Ένας νέος Αλέξανδρος και άλλες αρχαιότητες στις Αιγές

Ένας Αλέξανδρος θεός, σε υστεροελληνιστικό πορτρέτο με επιρροές από τον Πέργαμο, ένα μαρμάρινο ανάγλυφο του Άμμωνα Δία του 3^ου αιώνα μ.Χ., το οποίο ήταν σε δύο κομμάτια χωρισμένο για αιώνες, αλλά κι ένα κεφάλι Μακεδόνισσας βασίλισσας του 3^ου π.Χ. αιώνα, καθώς κι ένα μικρό, ακέφαλο άγαλμα του 2^ου π.Χ. αιώνα, προφανώς της Λαοδίκης. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα σπουδαία ευρήματα που κρύβονταν στοιβαγμένα για χρόνια πολλά στην μικρή αποθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Βέροιας. Τα ανέσυρε και τα μελέτησε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική Κοτταρίδη, η οποία και θα παρουσιάσει κάποια από αυτά σε επιστημονικό συνέδριο που ξεκινά την Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου στο Αμφιθέατρο του Νέου Μουσείου των Αιγών.

«Το πορτρέτο του Αλέξανδρου φέρνει όλη την ελληνιστική αντίληψη για τον Αλέξανδρο πίσω στην Μακεδονία. Όταν βρέθηκε είχε σε πολλά σημεία κονιάματα, αφού στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό. Αλλά όταν το καθαρίσαμε διαπιστώσαμε πως είναι ο ένα εξαιρετικό έργο του α΄ μισού του 2^ου π.Χ. αιώνα βαθιά επηρεασμένο από το Πέργαμο», λέει η κ. Κοτταρίδη στο ethnos.gr. Προσθέτει επίσης, ότι είναι ένα από τα τρία μαρμάρινα κεφάλια του Αλέξανδρου που έχουν βρεθεί στη Μακεδονία-το ένα στην Πέλλα χρονολογούμενο στον 3^ο π.Χ. αιώνα και ένα ρωμαϊκό αντίγραφο στην Καβάλα.

Ένα μαρμάρινο ανάγλυφο με παράσταση του Άμμωνα Δία είναι ένα αναπάντεχο εύρημα, επειδή βρέθηκε σε δύο κομμάτια και όταν συντέθηκε αποκαλύφθηκε η εντυπωσιακή παράσταση. Το ένα κομμάτι βρέθηκε στις ανασκαφές της παλιάς Μητρόπολης και σκέπαζε έναν βυζαντινό τάφο. Το άλλο ήταν στην αποθήκη και τα δύο κομμάτια συγκολλήθηκαν στο εργαστήριο συντήρησης γλυπτών που υπάρχει στο νέο Μουσείο των Αιγών -όπου έχουν συντηρηθεί 160 μαρμάρινες στήλες-, αποκαλύπτοντας την παράσταση με τον Δία να τον στεφανώνουν δύο Νίκες. 

Το κεφάλι μιας Μακεδόνισσας βασίλισσας του 3^ου π.Χ. αιώνα, προκάλεσε το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων. Όπως μας είπε η κ. Κοτταρίδη, αν και είναι χτυπημένο στο πρόσωπο, δείχνει ένα έργο τέχνης, με πέπλο, που ίσως προέρχεται από μεγάλο ανδριάντα. Ένα αγαλματίδιο του 4^ου π.Χ. αιώνα από τις Αιγές που πιθανόν είναι η πεπλοφόρος Ευρυδίκη, και ένα μικρό άγαλμα του 2^ου π.Χ. αιώνα επίσης από τις Αιγές «προφανώς της Λαοδίκης», βασίλισσας της Συρίας που έγινε η τελευταία βασίλισσα της Μακεδονίας όταν παντρεύτηκε τον Περσέα. Το άγαλμα είναι ακέφαλο και κρατάει το Κέρας της Αμάλθειας, που ξεχειλίζει από φρούτα και καρπούς.   

Η ανακοίνωση της κ. Κοτταρίδη έχει τίτλο «Ανασκάπτοντας την αποθήκη: Το πορτραίτο του Μεγαλέξανδρου και άλλα «νέα» παλιά ευρήματα» και με αυτήν ολοκληρώνονται την Κυριακή οι εργασίες του συνεδρίου, που με θέμα «Ἠμαθεῖν: Μνήμη, Πολιτισμός και Ιστορία στην Ημαθία», φιλοξενεί 35 ανακοινώσεις, οι οποίες καλύπτουν τους τομείς της ιστορίας, της αρχαιολογίας, της θρησκείας, της τέχνης, των θεσμών, της κοινωνικής οργάνωσης, της πολεοδομικής εξέλιξης, της αρχιτεκτονικής, της παράδοσης και της πρωτοπορίας.

Από τις ανακοινώσεις ξεχωρίζει επίσης αυτή του ανθρωπολόγου, Κυριάκου Ξανθόπουλου, για έναν μεγάλο αριθμό βρεφικών οστών από την ανασκαφή στους βασιλικούς τάφους των Τημενιδών στις Αιγές. Σε έναν από αυτούς τους τάφους που χρονολογείται στον 5^ο π.Χ. αιώνα και πιθανολογείται ότι είναι του Αλέξανδρου Α΄, βρέθηκαν νεότερες χρήσεις και μεταγενέστερα αυτός χρησιμοποιήθηκε ως αποθέτης για βρέφη και έμβρυα, αλλά και ζώα, ενώ υπάρχουν οστά 1-2 ενηλίκων και κομμάτια αγγείων. Η κ. Κοτταρίδη δεν αποκλείει να πρόκειται για κάτι ανάλογο με το «Πηγάδι των βρεφών» στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας, ένα μακάβριο εύρημα με σκελετούς περίπου 450 νεογνών που χρονολογείται στον 2^ο π.Χ. αιώνα. Στις Αιγές εντοπίστηκαν εκατοντάδες σκελετοί βρεφών και πλασμάτων που δεν απέκτησαν την ανθρώπινη υπόσταση και είτε προέρχονταν από αποβολή, είτε πέθαναν μόλις γεννιούνταν.

Θα παρουσιαστεί επίσης ένα αναπάντεχο εύρημα του ημαθιώτικου κάμπου: μια λουτρική εγκατάσταση σε πλούσιο συγκρότημα αγροτικής βίλας των ρωμαϊκών χρόνων στο Μακροχώρι. Το εύρημα έχει την σημασία του, επειδή δεν υπήρχαν προηγούμενες ανασκαφές στην περιοχή. Το συνέδριο πλαισιώνουν ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις, εκθέσεις φωτογραφίας, δραματοποιημένες ιστορίες και μύθοι της Ημαθίας, παρουσίαση του εθίμου «Γενίτσαροι και Μπούλες», κ.ά.