Πολιτισμός|11.12.2019 16:19

Η Αγία Θέκλα και άλλα εντυπωσιακά ευρήματα στις Κυκλάδες (pics)

Μαρία Ριτζαλέου

Λουσμένες στο φως και την θάλασσα, οι Κυκλάδες έχουν μια μακραίωνη ιστορία και μια ακόμη πιο ενδιαφέρουσα προϊστορία. Ένας σπουδαίος αρχαίος πολιτισμός έρχεται στο φως μέσα από τις ανασκαφές και τα αρχαιολογικά ευρήματα αναδεικνύοντας την σημασία που είχαν τα νησιά για τον ευρύτερο γνωστό τότε κόσμο και τις επιρροές που δέχτηκαν αρχικά από τον Μινωικό και στη συνέχεια από τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Οι Μυκηναίοι δανείστηκαν από τον Μινωίτες ποικίλα τεχνολογικά επιτεύγματα, μορφές τέχνης και την ιδέα της γραφής και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός που αναπτύχθηκε κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600-1100 π.Χ.) έδωσε σπουδαία δείγματα σε όλους τους τομείς, ανάμεσά τους και στην μνημειακή αρχιτεκτονική, όπως είναι οι κυκλώπειες οχυρώσεις των ακροπόλεων και οι εντυπωσιακοί θολωτοί τάφοι.

Πήλινο ομοίωμα άρματος από το Ιερό της Φυλακωπής στην Μήλο (β΄μισό 12ου αιώνα π.Χ.)©ΕΦΑ Κυκλάδων

Σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων υπάρχουν σπαράγματα του Μυκηναϊκού πολιτισμού, στο επίκεντρο όμως βρίσκεται ο σπάνιος, για ολόκληρο το Αιγαίο, μυκηναϊκός θολωτός τάφος στην Αγία Θέκλα, στη βόρεια Τήνο. Το μικρών διαστάσεων μνημείο αποκαλύφθηκε κατά τις εργασίες διάνοιξης δρόμου και τα υπολείμματά του ερευνήθηκαν από τον αείμνηστο Τηνιακό αρχαιολόγο Γεώργιο Δεσπίνη, το 1979. Πρόκειται για έναν από τους μόλις τρεις γνωστούς θολωτούς μυκηναϊκούς τάφους στις Κυκλάδες και αποτελεί τη μοναδική, προς το παρόν, επιβεβαιωμένη μυκηναϊκή θέση στο νησί. Τόπος ταφής ενός γένους «αριστοκρατών», ο τάφος της Αγίας Θέκλας (13ος-12ος αι. π.Χ.) είχε χρησιμοποιηθεί για πολλαπλές ταφές. Τα ευρήματά του (αγγεία, κοσμήματα, χάλκινα αντικείμενα) αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τις ταφικές πρακτικές, την κοινωνική οργάνωση και την τέχνη στις Κυκλάδες των τελευταίων αιώνων της 2ης χιλιετίας π.Χ.

Ψευδόστομος αμφορέας με παράσταση χταποδιού, από το νεκροταφείο του Καμινιού στη Νάξου (12ος αιώνας π.Χ.)©ΕΦΑ Κυκλάδων

Ευρήματα από τον τάφο της Αγίας Θέκλας και άλλα 150 επιλεγμένα αντικείμενα αντιπροσωπευτικά έργα κεραμικής, μεταλλοτεχνίας, μικροτεχνίας, ειδωλοπλαστικής, κοσμηματοποιίας, συγκεντρώνονται για πρώτη φορά και αποκαλύπτουν στο κοινό μια ολοκληρωμένη εικόνα του Μυκηναϊκού πολιτισμού στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων. Η έκθεση έχει τίτλο «Από τον κόσμο του Ομήρου. Τήνος και Κυκλάδες στη Μυκηναϊκή εποχή», διοργανώνεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και το Μουσείο Μπενάκη και φιλοξενείται από τις 16 Δεκεμβρίου 2019 ως τις 8 Μαρτίου 2020 στο Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138.

Ειδώλιο βοοειδούς από το Ιερό της Φυλακωπής στην Μήλο (13ος αιώνας π.Χ.)©ΕΦΑ Κυκλάδων

Η έκθεση αποτελεί σημαντικό σταθμό στην ανάδειξη του Μυκηναϊκού πολιτισμού, ρίχνοντας φως σε άγνωστες όψεις του κυκλαδικού παρελθόντος.

Την αφήγηση, πλαισιωμένη από οπτικοακουστικές παραγωγές, συνθέτουν ενότητες μέσα από τις οποίες ξεδιπλώνονται βασικοί άξονες της ζωής των ανθρώπων της εποχής, όπως ο καθημερινός βίος, η λατρεία, τα ταφικά έθιμα, ο πόλεμος. Αναδεικνύονται έτσι όψεις της θαυμαστής παρακαταθήκης των Μυκηναίων, οι οποίοι αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τα κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Ελεφαντοστέινο πλακίδιο πολεμιστή από το Αρτεμίσιο στη Δήλο (14ος-13ος αι.π.Χ.)©ΕΦΑ Κυκλάδων

Εκτός από την Τήνο, στην έκθεση περιλαμβάνονται ευρήματα και από άλλες σημαντικές προϊστορικές θέσεις στο Αιγαίο, και συγκεκριμένα από τη Νάξο, τη Δήλο, τη Μύκονο, την Πάρο, τη Μήλο, τη Σίφνο, τη Θήρα και την Κέα, κι έτσι ο επισκέπτης αποκτά πληρέστερη εικόνα της φυσιογνωμίας και της σπουδαιότητας του Μυκηναϊκού πολιτισμού στις Κυκλάδες. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει η «Κυρά της Φυλακωπής» (περί τα μέσα του 14ου αι. π.Χ.), ένα από τα αριστουργήματα της μυκηναϊκής ειδωλοπλαστικής, το οποίο βρέθηκε στο ιερό της Φυλακωπής στη Μήλο. Η «Κυρά της Φυλακωπής», με τα μεγάλα εκφραστικά μάτια, υποδέχεται τους επισκέπτες και εντυπωσιάζει με το μέγεθος και την ποιότητα της κατασκευής της αποτελώντας, αναμφίβολα, ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της Μυκηναϊκής εποχής στο Αιγαίο.

Ειδώλιο γυναικείας μορφής, η "Κυρά της Φυλακωπής" (περί τα μέσα του 14ου αι.π.Χ.)©ΕΦΑ Κυκλάδων

ΠΙΟΠΚυκλάδεςέκθεσηΜυκηναϊκός πολιτισμόςΜουσείο ΜπενάκηΕφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων