Μυρσίνη Ζορμπά: Ποια ήταν η γυναίκα που ήθελε να αλλάξει τον κόσμο μέσα από τα βιβλία

Η Μυρσίνη Ζορμπά, που πέθανε χθες σε ηλικία 74 ετών, εκτός από πρώην υπουργός Πολιτισμού από τον Αύγουστο του 2018 έως τον Ιούνιο του 2019, υπήρξε αδιαφιλονίκητο κεφάλαιο για την πολιτιστική διαχείριση. 

Από τις πολιτικές επιστήμες και τις εκδόσεις Οδυσσέας μέχρι την διεύθυνση του ΕΚΕΒΙ, του πρώτου φορέα πολιτικής βιβλίου που ιδρύθηκε επί υπουργείας του αξέχαστου Θάνου Μικρούτσικου, και από εκεί μέχρι τα ηνία του υπουργείου Πολιτισμού, η διαδρομή της ήταν οραματική. Επιπλέον, λίγους μήνες πριν, η έδρα Νεοελληνικών Σπουδών στο ιστορικό και κορυφαίο Πανεπιστήμιο της Ρώμης Sapienza, ονομάστηκε "Μυρσίνη Ζορμπα".

Η Μυρσίνη Ζορμπά ήταν μια γυναίκα που ήθελε να αλλάξει τον κόσμο, όπως πολλές και πολλοί της γενιάς της. Ήθελε όμως να τον αλλάξει με τα βιβλία, γιατί πίστευε ότι τα βιβλία είναι σαν τα ρόδια. Τα ανοίγεις και ξεπηδούν ιδέες και συναισθήματα. Τα βιβλία είναι πόρτες για να ανοίξεις και να δεις τον κόσμο. Όλη της η ζωή ήταν ευθυγραμμισμένη σε αυτή την ιδέα. Και ως εκδότρια, και ως δημιουργός του ΕΚΕΒΙ, την ενδιέφερε πώς τα βιβλία, η ανάγνωση, οι ιδέες και ο πολιτισμός θα φτάσουν εκεί που συνήθως δεν φτάνουν. Στις μειονεκτούσες περιοχές και στα ευάλωτα στρώματα. Πίστευε ότι οι κοινωνικές ανισότητες και το κοινωνικό στίγμα διευρύνονται και παγιώνονται εξαιτίας της άνισης πρόσβασης στον κόσμο των ιδεών και της τέχνης.  Η διευρυμένη πρόσβαση και η συμμετοχή στα πολιτισμικά δρώμενα ήταν και η κεντρική ιδέα όλων των παρεμβάσεών της, από την Ευρωβουλή, το δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ως τη θητεία  της στο Υπουργείο Πολιτισμού. Το όραμά της διατυπώθηκε σε δυο λέξεις: Πολιτισμική Δημοκρατία. Αυτές οι δυο λέξεις θα συνοδεύουν το όνομά της στη μνήμη μας.

Το συγκλονιστικό της αντίο

Στην ανάρτηση, περιλαμβάνεται και το τελευταίο κείμενο της Μυρσίνης Ζορμπά, το οποίο συγκλονίζει:

«Η λέξη που ταιριάζει σε αυτόν τον σύντομο ορίζοντά μου είναι η ανυπαρξία. Δεν περιγράφεται, γιατί είναι ένας ου τόπος, ου χρόνος. Την περασμένη εβδομάδα στη συζήτηση με τον γιατρό κατάλαβα ότι διακόπτουμε τις χημειοθεραπείες, δεν είχαν αποτέλεσμα, και ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές. Επομένως η ανυπαρξία είναι αυτό που εκφράζει καλύτερα, που διατυπώνει με μεγαλύτερη ακρίβεια αυτό που έρχεται. Βέβαια όλο το διάστημα, εδώ και έναν χρόνο, μέσα από τη συμπίεση, που διαρκώς μεγαλώνει, τον χρόνο που η κλεψύδρα του αδειάζει, διογκώνεται ο φόβος, που στην αρχή είχε μερικές χαραμάδες, κάποιες ελπίδες, μερικά ίσως πιθανόν, και σιγά σιγά ο φόβος καταλαμβάνει όλον τον υπάρχοντα χρόνο και είναι τόσο απόλυτος που πια δεν φοβάσαι, γιατί δεν υπάρχει μέσα σε αυτό κάτι που να κινείται, να έχει μία ροή.

Υπάρχει μόνο αυτό που ζεις και που από τη μία μεριά είναι σκοτεινό και δυσοίωνο, μια δυστοπία, από την άλλη είναι η πραγματική ζωή, αυτό το κάθε μέρα, που το επιμελείσαι, το φροντίζεις. Το φαγητό, το διάβασμα, ο καιρός έξω από το παράθυρο, τα ωραία λουλούδια, οι φίλοι, οι επικοινωνίες οι συζητήσεις, τα ενδιαφέροντα πάνω απ’ όλα, η δύναμη των ιδεών που δεν σταματάει να υπάρχει και που καταφέρνει να εξακτινωθεί πέρα από χρόνο. Επομένως υπάρχουν οι δύο πλευρές και η ζωή είναι αυτή που κερδίζει την καθημερινότητα, οπότε αυτός ο συμπαγής όγκος του φόβου μένει εκεί, παγωμένος και παγιωμένος και σου επιτρέπει να ζήσεις αυτό που ζεις. Πιο πέρα, σηκώνοντας το βλέμμα, η ανυπαρξία είναι το πιο ρεαλιστικό… Είναι λίγο αστείο βέβαια, καμία ανυπαρξία δεν είναι ρεαλιστική, παρά μόνο άμα τη βλέπεις απ’ έξω και εγώ τη βλέπω από πολύ κοντά πια.»

Το βιογραφικό της

Η Μυρσίνη Ζορμπά γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου του 1949 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών με πτυχίο νομικής. Συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο Ρώμης, όπου απέκτησε μεταπτυχιακό στη φιλοσοφία του δικαίου. Το 1992 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ των πολιτικών επιστημών από το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Την περίοδο 1973-1992 εργάστηκε ως εκδότρια (εκδοτικός οίκος "Οδυσσέας") και στο ίδιο διάστημα μετάφρασε πολυάριθμα βιβλία πολιτικής επιστήμης από τα Ιταλικά. Το 1992 διορίστηκε σύμβουλος του Υπουργού Πολιτισμού για θέματα πολιτικής βιβλίου και ανάγνωσης και το 1994, πρώτη διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, όπου εργάστηκε για πέντε έτη. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα "Ο ρόλος του βιβλίου στη διαμόρφωση αναγνωστικής συμπεριφοράς στα παιδιά προσχολικής ηλικίας" (1993-1995). Έχει διατελέσει Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του "Ευρωπαϊκού συνεδρίου για τη στρατηγική του βιβλίου στην Ευρώπη σήμερα" (1992 και 1993). Ήταν ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ μεταξύ 2000-2004. Ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Εξωτερικού Εμπορίου, Έρευνας και Ενέργειας, μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού, Νεολαίας, Εκπαίδευσης, Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και Αθλητισμού (στο πλαίσιο της οποίας υπέβαλε έκθεση για την Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Βιομηχανία), καθώς επίσης και μέλος της Κοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας Ευρωπαϊκής Ένωσης - Αρμενίας - Ατζερμπαϊτζάν - Γεωργίας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα Δικαιώματα του Παιδιού, συμμετείχε σε ευρωπαϊκές επιτροπές και δίκτυα, ίδρυσε μαζί με άλλους το Δίκτυο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος του ΔΣ μεταξύ 2004-2016. Διετέλεσε μέλος του ΔΣ του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας (ΟΠΕΚ). Μεταξύ 2008-9 ήταν διευθύντρια του Βιομηχανικού Μουσείου Σύρου. Από το 2006 ως το 2012 δίδαξε πολιτισμική θεωρία και πολιτική πολιτισμού σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Μεταξύ Αυγούστου 2018-Ιουλίου 2019 διετέλεσε Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Στις γενικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019 ήταν υποψήφια βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην Α' εκλογική περιφέρεια Αθηνών, χωρίς να εκλεγεί.

Οι δημοσιεύσεις της Μυρσίνης Ζορμπά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: "Βιβλιοθήκες και συγγράμματα στο ελληνικό πανεπιστήμιο" (1991), "Κρατική πολιτική για το βιβλίο" (Οδυσσέας, 1994), "Κασσαβέτεια: Το χρονικό μιας βιβλιοθήκης στη φυλακή ανηλίκων" (συλλογικός τόμος, ΕΚΕΒΙ, 1998), "Βιβλίο και μέσα μαζικής επικοινωνίας" (ανάτυπο συνεδρίου, ΕΚΕΒΙ & Πάντειο Πανεπιστήμιο, 1998), "Η αναγνωστική συμπεριφορά του ελληνικού πληθυσμού" (συλλογικός τόμος, ΕΚΕΒΙ, 1999), "Από τα Εξάρχεια στις Βρυξέλλες" (Οδυσσέας, 2004), "Πολιτική του πολιτισμού" (Εκδόσεις Πατάκη, 2014), βιβλίο που διδάσκεται σε μεταπτυχιακά πανεπιστημιακά τμήματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, "Ανδρέας Παπανδρέου: Πολιτισμικό πορτρέτο" (Πεδίο, 2019). Επίσης, "Culture as a Mirror of Crisis: Representations, Solidarity, Resilience and Paradigm Shift" στο K. Botanova et. (eds) "Culturescapes Greece", Christoph Merian Verlag, 2017. "Αόρατες πόλεις: Πρακτικές αστικής αλληλεγγύης με την αξιοποίηση αφανών και υποτιμημένων πόρων" στο "Πρακτικές αστικής αλληλεγγύης", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, 2016. "La culture comme politique publique", στο Ph. Poirrier (ed.) "La politique culturelle en Europe apres la 2me Guerre Mondiale", La documentation Francaise 2011. "Ηγεμονία και μετα-ηγεμονία στις πολιτισμικές σπουδές", στον συλλογικό τόμο Γ. Βούλγαρης (επιμ.), "Στα μονοπάτια του Αντόνιο Γκράμσι: Πολιτική και πολιτισμός από το έθνος-κράτος στην παγκοσμιοποίηση", Θεμέλιο 2010. "Conceptualizing Greek Cultural Policy", στο "International Journal of Cultural Policy", 3: 2009. "Ανδρέας Παπανδρέου: πολιτιστικό προφίλ", στον συλλογικό τόμο "Ανδρέας Παπανδρέου", Ελληνικά Γράμματα, 2005. "Η Μελίνα Μερκούρη και η πολιτισμική πολιτική" στο "Λεξικό της δεκαετίας του '80", Το Πέρασμα, 2010. "Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης" στο "Λεξικό της δεκαετίας του '80", Το Πέρασμα, 2010. "Le Livre en Grece apres la Deuxieme Guerre Mondiale", στο "Dictionnaire encyclopedique du livre et de l' edition", Paris, Electre 2005. Έχει γράψει άρθρα και επιφυλλίδες σε εφημερίδες και περιοδικά σχετικά με την πολιτική της Κοινότητας για το βιβλίο, το μέλλον της ευρωπαϊκής εκπαίδευσης, την πολιτιστική αναμόρφωση της πολιτικής, την πολιτική για την παιδική ηλικία, τον Συνήγορο του παιδιού, την ευρωπαϊκή πολιτική για την έρευνα και τον πολιτισμό (εφημερίδες "Νέα", "Το Βήμα", "Αυγή", "Εφημερίδα των Συντακτών", περιοδικά "Μεταρρύθμιση", "Athens Voice" και "Χρόνος").

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Πόρισμα για τα Τέμπη: Αγγίζουν και το υπουργείο Μεταφορών οι ευθύνες – Δεν υπήρχε σύστημα τηλεδιοίκησης στη Λάρισα
• Επιχείρηση συσπείρωσης από τον Μητσοτάκη: Οι αναφορές σε «κυβέρνηση των ηττημένων» και τα... μηνύματα στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ
• Αντισημιτική επίθεση σε βάρος ανήλικου Εβραίου στις ΗΠΑ: Χάραξαν τη σβάστικα στην πλάτη του
• Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας υπό... κατάρρευση - Γιατί ακόμα τα νησιά δεν έχουν προσωπικό και γιατρούς
• Ακίνητα: Στο μικροσκόπιο της ΑΑΔΕ 2.500 μεταβιβάσεις - Ποιοι είναι στο στόχαστρο

Διαβάστε ακόμη

Πώς διαμορφώνεται το τοπίο στη ΝΔ μετά τη διαγραφή Σαμαρά - Τι θα κάνει ο πρώην πρωθυπουργός

Η τραγωδία στο Μάτι, δίκοπο μαχαίρι για τον Κασσελάκη: Οι στόχοι και τα αποτελέσματα της επίθεσης στην κυβέρνηση Τσίπρα

Ακρίβεια: Σχέδιο για «μπλόκο» στις παραπλανητικές προσφορές στα σούπερ μάρκετ - Τι θα αλλάξει

Ένας σπουδαίος ποδοσφαιριστής του Παναθηναϊκού σκοτώνεται στο ελληνοϊταλικό μέτωπο – Το γράμμα που δεν έστειλε ποτέ