Γιάννη Αναστασάκη, γιατί ήσουν «αγενής» στο ΚΘΒΕ;

«Όταν οι συμπεριφορές είναι εξαιρετικά αγενείς προς όλο τον κόσμο, πολλές φορές αναγκάζεσαι και εσύ να είσαι αγενής. Ευγένεια, από την πλευρά τους, θα ήταν να είχαν υποβάλει τις παραιτήσεις τους». Και: «Η συμπεριφορά του καλλιτεχνικού διευθυντή και του Δ.Σ. απέναντι στους συνεργαζόμενους –είτε ήταν υπάλληλοι του ΚΘΒΕ είτε άλλοι εμπλεκόμενοι– ήταν εξαιρετικά αγενής, έως ενοχλητική και προσβλητική. Και έχουν κατατεθεί στο ΥΠΠΟ από τον Αύγουστο μέχρι προχθές διαμαρτυρίες  για τη συμπεριφορά τους».

Αυτά ήταν τα επιχειρήματα της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη όταν σε δηλώσεις της την Κυριακή στο «Βήμα» ερωτήθηκε να εξηγήσει τόσο τον λόγο της αποπομπής από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας του -τέως πλέον- καλλιτεχνικού διευθυντή Γιάννη Αναστασάκη, της αναπληρώτριας διευθύντριας Μαρίας Τσιμά και του προέδρου του Δ.Σ. Άρη Στυλιανού, όσο και την επιλογή της να δημοσιοποιήσει την αποπομπή τους διά δελτίου Τύπου, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία επικοινωνία μαζί τους.

Πείθουν οι αιτιάσεις της κυρίας Μενδώνη; Πάντως, δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει κάποιος πως όταν το υπουργείο δέχεται «συνεχείς διαμαρτυρίες» το λογικό είναι να τις διερευνήσει, ζητώντας κατ' αρχάς εξηγήσεις από όσους κατηγορούνται για τη συμπεριφορά τους. Επίσης, ότι ακόμα και αν η διοίκηση του ΚΘΒΕ υπήρξε «αγενής», αυτό δεν μπορεί να είναι λόγος το υπουργείο Πολιτισμού να φέρεται ακόμα αγενέστερα. Διότι είναι πια γνωστό τοις πάσι ότι Αναστασάκης και Τσιμά πληροφορήθηκαν από δημοσιογράφους την απομάκρυνσή τους, ενώ πήγαιναν προς την τελετή έναρξης του 60ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης.

Ο γενικός γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού

«Το απόγευμα της Πέμπτης 31 Οκτωβρίου που δημοσιοποιήθηκε το δελτίο Τύπου, λίγο πριν από την έναρξη του Φεστιβάλ Κινηματογράφου» διαβεβαιώνει ο Γιάννης Αναστασάκης μιλώντας στο ethnos.gr, «πηγαίνοντας προς το "Ολύμπιον", μάθαμε από δημοσιογράφους τι είχε συμβεί. Μπαίνοντας στην αίθουσα είδαμε τον γενικό γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη και τον πλησιάσαμε μαζί με τη Μαρία Τσιμά. Του μιλήσαμε και μας είπε ότι "είναι ίσως κακό το timing, αλλά έτσι είναι η πολιτική". Κι όταν του είπα "δηλαδή δεν τα κάναμε καλά μάλλον", μου είπε "άλλα τα κάνατε καλά κι άλλα λιγότερο καλά". Τον ρώτησα αν μπορούμε να συναντηθούμε, μου είπε ότι θα έφευγε το πρωί και αν ήθελα να συναντηθούμε μετά την τελετή έναρξης και την ταινία που θα προβαλλόταν. Άρα πού θα βρισκόμασταν; Έξω από το θέατρο; Στο πάρτι του φεστιβάλ; Το ξανασκέφτηκα και δεν τον αναζήτησα μετά. Θα ήταν άστοχη μια συνάντηση έτσι απρογραμμάτιστη, επειδή τον αναζητήσαμε εμείς…».

Με τον κ. Γιατρομανωλάκη είχε προηγηθεί και μία επικοινωνία. Όχι όμως με την υπουργό Πολιτισμού. Λέει ο Αναστασάκης: «Είχα χαρεί πολύ όταν δημιουργήθηκε αυτή η ειδική θέση γενικού γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού και σκέφτηκα ότι θα είναι πολύ χρήσιμη η παρουσία ενός ανθρώπου που θα ασχολείται μόνον με αυτά τα θέματα, Τηλεφώνησα, λοιπόν, στον κ. Γιατρομανωλάκη και ζήτησα συνάντηση. Μου είπε ότι δεν θα προλάβαινε να με δει τις μέρες που θα ανέβαινε στη Θεσσαλονίκη για το φεστιβάλ, με ρώτησε για κάποιες "απολύσεις" από το Θέατρο, του εξήγησα ότι δεν πρόκειται για απολύσεις αλλά για λήξεις συμβάσεων, μου απάντησε "καταλαβαίνω πώς γίνεται ό,τι γίνεται συνήθως στους δημόσιους οργανισμούς". Και κλείσαμε συμφωνώντας να τα πούμε κάποια στιγμή σύντομα».

Όσο για την προοπτική μιας συνάντησης με την υπουργό…   

Ο κ. Στυλιανού δήλωσε ότι προσπάθησε να βρει την υπουργό αλλά κατέστη αδύνατον... Τι λέτε;

Είχε στείλει από τις 22 Ιουλίου αίτημα για να την συναντήσουμε. Και περιμέναμε. Επειδή, μάλιστα, έληγε η θητεία του Λιβαθινού στο Εθνικό Θέατρο και του Θεοδωρόπουλου στο Φεστιβάλ, θεωρούσαμε ότι η καθυστέρηση οφείλεται σ αυτά τα θέματα που είχαν προτεραιότητα. Είπαμε να περιμένουμε. Δεν καθόμασταν, όμως. Όπως συνηθίζαμε όλα αυτά τα χρόνια είχαμε από τις αρχές Ιουνίου ανακοινώσει ήδη πρόγραμμα για την επόμενη σεζόν (2019-20) και δουλεύαμε πάνω σ αυτό. Εν τω μεταξύ είχε κυκλοφορήσει κι από κύκλους της κυβέρνησης η φήμη ότι δεν θα μετακινηθούμε από το ΚΘΒΕ. Οπότε λέγαμε ότι είτε είναι αλήθεια αυτό, είτε φήμη, να δουλέψουμε και βλέπουμε...

«Δεν θεώρησα ποτέ τον εαυτό μου κομματική επιλογή»

Γιατί δεν υποβάλατε τις παραιτήσεις σας, κύριε Αναστασάκη;

Στις δηλώσεις της στο «Βήμα» η υπουργός είπε ότι «ο κ. Πουλαντζάς ή ο κ. Σταθόπουλος (σ.σ. πρόεδρος και μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού, αντιστοίχως) ρωτήθηκαν και απάντησαν ότι δεν θέλουν να παραιτηθούν γιατί δεν θεωρούν τους εαυτούς τους κομματική επιλογή και πιστεύουν ότι μπορούν να προσφέρουν». Μα ούτε εγώ θεώρησα τον εαυτό μου κομματική επιλογή. Ποτέ δεν ήμουν οργανωμένος σε κάποιο κόμμα. Ούτε η Μαρία Τσιμά. Δεν καταλαβαίνω. Τι να πούμε; «Γεια σας, παραιτούμαστε γιατί είμαστε κομματική επιλογή;» Δεν θεωρώ τον εαυτό μου κομματική επιλογή. Δεν υπήρξα ποτέ μέλος κάποιου κόμματος. Κι επειδή επί χρόνια ασχολούμαι μόνο με το θέατρο, δεν έχω καμία κομματική εμπλοκή. Θα μπορούσε να το διαπιστώσει η υπουργός.

Το 10% και το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών

«Τέσσερα χρόνια», θυμίζει ο Αναστασάκης, «ήμασταν εκεί κι εργαζόμασταν υπέρ του ΚΘΒΕ: Φτάσαμε από την άκρη του γκρεμού σε ένα ξέφωτο δημιουργίας και από την απαξίωση στην αγάπη του κοινού. Και όλα αυτά χωρίς καμία εκμετάλλευση του δημόσιου χρήματος. Εγώ έκανα μία σκηνοθεσία τον χρόνο, τέσσερις σκηνοθεσίες συνολικά το διάστημα που έμεινα στο ΚΘΒΕ. Και για τις τέσσερις αυτές σκηνοθεσίες πήρα 26.000 ευρώ συνολικά μεικτά, ενώ οι προηγούμενοι διευθυντές έπαιρναν 18.000-20.000 για τη μία σκηνοθεσία. Η Μαρία Τσιμά δούλεψε όλο αυτό το διάστημα μόνον τρεις φορές ως ηθοποιός με πεντάμηνο συμβόλαιο, όπως ήταν υποχρεωμένη να κάνει, και έπαιρνε μισθό όλα αυτά τα χρόνια 1.200 ευρώ, όσα έπαιρνε και ως ηθοποιός πριν. Το 2018 πήρε μια αύξηση, όπως πήραν όλοι οι αναπληρωτές διευθυντές, και, χωρίς να το ζητήσει η ίδια, έφτασε να παίρνει γύρω στα 1.500 ευρώ τον μήνα…».

Κι ακόμα: «Συνολικά είχαμε 200.000 θεατές κάθε χρόνο. Κάναμε πολύ ωραίες παραστάσεις, αν κρίνουμε από την υποδοχή του κοινού και της κριτικής. Και φροντίσαμε το θέατρο να μένει ανοιχτό συνέχεια. Ακόμα και το καλοκαίρι είχαμε μια-δυο παραγωγές που έτρεχαν και επιπλέον οργανώσαμε μέσα σε κλειστούς χώρους παιδικά εργαστήρια. Αυτό, όμως, λίγοι και αρκετά ισχυροί άνθρωποι θέλησαν να το χαλάσουν. Άνθρωποι που δεν έχουν διάθεση ούτε να δουλέψουν, ούτε τους ενδιαφέρει αν θα πάει το θέατρο μπροστά. Αντίθετα κερδίζουν εξουσία όσο σκοντάφτει το θέατρο και δυσκολεύεται. Αυτοί βάλθηκαν να μας διώξουν όλους κι εμένα, και την Τσιμά και τον Στυλιανού- πιθανότατα και την οικονομική-διοικητική διευθύντρια, την κυρία Παπαποστόλου, που παραμένει για την ώρα …»

Η υπουργός είπε ότι έφταναν διαμαρτυρίες στο υπουργείο. Έχετε καμιά ιδέα από πού προέρχονταν;

Όχι. Καταλαβαίνω, όμως, από πού προέρχονταν οι διαμαρτυρίες μέσα από το θέατρο. Μετά τα τρία πρώτα χρόνια εργασιακής ειρήνης, στη διάρκεια των οποίων υπήρξε μόνο μία μέρα στάση εργασίας, από τον προηγούμενο Νοέμβριο (οπότε και ανανεώθηκε από την τέως υπουργό Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά η τρίχρονη θητεία μου έως και τον Νοέμβριο του 2021) άρχισε να υπάρχει μια αναταραχή. Στο ΚΘΒΕ υπάρχουν θύλακες παραεξουσίας, και όχι αναγκαστικά από τους προβεβλημένους συνδικαλιστές. Μπορεί να προέρχονται και από άτομα που δεν συνδικαλίζονται, αλλά αρνούνται οποιαδήποτε αλλαγή. Ουσιαστικά δεν θέλουν ούτε την «κανονικότητα». Θέλουν μόνο την επιστροφή στο παρελθόν. Που σημαίνει ότι θέλουν ένα θέατρο ανοργάνωτο που δεν θα έχει πολλή δουλειά, αλλά θα έχει κενά χρονικά διαστήματα. Όλα αυτά είχαν ανατραπεί. Από τον Μάιο το ΚΘΒΕ δεν χρωστούσε τίποτε, αλλά και όλη προηγούμενη χρονιά είχε κυλήσει με πολύ καλό ρυθμό ως προς τη μείωση των χρεών. Κι επίσης η καλύτερη συλλογική σύμβαση που έχει υπογραφεί ποτέ στο ελληνικό θέατρο είναι αυτή που υπογράψαμε με τους τεχνικούς και τους διοικητικούς του ΚΘΒΕ…

Γιατί δεν υπογράψατε τη συλλογική σύμβαση με το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, ανοίγοντας από εκεί και πέρα τον ασκό του Αιόλου;

Ήταν φανερό ότι δεν φταίγαμε εμείς. Όλο αυτό έγινε ένα κομματικό παιχνίδι  του ΣΕΗ για μία φράση κι έναν αστερίσκο κι ένα θέμα καθαρά νομικό: Το δικαστήριο που έγινε από όσους διεκδικούσαν το 10%  (σ.σ. το δικαστήριο σχετίζεται με μαζικές δικαστικές αγωγές που είχαν καταθέσει 78 ηθοποιοί εναντίον του ΚΘΒΕ, τον Δεκέμβριο του 2017, προκειμένου να λάβουν αναδρομικά, για το χρονικό διάστημα 2012 - 2017, τη μείωση του 10% των αποδοχών τους, μείωση που προβλεπόταν από τους Νόμους 3833/2010 και 3845/2010 και που, σύμφωνα με την άποψη των διαδίκων ηθοποιών, δεν θα έπρεπε να ισχύει) χάθηκε πριν από ενάμιση μήνα… Αλλά και πιο πριν εμείς από την ώρα που εκκρεμούσε το δικαστήριο των 17 ηθοποιών που έλεγαν ότι άδικα τους παρακρατούνταν το 10% τι έπρεπε να κάνουμε;  Μπορούσε ο πρόεδρος του Δ.Σ. να μη διαφυλάξει τα συμφέροντα του Δημοσίου; Υπήρχε ο νόμος και οφείλαμε να τον τηρήσουμε. «Μα, είναι αντισυνταγματικός» μας έλεγαν. Ναι, αλλά εμείς πώς θα τον καταργούσαμε; Έτσι, με δική μας απόφαση;

Γιατί το ΣΕΗ δεν ξεσηκώθηκε και στο Εθνικό Θέατρο;

Διότι στο Εθνικό δεν έκανε κανείς ηθοποιός δικαστήριο στη διοίκηση για να πάρει το 10%: Το Εθνικό είχε εξαρχής αναγράψει στη συλλογική σύμβαση τον νόμο βάσει του οποίου έγινε η μείωση, καθώς και το ποσό που έπαιρνε κάθε ηθοποιός.

Γιατί δεν σας υπερασπίστηκαν κάποιοι από το ΚΘΒΕ;

Γιατί στο θέατρο υπάρχει ένας φόβος των ανθρώπων να εκφραστούν δημόσια Κι αυτοί οι λίγοι που κατάφεραν να πείσουν και την υπουργό για την «αγένεια» μας, έχουν καταφέρει να πείσουν και τους συναδέλφους τους ότι αυτοί παραμένουν ενώ όλοι οι υπόλοιποι είμαστε αναλώσιμοι. Οπότε άνθρωποι που θα έβγαιναν μπροστά να μας υπερασπιστούν, και που βλέπουν ότι εμείς φεύγουμε κι οι άλλοι μένουν, φοβούνται και δεν μιλούν.

Περί «αγένειας»...

Τελικά είστε αγενής, κύριε Αναστασάκη;

Αν θεωρείται αγένεια ότι δεν υποχωρήσαμε σε όλες τις απαιτήσεις των συνδικαλιστών, ναι, υπήρξαμε αγενείς. Ήμασταν εξαιρετικά «αγενείς», «ενοχλητικοί» και «προσβλητικοί», όπως φαίνεται, προς τους δασκάλους, τους απεξαρτημένους, στα ΑΜΕΑ, τα μέλη των θεατρικών εργαστηρίων, που για πρώτη φορά ξεκίνησαν αυτά τα χρόνια και αφορούν από βρέφη μέχρι ενηλίκους.

Ήμασταν «ενοχλητικοί» στους πανεπιστημιακούς και τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, «ενοχλητικοί» και στους πρόσφυγες, «αγενείς» προς τους ανθρώπους του ΚΘΒΕ, που σταθήκαμε εξαρχής δίπλα τους σε κάθε ανάγκη που πρόκυπτε, σε κάθε πρόβλημα που αντιμετώπιζαν (από μία ασθένεια μέχρι ένα προσωπικό τους πρόβλημα).

Ήμασταν «προσβλητικοί» στους ομολόγους μας, διευθυντές και επικεφαλής φορέων πολιτισμού της Θεσσαλονίκης (ρωτήστε την ΚΟΘ, το Μέγαρο Μουσικής, το Κρατικό Ωδείο, το MOMUS). Αλλά, για να σοβαρευτούμε, ναι, ήμασταν πραγματικά ενοχλητικοί σε όσους υπαλλήλους ήταν τεμπέληδες, αδιάφοροι και ανεπαρκείς. Δούλευα 20 ώρες την μέρα και ας ενοχλούσε. Το θέατρο ήταν συνέχεια ανοιχτό, και ας ενοχλούσε.

Ναι, ήμουν ενοχλητικός όταν έκανα παρατήρηση σε συνδικαλιστή που ως νυχτοφύλακας φυλούσε μεθυσμένος το θέατρο. Ναι, ήμουν αγενής στην αρτηριοσκλήρυνση του θεάτρου. Την πολεμούσα με νύχια και με δόντια, με συμμάχους εργαζομένους που ήθελαν να πάει το ΚΘΒΕ ένα βήμα μπροστά. Κι απέναντι στους συνδικαλιστές που έγραφαν για μένα πέρυσι ότι έχω «έλλειψη δημοκρατικής ευαισθησίας», «είμαι τρομοκράτης» και «εκφοβίζω τους ηθοποιούς». Ήμουν προσβλητικός επειδή δεν παραδέχτηκα ποτέ τις συκοφαντίες τους. Ναι, ήμουν εξαιρετικά ενοχλητικός όταν έλεγα την αλήθεια για όλο το σύστημα του θεάτρου. 

Ναι, ήμουν ενοχλητικός, αφού από την πρώτη στιγμή που πήγα όλα τα έξοδα του ΚΘΒΕ έμπαιναν με εξαιρετική τυπικότητα στη «Διαύγεια», γιατί βάλαμε τάξη στον τομέα προμηθειών του θεάτρου, γιατί στήριξα την οικονομική διευθύντρια στις πρωτοβουλίες που πήρε για την καλύτερη λειτουργία του οργανισμού. Ναι, υπήρξα όντως ενοχλητικός για πολλούς μέσα στο ΚΘΒΕ. Αλλά έχω την αίσθηση ότι για πολύ περισσότερους υπήρξα αγαπητός. Όσο για την υπουργό, όφειλε να ερευνήσει την αλήθεια των καταγγελιών και να ζητήσει ακόμα και τη γνώμη των υπολοίπων φορέων της πόλης. Σε κάθε περίπτωση, θα είχε την παραίτησή μας στη διάθεσή της, αλλά ποτέ δεν θα παραιτούμασταν από «ευγένεια».

Στον διάδοχό σας, τον Νίκο Κολοβό, τι εύχεστε;

Να έχει κάθε επιτυχία στο έργο του για το καλό πρώτα απ' όλα του Θεάτρου.

Κι εσείς τι θα κάνετε από δω και πέρα;

Πρώτα πρώτα θέλω να… κοιμηθώ, γιατί επί τέσσερα χρόνια κοιμόμουν μόνο δυο-τρεις ώρες καθημερινά. Και μετά θα δω... «Η ζωή είναι μεγάλη», που λέει κι ο Τσέζαρις Γκραουζίνις!