Δημήτρης Πλουμπίδης: «Ο πλούσιος είναι ιδιόρρυθμος, τρελός είναι ο φτωχός...»

Είναι καμιά φορά ένα επίθετο «μοίρα» ; Ακόμα κι αν είναι, αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να το επισημάνει σ΄έναν ψυχίατρο.  Άλλωστε ο Δημήτρης Πλουμπίδης μπορεί να κληρονόμησε από τον πατέρα του Νίκο Πλουμπίδη και το επίθετο και μία ιστορία που μία περίοδο υπήρξε πολύ επώδυνη για την πορεία της οικογένειάς του αλλά και για την ελληνική Αριστερά, ωστόσο όποιος γνωρίζει τον τωρινό υποψήφιο με το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, γνωρίζει επίσης πώς είναι άδικο να τον προσδιορίζει μόνον ως «γιό του Πλουμπίδη».

Πρόκειται για έναν εξαιρετικό επιστήμονα, ομότιμο καθηγητή Ψυχιατρικής του ΕΚΠΑ, πρόεδρο της Ελληνικής  Ψυχιατρικής Εταιρείας από το 2014, εκπρόσωπο της Ελλάδας για θέματα ψυχικής υγείας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας από το ΄15, αφοσιωμένο στην εξωνοσοκομειακή άσκηση της  ψυχιατρικής στην κοινότητα και  την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ψυχικά ασθενών.

Η σχέση του με την Αριστερά; Πρώτα του κληρονομήθηκε, αλλά στην εφηβεία την επέλεξε: «το βάρος τού ονόματος», λέει «δεν το συνειδητοποιεί κάποιος στα παιδικά του χρόνια, αλλά από τη στιγμή που αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο με τα δικά του μάτια, συνήθως στην εφηβεία και μετά. Σε ό,τι με αφορά ήμουν 19 χρόνων όταν επιβλήθηκε η Δικτατορία το 1967, σε ηλικία που συνειδητοποίησα πολύ καλά με ποιους είμαι και  κατάλαβα ότι  πρέπει να εμβαθύνω την σχέση μου με τους αγώνες της Αριστεράς». Τα τελευταία χρόνια της Δικτατορίας εντάχθηκε στο «Ρήγα Φεραίο». Έκτοτε και μέχρι σήμερα «βρέθηκα πάντα κοντά στους αριστερούς αγώνες. Είμαι κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ  από την αρχή..»,  επισημαίνει ο Δημήτρης Πλουμπίδης που έχει συνεισφέρει με τις γνώσεις του και σε διάφορες ομάδες εργασίας του Υπουργείου Υγείας.

Όπως ξεκαθαρίζει κι ότι, εφόσον εκλεγεί προτεραιότητά του στην Ευρωβουλή θα είναι να λειτουργήσει «στο πλαίσιο της ήδη συγκροτημένης και με πλούσιο  έργο  ομάδας  της European Left και στη μάχη για την κοινωνική Ευρώπη». 

Πώς αποφασίσατε να λάβετε μέρος στις ευρωεκλογές τώρα;

Για ένα  γενικότερο λόγο. Με όσα βιώσαμε από την οικονομική κρίση  και την κηδεμονία της χώρας μέσω των μνημονίων έχει γίνει σαφές ότι δεν είναι τόσο μακρινά και αδιάφορα όσα συμβαίνουν στις Βρυξέλλες και πρέπει  η Ελλάδα να  έχει οργανωμένη παρουσία στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και  βαρύνοντα λόγο στις αποφάσεις τους.  Ένας ειδικότερος λόγος αφορά, όμως, αυτή την εκλογική αναμέτρηση όπου έχουμε να αντιμετωπίσουμε την άνοδο  ακροδεξιών δυνάμεων που, παράλληλα με την  ισχυρή παρουσία  των δυνάμεων που  προάγουν τον οικονομικό νεοφιλελευθερισμό  και τη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, υπονομεύουν συνολικά τον κοινωνικό χαρακτήρα της Ευρώπης. Εάν δεν υπάρξει τώρα ισχυρή αντίσταση οι όροι εφαρμογής μιας κοινωνικής πολιτικής για τους πολλούς, θα γίνουν στη συνέχεια πολύ δυσμενέστεροι. 

Διαμόρφωσε η προσωπική σας ιστορία τη σχέση σας με την Αριστερά;

Τη σχέση μου με την Αριστερά την διαμόρφωσα  με μέλη της οικογένειας και  κυρίως με τους φίλους μου. Χρειάστηκε πολύς καιρός, πολύ διάβασμα,  συζητήσεις με παλιούς αγωνιστές που γνώριζαν τους γονείς μου και με νεότερους που σεβόμουν πολιτικά, ώστε να αρχίσω να αντιλαμβάνομαι τι ακριβώς σήμαινε η πολιτική ιστορία του πατέρα μου, οι αγώνες του πριν και μετά την σύλληψη του το 1952, η τελευταία «μάχη της δίκης» που έδωσε μετά τη φυλάκιση  του. Το δυσκολότερο να κατανοήσει κάποιος, χωρίς να αντιδρά συναισθηματικά, ήταν η διπλή κατηγορία που αντιμετώπισε.    

Με την τωρινή σας πολιτική εμπλοκή και μάλιστα σε μια περίοδο πολωσης σκεφτήκατε ότι ενδέχεται να δεχτείτε επιθέσεις λόγω της ιστορίας του πατέρα σας ; 

Πιστεύω ότι  μπορώ να αντιμετωπίσω τις αναφορές στον πατέρα μου γιατί έχω  μια καλή γνώση τού  τι έγινε τότε και σ' αυτό θέλω να ευχαριστήσω μια πλειάδα  ιστορικών και φίλων. Σκέφτομαι και τη μητέρα μου, συγγενείς αλλά και φίλους που μου έμαθαν να τα αντιμετωπίζω. Σε  τυχόν προσωπικές  επιθέσεις  νομίζω ότι με βοηθάει η διαφάνεια της δικής μου πορείας. 

Πόσο δύσκολος ήταν ο αγώνας της αποκατάστασης του ονόματος του πατέρα σας;

Για πολλά χρόνια και μέχρι τον θάνατο της, το 1999,  αυτόν τον αγώνα τον είχε αναλάβει η μητέρα μου, με την βοήθεια του αδελφού της, Δημοσθένη Παπαχρίστου. Ακολουθώντας την «γραμμή»  του πατέρα μου επέμεινε σε όλη της τη ζωή ότι μόνο σε συνέδριο του κόμματος θα μπορούσε να γίνει η αποκατάστασή του μετά από συζήτηση και όχι όπως έγινε με ένα σύντομο σημείωμα. Ενδεικτικό αυτής της «γραμμής» του ίδιου για την αποκατάσταση του είναι ότι στην διάρκεια της απολογίας του στο Στρατοδικείο, το 1953, κάποια στιγμή τον διέκοψε ο πρόεδρος λέγοντάς του: «δεν απολογείσαι στην Κ.Ε. του ΚΚΕ αλλά στο δικαστήριο». Σε μια μακρά πορεία και ξεκινώντας από τον ποιητή Δ.Δούκαρη το 1953, μια σειρά αγωνιστών, συγγραφέων και ιστορικών  έγραψαν με στόχο την αποκατάσταση του ονόματος του. Το πολιτικό βάρος της αποκατάστασης θα ήταν διαφορετικό αν είχε γίνει κοντά στα γεγονότα και την τότε πολιτική συγκυρία και άλλο όταν γίνεται μετά από πολλά χρόνια, σε άλλες κοινωνικές συνθήκες.  

Ψυχίατρος γίνεται κάποιος με αρχικό κίνητρο να διερευνήσει ό,τι συμβαίνει στον ίδιο, λένε ορισμένοι…

Αυτό δεν θα το αρνηθώ. Όταν κάποιος έχει  να ξεμπερδέψει μια προσωπική ιστορία, όχι αναγκαστικά όπως η δική μου που ήταν συνυφασμένη με την πολιτική ιστορία της χώρας, συχνά διαλέγει σπουδές ψυχολογίας ή ψυχιατρικής και εξίσου συχνά επαγγέλματα κοινωνικής προσφοράς. 

Ποιά είναι η κατάσταση του συστήματος ψυχικής υγιεινής στην Ελλάδα σε σύγκριση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο;

Στην Ελλάδα, από την δεκαετία του 1990 και μετά εξελίχθηκε χάρη σε ευρωπαϊκά προγράμματα μια μεγάλη προσπάθεια μεταρρύθμισης της ψυχιατρικής φροντίδας η οποία ως τότε χαρακτηριζόταν κυρίως από τον εγκλεισμό σε δημόσια και ιδιωτικά ψυχιατρικά ιδρύματα. Σήμερα έχουμε πετύχει πολλά σε ό,τι αφορά την παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών στην κοινότητα, δηλαδή εκτός νοσοκομείων, κυρίως από δημόσιες υπηρεσίες, αλλά και ΝΠΙΔ. Το δίκτυο των  παρεχομένων υπηρεσιών  δεν είναι  ακόμα επαρκές ώστε να μειωθούν δραστικά οι νοσηλείες και ειδικά οι ακούσιες νοσηλείες, που χρωματίζουν αρνητικά την συνολική εικόνα της ψυχιατρικής. Από το 2016  η Ελλάδα έχει καταφέρει να χρηματοδοτεί  μόνη της, χωρίς ευρωπαϊκά κονδύλια, το σύνολο  των ψυχιατρικών μονάδων, με πλήρη επίγνωση ότι απαιτούνται περισσότερα χρήματα και προσωπικό.

Πολλές  από αυτές  τις μονάδες παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες, η συνολική, όμως, εικόνα υστερεί  σε σχέση με  συστήματα παροχής κυρίως  δημόσιων υπηρεσιών, όπως στη Γαλλία, την Ισπανία και αλλού, όπου το δίκτυο των ψυχιατρικών υπηρεσιών συνδέεται  τόσο με την νοσηλεία, όσο και με την πρωτοβάθμια φροντίδα (γενική ιατρική). Δηλαδή η πραγματική βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών συνδέεται  με την λειτουργία των μονάδων σε  συνεργαζόμενα δίκτυα . Στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει  από το 2017 μια προσπάθεια ολοκλήρωσης  της λειτουργίας των ψυχιατρικών υπηρεσιών σε αλληλοσυμπληρούμενα δίκτυα, με την εμβάθυνση της τομεοποίησης και την λειτουργία περιφερειακών διοικήσεων των ψυχιατρικών τομέων. Η υλοποίηση της εφαρμογής της αναμένεται  άμεσα.  Οι ελλείψεις προσωπικού  είναι  μεγάλο πρόβλημα  στην σωστή λειτουργία των μονάδων , καθώς οι συνταξιοδοτήσεις εξακολουθούν να υπερτερούν των προσλήψεων και σε όλες τις υπηρεσίες υγείας της χώρας το προσωπικό είναι αρκετά γερασμένο.. 

Η κρίση που διανύουμε επιβάρυνε την κατάσταση των ψυχιατρείων; Κάναμε βήματα πίσω;

Η ζήτηση ψυχιατρικών υπηρεσιών σαφώς αυξήθηκε τα χρόνια της κρίσης . Κυρίως ασθενείς με  άγχος και κατάθλιψη, που συνδέονται συχνά με τις κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις. Οι αυτοκτονίες και ο αυτοκτονικός ιδεασμός αυξήθηκαν τα χρόνια της κρίσης αλλά  τελικά έμειναν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, όπως σε όλες τις χώρες του Νότου. Σήμερα συνεχίζουν πτωτικά. Η μείωση του οικογενειακού εισοδήματος επίσης αποσταθεροποίησε τους βαρύτερα ασθενείς, τους εξαρτημένους από την οικογενειακή αλληλεγγύη. Τα έτη 2011-2013 ήταν τα δυσκολότερα. Σήμερα έχουμε την αίσθηση μιας σχετικής βελτίωσης. 

Ένα εξαιρετικά σημαντικό  νομοθετικό μέτρο , η ιατρική κάλυψη από το  2016 όλων των ανασφάλιστων από δημόσιες μονάδες  αύξησε επίσης την παρεχόμενη  εργασία στις δημόσιες μονάδες , όπως και η προσέλευση ασθενών που δεν μπορούν  να ανταπεξέλθουν οικονομικά στην παρακολούθηση από ιδιώτες ψυχιάτρους και ψυχολόγους. Οι πόροι δεν αυξήθηκαν αισθητά, αλλά  οι υπάρχουσες υπηρεσίες μπορούν να λειτουργούν και έχει ξεκινήσει η λειτουργία και νέων μονάδων του ΕΣΥ .αλλά και ΝΠΙΔ. .   

Είναι τελικά (και) ταξική όπως έχετε πει κατά καιρούς η αντιμετώπιση της ψυχικής ασθενειας;

Είναι σαφώς ταξική. Χαριτολογώντας, μπορούμε να πούμε ότι ο πλούσιος είναι ιδιόρρυθμος, τρελός είναι ο φτωχός. Ας μην ξεχνάμε ότι στον εσωτερικό  κανονισμό του ψυχιατρείου της Κέρκυρας  το 1860 προβλεπόταν για την τάξη των εύπορων ασθενών η δυνατότητα να πληρώνουν υπηρέτη για να τους υπηρετεί εντός του νοσοκομείου. Η κάποια οικονομική άνεση επιτρέπει σε βαριά ασθενείς μικρότερη έκθεση σε καταστάσεις που τους αποσταθεροποιούν. Η γενίκευση στο ελληνικό  ασφαλιστικό σύστημα τα τελευταία τριάντα χρόνια  της δυνατότητας παροχής αναπηρικών επιδομάτων και συντάξεων στους σοβαρά ψυχικά ασθενείς είχε πολύ σημαντικό ρόλο στη δυνατότητα  της πολύ μεγάλης πλειοψηφίας  τους να συνεχίσει να ζει  στην κοινότητα. Το άρθρο 23 του νόμου 4488/2017 βελτίωσε περισσότερο την κατάσταση, καθώς επιτρέπει την διατήρηση της αναπηρικής σύνταξης αν βρουν μια κάποια έμμισθη απασχόληση, εκτός του δημοσίου.   

Οταν τα δημόσια ψυχιατρεία αντιμετωπίζουν ενδονοσοκομειακά τόσες ελλείψεις, πόσο μακρινό όνειρο (ξανα)γίνεται το θέμα της αποασυλοποίησης;

Η αποασυλοποίηση συνεχίζεται καθώς αποτελεί  κεντρική πολιτική δέσμευση. Ο αριθμός των χρόνιων ασθενών στα τρία ψυχιατρικά νοσοκομεία είναι μικρός, αλλά η ένταξη τους σε οικοτροφεία και ξενώνες,δημόσιους ή ΝΠΙΔ, είναι δυσχερής καθώς οι περισσότεροι από αυτούς παρουσιάζουν πολλαπλά προβλήματα ή  πολύ μεγάλη ηλικία.  Σήμερα λειτουργούν στην Ελλάδα  περί τα 450 οικοτροφεία, ξενώνες και προστατευμένα διαμερίσματα, που έχουν υποδεχτεί ασθενείς των προγραμμάτων αποασυλοποίησης, κυρίως των ψυχιατρικών νοσοκομείων που λειτουργούν και αυτών που έκλεισαν στα Χανιά, την Πέτρα Ολύμπου, την Κέρκυρα, αλλά και την Λέρο.

Οι ανάγκες όμως είναι πολύ περισσότερες και αφορούν τόσο ασθενείς με μακρά νοσηλεία σε ψυχιατρικές μονάδες των γενικών νοσοκομείων, όσο και ασθενείς που δεν μπορούν πλέον να ζήσουν αυτόνομα στη κοινότητα. Το ζήτημα  των χρόνιων ασθενών συνδέθηκε με την λειτουργία των ψυχιατρικών νοσοκομείων καθώς ήταν  υποχρεωμένα να συνεχίσουν να τους νοσηλεύουν. Αν αυτό δεν είναι πια κοινωνικά αποδεκτό  θα πρέπει  όμως να βρεθούν άλλες λύσεις, καθώς ασθενείς μέσης ηλικίας, με ατελή ύφεση της νόσου και  στο περιθώριο της κοινωνίας θα υπάρχουν πάντα , άρα οι  ανάγκες στέγασης και προστασίας τους ,που κάποιοι θα πρέπει να καλύπτουν. Ιδού η Ρόδος…  

Διαβάστε ακόμη

Κούρσα-«θρίλερ» αναμένεται στις ΗΠΑ: 10 λόγοι που τόσο η Χάρις όσο και ο Τραμπ μπορούν να ποντάρουν στη νίκη

Αχαρνές: Νεκρός κρατούμενος που είχε λιποθυμήσει στο αστυνομικό τμήμα

Αναμένοντας τον «Θείο από την Αμερική»: Ο παλιός είναι αλλιώς ή ο νέος πιο σταθερός για την Άγκυρα; Ποιον θα ψήφιζαν οι Τούρκοι

Σε συναγερμό ξανά η Ισπανία: Έρχονται νέες σφοδρές βροχοπτώσεις - «Μην ταξιδεύετε, εκτός αν είναι απαραίτητο»