή στον κάτω κόσμο, με αυτήν μιας φουσκωτής βάρκας στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας, που μεταφέρει πρόσφυγες, με ρίσκο τη ζωή τους και σκοπό τους ένα νέο ξεκίνημα. Ο καλλιτέχνης αφουγκράζεται την ταυτότητα του μετανάστη, του άστεγου, του ανθρώπου χωρίς τόπο. Δημιουργεί ένα σώμα σε έναν υπνόσακο, περικυκλωμένο από αντικείμενα που θυμίζουν κτερίσματα, ξεβρασμένα από τη θάλασσα ή κατασκευές του ίδιου, objets trouvés, που μαρτυρούν την πορεία του και ανατροφοδοτούν την αδιάκοπη περιπλάνησή του, σε ένα ταξίδι χωρίς προορισμό.​

H Αμερικανίδα, Laurie Anderson, πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής και εικαστικός, συμμετέχει στην έκθεση με μια σειρά δίσκων της του 1981, ανάμεσά τους και το πασίγνωστο «United States Live» με την επιτυχία «Say Hello», ως χαιρετισμός στους εξωγήινους.

Ο Γιώργος Μαραζιώτης δημιουργεί δυο έργα ειδικά για την έκθεση στο ΜΟΜus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών. Η εγκατάστασή του έχει ως κεντρική ιδέα αυτή του σπιτιού ως σημείο ασφάλειας και ζεστασιάς, αλλά και ως φόβου, ενώ «παντρεύει» παλιά τοπογραφικά σχέδια με pop στοιχεία και επίσης στέλνει μαρτυρίες από την ζωή στη Γη προς το διάστημα για να τονίσει τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.

Η γεννημένη στη Γερμανία το 1994, εικαστικός,Tamara MacArthur, που η έδρα της είναι πλέον στη Γλασκόβη, φέρνει στην έκθεση θεατρικά σκηνικά, πολύ απλά, ενώ και η ίδια γίνεται μέρος του σκηνικού, παρουσιάζοντας μια performance, προ(σ)καλώντας τους θεατές να συμμετάσχουν σε αυτήν.

«Τα έργα της έκθεσης, φωτογραφίες, ζωγραφική, βίντεο, εγκαταστάσεις και performance, πολλά από αυτά νέες παραγωγές, δημιουργούν ένα συγκροτημένο αφήγημα με επίκεντρο τα ζητήματα που ορίζουν τη σύγχρονη οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Ταυτόχρονα, συνθέτουν μια εναλλακτική πρόταση αναστοχασμού του παρόντος, με βλέμμα στραμμένο στο μέλλον: και πιο συγκεκριμένα,  όχι αποκλειστικά στο μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και της ίδιας της τέχνης, η οποία μεταλλάσσεται σε ένα εργαλείο επεξεργασίας και αναζήτησης νέων τρόπων για τη βιωσιμότητα του ανθρώπινου πολιτισμού», τονίζει στο «Έθνος της Κυριακής», η Δόμνα Γούναρη, συνεπιμελήτρια της 7ης Μπιενάλε Θεσσαλονίκης.

Στην έκθεση «Just a bowl of cherries», προβάλλεται επίσης αρχειακό υλικό της NASΑ που παραχωρήθηκε ειδικά για την 7^ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και αφορά στις πλάκες των Pioneer. Άλλωστε και η ίδια η έκθεση θα λειτουργεί ως ένα είδος κάψουλας, σαν αυτές των Pioneer, που αποτέλεσαν τα πρώτα τεχνητά αντικείμενα, τα οποία δημιουργήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με στόχο να βγουν από το ηλιακό μας σύστημα.

«Σχεδόν 50 χρόνια μετά την εκτόξευση των πλακών, οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες συγκεντρώνουν μια νέα επιλογή μαρτυριών της σημερινής κοινωνίας και ταυτόχρονα αναλύουν τι θα πρέπει να διατηρηθεί για τις μελλοντικές γενιές. Η έκθεση δεν αποσκοπεί σε μια εξαντλητική λίστα αντικειμένων, αλλά επιχειρεί να τονίσει τις ιδιαίτερες σχέσεις μεταξύ σωμάτων, χώρων και εμπειριών, σε μια περίοδο υπαρξιακών, κοινωνικών και ιδεολογικών μαχών. Η καλλιτεχνική έρευνα εστιάζει τόσο στην δημόσια, όσο και στην ιδιωτική σφαίρα, επισημαίνοντας την ανάγκη για άμεση παγκόσμια δράση», σημειώνει ο κ. Βαμβουκλής.

Τα Pioneer ταξιδεύουν στο διάστημα

Την ιδέα για αυτές τις πλάκες συνέλαβε ο Αμερικανός αστρονόμος Καρλ Σαγκάν (1934-1996), που ασχολήθηκε με την κατανόηση της ζωής στον αρχέγονο πλανήτη μας, επιβεβαίωσε το ότι υπάρχουν όρη στον Άρη και υψηλή θερμοκρασία στην επιφάνεια της Αφροδίτης, ενώ εκλαΐκευσε την αστρονομία μιλώντας σε τηλεοπτικές εκπομπές. Τις επίχρυσες πλάκες αλουμινίου σχεδίασε η τότε σύζυγός του, Αμερικανίδα καλλιτέχνης, Λίντα Σαλζμάν Σαγκάν και τις παρουσίασε ως ένα εικονογραφημένο μήνυμα ειρήνης και φιλίας της ανθρωπότητας προς το Σύμπαν. Ο λιτός σχεδιασμός τους περιλάμβανε τις μορφές ενός άντρα και μιας γυναίκας, όπως και διαγράμματα, τα οποία υποδείκνυαν πλανητικές θέσεις και συγκρίσεις μεγεθών.

Η αρχική της ιδέα να κρατιούνται χέρι-χέρι ο άντρας με την γυναίκα απορρίφθηκε από την NASA, με τον ισχυρισμός ότι εξωγήινα όντα που τυχόν θα δουν την εικόνα θα θεωρήσουν τα δύο άτομα ως ένα ενιαίο πλάσμα. Ο άντρας κρατάει το χέρι του υψωμένο σε στάση φιλικού χαιρετισμού, ενώ διακρίνονται με λεπτομέρειες τα άνω και κάτω άκρα των ανθρώπων και οι κινήσεις που μπορούν να κάνουν. Η 79χρονη σήμερα καλλιτέχνης, Λίντα Σαλζμάν Σαγκάν, χρειάστηκε τρεις εβδομάδες για να υλοποιήσει την ιδέα της, ακολουθώντας της υποδείξεις του αστρονόμου συζύγου της και φυσικά της NASA. Η πρώτη πλάκα εκτοξεύτηκε στο διάστημα με το Pioneer 10 στις 2 Μαρτίου του 1972 και η δεύτερη ακολούθησε με το Pioneer 11 στις 5 Απριλίου του 1973. 

Τα τελευταία χρόνια τα Pioneer άρχισαν να επιβραδύνουν, μυστηριωδώς και άγνωστο για ποιο λόγο. Πλέον βρίσκονται αρκετά μακριά και δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με την Γη. To Pioneer 10, με το οποίο υπήρξε επαφή για τελευταία φορά το 2003, βρίσκεται 12 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (!!!) μακριά και κατευθύνεται προς το άστρο Αλντεμπαράν, στον αστερισμό του Σκορπιού, όπου εκτιμάται ότι θα φτάσει σε 2 εκατομμύρια χρόνια (!!!!!!!!).