MOMus: Τέχνη προσβάσιμη για άτομα με προβλήματα όρασης

Άμεση πρόσβαση και απτική επαφή με έργα του Άντι Γούρχολντ, του Αλέξη Ακριθάκη, του Takis και άλλων σπουδαίων καλλιτεχνών, τα οποία περιλαμβάνονται στην Συλλογή Ιόλα, αποκτούν τα άτομα με προβλήματα όρασης. Το πρωτοποριακό πρόγραμμα «Mind΄s Eyes» υλοποιείται για πρώτη φορά στη χώρα μας στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης- Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, σε συνεργασία με το παράρτημα της Θεσσαλονίκης του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών, στο πλαίσιο του προγράμματος START-Create Cultural Change.

Η ιστορικός τέχνης και cultural manager, Στέλλα Αναστασάκη, που έχει την ευθύνη του, από κοινού με τους υπεύθυνους του MOMus επέλεξε 10 έργα από την Συλλογή Ιόλα, η οποία αποτέλεσε τον πυρήνα για την ίδρυση του πρώην Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και τα μετέτρεψε σε καλλιτεχνήματα προσβάσιμα σε άτομα με προβλήματα όρασης. To Mind΄s Eyes είναι μια πρωτοβουλία που θέλει να φέρει κοντά στην εμπειρία της τέχνης άτομα με οπτική αναπηρία σχεδιάζοντας συμπεριληπτικές πρακτικές προσβασιμότητας.

«Επαγγελματίες από διαφορετικά επιστημονικά πεδία συμπράττουν με ειδικούς από την κοινότητα ατόμων με οπτική αναπηρία και αναπτύσσουν συμπεριληπτικές πρακτικές για την ερμηνεία των έργων τέχνης. Οι πρακτικές, που πρόκειται να εφαρμοστούν ως «απτικο-ακουστικά» βοηθήματα σε δέκα έργα της μόνιμης συλλογής και του χώρου του μουσείου, εστιάζουν στην πρόκληση απτικών και ηχητικών ερεθισμάτων ενεργοποιώντας το «μάτι του μυαλού». Οι εφαρμογές αναπτύσσονται αξιοποιώντας νέα μέσα και τεχνολογίες και προτείνουν εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης και πρόσληψης της τέχνης πέρα από την όραση» λέει στο «Έθνος της Κυριακής», η Στέλλα Αναστασάκη.

Μάλιστα αυτές τις μέρες ετοιμάζεται μία ημερίδα που θα συστήσει στο κοινό το πρόγραμμα και την πολύ ενδιαφέρουσα εφαρμογή του. Λόγω των μέτρων πρόληψης για την αποτροπή διασποράς του κορονοϊού, η ημερίδα, που έχει τίτλο «Πρόσβαση και Συμπερίληψη ατόμων με οπτική αναπηρία στην εμπειρία της τέχνης και τα μουσεία: Διερευνώντας τρόπους Απτικοακουστικής Απεικόνισης Έργων Τέχνης», θα γίνει ψηφιακά, περίπου στα μέσα Μαΐου. Οι πρακτικές προσβασιμότητας εφαρμόζονται αρχικά στο χώρο του MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (που βρίσκεται στους χώρους της ΔΕΘ-Helexpo) με την τοποθέτηση οδηγού όδευσης που θα καθοδηγεί τους χρήστες με το λευκό μπαστούνι από την είσοδο του μουσείου προς τις αίθουσες όπου εκτίθενται τα έργα τέχνης, δημιουργώντας παράλληλα μια διαδρομή από το ένα έργο στο άλλο.

Για τη διευκόλυνση της πλοήγησης, προβλέπεται η τοποθέτηση ενός απτικού χάρτη στην είσοδο κάθε αίθουσας, με πληροφορίες σε μορφή συμβόλων για τη θέση του κάθε έργου τέχνης και τα σημεία ενδιαφέροντος, καθώς και μεταγραφή κειμένων σε γραφή Braille. Για το κάθε έργο δημιουργείται ακουστική περιγραφή που θα είναι διαθέσιμη είτε μέσω συσκευής αναπαραγωγής ήχου (mp3 players) που θα διατίθενται δωρεάν στην είσοδο του μουσείου, είτε με το σκανάρισμα QR Κωδικών από τα προσωπικά κινητά τηλέφωνα των επισκεπτών.

Το κάθε ένα από τα δέκα έργα τέχνης θα συνοδεύεται από ένα αντίγραφο το οποίο θα είναι τοποθετημένο δίπλα στο πρωτότυπο έργο τέχνης και θα είναι προσβάσιμο με την αφή. Παράλληλα κάθε λεζάντα έργου τέχνης θα παρέχει πληροφορίες σε ελληνική και αγγλική γλώσσα και μεταγραφή σε ελληνική γραφή Braille, με ανάγλυφα στοιχεία όπως ο QR Κωδικός της ακουστικής περιγραφής του έργου τέχνης και το σύμβολο σήμανσης του κάθε έργου που αντιστοιχεί στη θέση του στον απτικό χάρτη.

Τα έργα Εγκέφαλος του Dennis Oppenheim (1984) και Αεροπλάνο του Αλέξη Ακριθάκη (1982) έχουν αναπαραχθεί με την τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης (3DPrinting), ενώ τα έργα Μέγας Αλέξανδρος του Andy Warhol (1981) και Σύνθεση του Victor Brauner (1955) αναπαράγονται με ανάγλυφη εκτύπωση πάνω σε επιφάνεια plexiglass. Για την προσέγγιση των έργων του καλλιτέχνη Τάκι, Ηχητικό (1965), Σινιάλα (1974) και Μουσικό (1977) θα αξιοποιηθεί σειρά διαδραστικών μουσειοπαιδαγωγικών αντικειμένων, με τα οποία ο επισκέπτης θα έρχεται σε αλληλεπίδραση για να ανακαλύψει τις αόρατες δυνάμεις του ηλεκτρισμού και τη σχέση μεταξύ τέχνης και επιστήμης. Το έργο Ιστορία με Κοτόπουλο του Martial Raysse (1968) αναπαράγεται με την τεχνολογία του lasercut, ενώ δύο έργα της συλλογής Ενθύμιον Θεσσαλονίκης του Patrick Raynaud (1986) και Μοναχική Καρέκλα της Μαρίνας Καρέλλα (1975), θα τα ψηλαφούν οι επισκέπτες στην πρωτότυπη μορφή τους.

Ανάμεσα στα κριτήρια για την επιλογή των έργων τέχνης όπου εφαρμόζεται το πιλοτικό πρόγραμμα Mind’sEye στη συλλογή του MOMus - Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, είναι η ανάδειξη ποικίλων μορφών εικαστικής έκφρασης συμπεριλαμβάνοντας έργα ζωγραφικής, μεταξοτυπίας, γλυπτικής, assemblage και κινητικής γλυπτικής καθώς και αντιπροσωπευτικά έργα από καλλιτέχνες της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Το «Mind’sEye | Ψηλαφώντας την Τέχνη» υλοποιείται για πέμπτη χρονιά και η Στέλλα Αναστασάκη ταξίδεψε και μετεκπαιδεύτηκε στον κοινωνικό πολιτισμό στη Γερμανία, στο πλαίσιο του START – Create Cultural Change 2019/20. Το START είναι ένα πρόγραμμα του Robert Bosch Stiftung, που υλοποιείται σε συνεργασία με το Goethe-Institut Thessaloniki και την Ομοσπονδιακή Ένωση Κοινωνικοπολιτιστικών Κέντρων, ενώ υποστηρίζεται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και το Ίδρυμα Μποδοσάκη.