Αλέκος Φασιανός: Πανελλήνια συγκίνηση για το θάνατό του – Κληρονομιά τα έργα του για τη χώρα

Ο Αλέκος Φασιανός, ο εμβληματικός Έλληνας ζωγράφος, ο οποίος σφράγισε μία ολόκληρη εποχή, έφυγε από τη ζωή την Κυριακή, σε ηλικία 87 ετών στο σπίτι του μαζί με την οικογένειά του και αφού για πολλά χρόνια έδωσε μάχη με τα θέματα υγείας που αντιμετώπιζε. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους της χώρας μας, του οποίου τα έργα γνωρίζουν οι περισσότεροι Έλληνες καθώς εκτός από τα μουσεία τέχνης, έχουν κοσμήσει και σχολικά βιβλία που διάβασαν πολλές γενιές.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935 και είχε σπουδάσει βιολί στο Ωδείο Αθηνών και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, αφού έλαβε υποτροφία από την γαλλική κυβέρνηση και έζησε στην πόλη του φωτός για 35 χρόνια. Συνολικά έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 75 εκθέσεις σε Γαλλία, Ελλάδα και πολλές ακόμα χώρες. Τα βραβεία και οι διακρίσεις που έχει λάβει για το έργο του είναι πολλά ενώ είχε συμμετάσχει σε πολλές διεθνείς εκδηλώσεις τέχνης.

Η ζωγραφική του είναι ανθρωποκεντρική, καθώς στο επίκεντρο των έργων του βρίσκεται κατά κύριο λόγο ο άνθρωπος, όμως τόσο η φύση όσο και το περιβάλλον έχουν σημαντική θέση στη ζωγραφική του.

Εκτός από τη ζωγραφική είχε ασχοληθεί και με το θέατρο ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος και είχε συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα θέατρα της χώρας, όπως το Θέατρο Τέχνης και το Εθνικό Θέατρο. Επίσης, είχε εικονογραφήσει πολλά και σημαντικά βιβλία άλλων σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως ο Καβάφης, ο Ελύτης, ο Ταχτσής και ο Αραγκόν.

Η απώλειά του είναι μεγάλη, καθώς το κενό που αφήνει στον χώρο της ζωγραφικής και των εικαστικών είναι τεράστιο. Ακόμα δεν έχει γίνει γνωστή η ημερομηνία της κηδείας του σπουδαίου καλλιτέχνη. Ήδη πολιτικοί, καλλιτέχνες αλλά και απλοί πολίτες των αποχαιρετούν, με τα έργα του να έχουν κατακλύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η τέχνη του Αλέκου Φασιανού

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης του διαμορφώθηκαν βαθμιαία, στη διάρκεια της διαμονής του στο Παρίσι, όπου είχε την ευκαιρία να εξοικειωθεί, μεταξύ άλλων, με τις μοντέρνες τάσεις της δεκαετίας του 1960. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλους έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του, δεν συντάχθηκε εμφανώς με τα ευρωπαϊκά πρωτοποριακά ρεύματα της εποχής. Παρέμεινε πιστός στην παραστατική ζωγραφική και στις ελληνικές καταβολές του, διατηρώντας μέχρι τέλους το σεβασμό του για κάποια διδάγματα της γενιάς του 30, την αγάπη του για την ελληνική τέχνη (αρχαία, βυζαντινή, λαϊκή), και τους ισχυρούς δεσμούς του με τη βιωμένη εμπειρία του ελληνικού χώρου.

Έχει ασχοληθεί με την εικονογράφηση βιβλίων γνωστών ποιητών και συγγραφέων στην Ελλάδα και τη Γαλλία (των Ελύτη, Ταχτσή, Καβάφη, Aragon, Apollinaire κ.ά.). Έχει επίσης σχεδιάσει αφίσες και γραμματόσημα. Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και άλλους θιάσους, σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σύγχρονων έργων. Επίσης έχει εκδόσει δικά του κείμενα, πεζά και ποιητικά. Το 2000 φιλοτέχνησε έργα για το Σταθμό Μεταξουργείο του αθηναϊκού Μετρό. Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες για το έργο του, από την ελληνική και τη γαλλική τηλεόραση, ενώ κυκλοφορούν αρκετές μονογραφίες του. Το 1999 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το 2010 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο της Legion d'Honneur (Officier des Lettres et des Arts).

Παρουσίασε το έργο του σε περισσότερες από 75 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η τελευταία αναδρομική του έκθεση έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη (2004), με τίτλο Φασιανός, Μυθολογίες του καθημερινού. Συμμετείχε επανειλημμένα σε ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς διοργανώσεις στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου (Μπιενάλε Sao Paulo 1971, Μπιενάλε Βενετίας 1972, Ευρωπάλια, Βρυξέλλες 1982, Μπιενάλε Γραφιστικής Μπάντεν - Μπάντεν 1985, κ. ά.).

Το αντίο του πολιτικού κόσμου

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Αποχαιρετούμε έναν αυθεντικό δημιουργό

Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου αποχαιρετά τον μεγάλο ζωγράφο Αλέκο Φασιανό με ανακοίνωση στην οποία τονίζει ότι το έργο του καλλιτέχνη «αποπνέει μια ιδιαίτερη αίσθηση της ελληνικότητας και καταφέρνει, με την αλήθεια του, να καταστήσει οικουμενικό το τοπικό, κατακτώντας τη διεθνή αναγνώριση».

Η δήλωση της αναλυτικά:

«Αποχαιρετούμε σήμερα έναν ζωγράφο από τους πλέον αναγνωρίσιμους, ξεχωριστούς, οικείους και αγαπητούς της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, έναν αυθεντικό δημιουργό που έχτισε έναν εντελώς δικό του, προσωπικό κόσμο. Το έργο του, γεμάτο σφρίγος και ζωντάνια, εποικισμένο με χαρακτηριστικές μορφές ζωγραφισμένες σε ηρωική κλίμακα, συναιρώντας επιρροές από την αρχαιοελληνική τέχνη, τη λαϊκή παράδοση, τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, αποπνέει μια ιδιαίτερη αίσθηση της ελληνικότητας και καταφέρνει, με την αλήθεια του, να καταστήσει οικουμενικό το τοπικό, κατακτώντας τη διεθνή αναγνώριση.  Εκφράζω τη βαθιά μου λύπη για την απώλεια του Αλέκου Φασιανού, και τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».

Κυριάκος Μητσοτάκης: Μας αφήνει πολύτιμη κληρονομιά το έργο του στη ζωγραφική

«Η Ελλάδα δεν έχει πια μαζί της έναν μεγάλο καλλιτέχνη που χάρισε απλόχερα χρώμα στην καθημερινότητά της. Έναν ζωγράφο, αληθινό ποιητή. Όχι μόνο γιατί ο Αλέκος Φασιανός έγραφε ο ίδιος ποιήματα και πεζά. Αλλά κυρίως γιατί με τον χρωστήρα του ισορροπούσε πάντα ανάμεσα στον ρεαλισμό και την αφαίρεση. Στις απλές και τις ονειρικές στιγμές. Στην πραγματικότητα και τον μύθο. Σφράγισε, έτσι, για δεκαετίες μία αισθητική που γεννούσε γνήσιο και πλούσιο συναίσθημα.

Είχα την τιμή να τον γνωρίζω προσωπικά, όπως και την αγαπημένη του Μαρίζα. Στις περισσότερες δημιουργίες του πρωταγωνιστούσε ο άνθρωπος. Όπως και στη σκέψη του. Πριν από λίγο καιρό, άλλωστε, με αφορμή την πανδημία, μάς καλούσε να την αντιμετωπίσουμε με «αλληλεγγύη, αγάπη και Παιδεία». Και να απαντήσουμε στις δυσκολίες φέρνοντας οι ίδιοι «τον παράδεισο μέσα μας και στον χώρο μας». Ακριβώς όπως και εκείνος είχε επιλέξει να είναι λιτός, προσηνής, ευαίσθητος και υπεύθυνος.

Ο Αλέκος Φασιανός μάς αφήνει πολύτιμη κληρονομιά το έργο του στη ζωγραφική, στη σκηνογραφία, στην εικονογράφηση. Σε αυτό, όμως, δεν κατατάσσονται μόνο οι ελεύθερες φιγούρες και τα έντονα χρώματα που προσέφερε στο σύγχρονο πολιτισμό μας. Αλλά και ο δυναμισμός που έκρυβε ο γαλήνιος χαρακτήρας, η σωστή κρίση και η υποδειγματική συμπεριφορά του. Γιατί ως ζωγράφος ο Φασιανός έκανε ό,τι και ως άνθρωπος: εστιάζοντας στη μορφή, προσέγγιζε πάντα την ψυχή.

Μαζί με όλους τους Έλληνες αποχαιρετώ έναν φίλο. Και μοιράζομαι τη μεγάλη θλίψη με την σύζυγο, τα δύο παιδιά του και όλους τους δικούς του ανθρώπους».

Τσίπρας: Βαθιά ευγνωμοσύνη για την πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει

Βαθιά ευγνωμοσύνη για την πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει ο Αλέκος Φασιανός και συλλυπητήρια στους οικείους του εμβληματικού ζωγράφου εκφράζει ο Αλέξης Τσίπρας.

Σε ανάρτηση του στο Facebook ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αναφέρει: «Οι παρισινές γκαλερί και η βαθιά ελληνικότητα. Οι ζωγραφισμένοι τοίχοι στην Τζια του. Οι φιγούρες και οι ποδηλάτες του. Το μπλε και το κόκκινό του. Βαθιά ευγνωμοσύνη για την πολιτιστική κληρονομιά που μας αφήνει ο Αλέκος Φασιανός, θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του».

Δένδιας: Ο Αλέκος Φασιανός ήταν ένας εμβληματικός Έλληνας ζωγράφος

Ειλικρινή συλλυπητήρια για τον θάνατο του Αλέκου Φασιανού εκφράζει στους οικείους του, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας. «Ο Αλέκος Φασιανός ήταν ένας εμβληματικός Έλληνας ζωγράφος, ο οποίος υπηρέτησε επίσης τις Τέχνες και τον Πολιτισμό της χώρας μας σε όλες σχεδόν τις μορφές τους» επισημαίνει σε ανάρτησή του στο Twitter ο Νίκος Δένδιας.

Μενδώνη: Το έργο του αποπνέει Ελλάδα

«Ολόκληρο το έργο του Αλέκου Φασιανού, τα χρώματα που γέμισαν τους καμβάδες του, οι ''επίπεδες'', αλλά πολυδιάστατες μορφές που κυριαρχούν στους πίνακές του, αποπνέουν Ελλάδα» αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού, πληροφορούμενη τον θάνατο του ζωγράφου.

«Από τα πρώτα του βήματα, στο εικαστικό του έργο, αλλά και στη δουλειά του για το θέατρο, ο Φασιανός δεν άφησε ρεύματα και επιρροές να αλλοιώσουν τα βασικά, προσωπικά, χαρακτηριστικά του» συνεχίζει το συλλυπητήριο μήνυμα . «Είναι από τους κορυφαίους σύγχρονους δημιουργούς της ελληνικότητας στη ζωγραφική. Οι ρίζες του προέρχονται από την παραδοσιακή τέχνη, η τεχνική του από τις σπουδές του δίπλα στον Γιάννη Μόραλη και στη συνέχεια στη Γαλλία, όπου έζησε για μεγάλο διάστημα. Στις μορφές του αναγνωρίζεις τα κυκλαδικά ειδώλια, τα αρχαία ελληνικά αγγεία, τις βυζαντινές εικόνες. Η τέχνη του Αλέκου Φασιανού είναι ταυτόχρονα λαϊκή και υψηλή, γι' αυτό και συνεχίζει να είναι από τους πλέον αναγνωρίσιμους, αναγνωρισμένους και αγαπητούς καλλιτέχνες. Ο Αλέκος ήταν αγαπημένος φίλος από του Παπάγου και την Τζια. Δεν ξεχνώ τις μακρές συζητήσεις μας με τον ίδιο και την μητέρα του, διαπρεπή φιλόλογο, η οποία τον δίδαξε την ελληνική τέχνη για την αξία των αυτόραφων ενδυμάτων, το χρώμα στα αρχαία αγάλματα και τη μοναδικότητα του αρχαίου δράματος. Στην Τζια, ψάρεμα στις Τρεις Αμμουδιές με τον Τσαρούχη, τον Χάρο, τον Στεφάνου. Μνήμες που δεν θα σβήσουν ποτέ. Κι όταν οι πόροι για την ανασκαφή στην Καρθαία ήταν λιγοστοί, ο Αλέκος πουλούσε πίνακες του και κάλυπτε τις ανάγκες του εργοταξίου μας. Στην Μαρίζα, την Βικτωρία και το Νίκο, που τόσο πολύ αγάπησε, εκφράζω τη βαθειά μου θλίψη. Πέρα από την καλλιτεχνική του παρακαταθήκη ο Αλέκος τους χάρισε την καλοσύνη, την ευγένειά του, την απλότητα και την λιτότητά του, την παιδεία του και το χιούμορ του. Δε θα τον ξεχάσουμε ποτέ».

Ο υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Ο Αλέκος Φασιανός σφράγισε μια ολόκληρη εποχή. Η ανθρωποκεντρική του προσέγγιση σε συνδυασμό με την ξεκάθαρη ελληνικότητα της τέχνης του τον καταξίωσε καλλιτεχνικά διεθνώς και παράλληλα τον κατέστησε εξαιρετικά δημοφιλή μεταξύ όλων των Ελλήνων. Όπως είχε δηλώσει και ο ίδιος, 'εκφράζω τον άνθρωπο του σήμερα ο οποίος φέρει τη μνήμη όλων όσων προηγήθηκαν.' Ο Φασιανός, μέσα από την θεματική του, αλλά και το εύρος της δράσης του συνέβαλε στο να κάνει την εικαστική τέχνη πιο οικεία. Εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στην οικογένεια του».

10 σπουδαία έργα του μεγάλου ζωγράφου

Στα θέματά του Φασιανού κυριαρχεί η ανθρώπινη φιγούρα, η οποία αποδίδεται αρχικά με μια ηθελημένη απλοϊκότητα, αλλά με τον καιρό εξελίσσεται και αποκτά μια κυρίαρχη παρουσία στο χώρο. Σχεδιάζεται σχηματοποιημένα, με λιτά και καθαρά περιγράμματα, σε συνθέσεις επίπεδες με ελάχιστη φωτοσκίαση. Συχνά το χρώμα απλώνεται έντονο και εννιαίο σε όλη την επιφάνεια της μορφής, δίνοντας μια εντυπωσιακή μνημειακότητα στην εικόνα, η οποία λειτουργεί κυρίως ποιητικά και όχι ρεαλιστικά.

Τα μοτίβα που κατά καιρούς εμφανίζονται στη ζωγραφική του, τόσο τα καθαρώς ανθρωποκεντρικά (ποδηλάτες, καπνιστές, ερωτικά ζευγάρια, κ.ά) όσο και εκείνα που περιγράφουν αντικείμενα ή χώρους, προέρχονται καταρχήν από μια οικεία καθημερινότητα, η οποία όμως παίρνει μια μυθική διάσταση, ιδίως όταν υπάρχουν και άμεσες αναφορές σε πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας.

Ακολουθούν 10 από τα σπουδαιότερα έργα του μεγάλου ζωγράφου. Όλες οι φωτογραφίες των έργων προέρχονται από την ιστοσελίδα: alekosfassianos.gr

Διαβάστε ακόμη

Ματίας Λεσόρ: Για σπάσιμο στο πόδι κάνει λόγο ο Αταμάν – Η πρώτη εικόνα για το σοκαριστικό τραυματισμό

Ζοφερή ανάλυση: Τρόμος για την «καταιγίδα» Τραμπ – Έρχεται η ώρα της «Αποκάλυψης» για την Ευρώπη

Τέμπη: Συμπληρωματική απολογία από τον σταθμάρχη - «Δεν έπρεπε να με αφήσουν μόνο στη βάρδια»

Οι Massive Attack αποκάλυψαν γιατί αρνήθηκαν να λάβουν μέρος στο Coachella 2025