┋ Πολιτισμός ┋ 09.09.2019 13:41

Ο «θησαυρός» του χρηματοκιβωτίου, αφορμή για μια ωραία ιστορία

Την ιστορία μιας οικογένειας και μιας ολόκληρης εποχής στη Σύρο του 19ου αιώνα αποκάλυψε το άνοιγμα ενός σφαλισμένου για 100 χρόνια χρηματοκιβωτίου. Η έκθεση με το υλικό παρουσιάζεται στη Βίλα Καπαντζή της Θεσσαλονίκης

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 3 λεπτά ┋

Κοσμήματα, ρολόγια τσέπης, ασημένιες θήκες για σπίρτα και τσιγάρα, βρέθηκαν σε ένα ξύλινο κουτί που ασφάλιζε με συνδυασμό τεσσάρων κουμπιών

Ένα σφαλισμένο χρηματοκιβώτιο για 100 χρόνια και ένας 8χρονος έμπλεος περιέργειας που ήθελε να το ανοίξει και να δει τι κρύβει μέσα. Μια ιστορία μυστηρίου μεταμορφώθηκε σε μια ενδιαφέρουσα έκθεση, που μέσα από τεκμήρια και ντοκουμέντα αφηγείται την ιστορία μιας οικογένειας από τις πιο σημαντικές της Σύρου, αυτής του Αθανάσιου Λαδόπουλου, που έζησε και δημιούργησε τον 19o και στις αρχές του 20ού αιώνα.

«Το Χρηματοκιβώτιο από την ιστορία μιας οικογένειας, στην ιστορία μιας εποχής» είναι ένα… ανοιχτό βιβλίο που μπορεί κανείς να ξεφυλλίσει από τις 19 Σεπτεμβρίου έως τις 17 Νοεμβρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας, στη Βίλα Καπαντζή της Θεσσαλονίκης.

Η έκθεση παρουσιάζει μια ιστορία μυστηρίου στην οποία πρωταγωνιστεί το περιεχόμενο ενός χρηματοκιβωτίου. Ερμητικά κλειστό, ξεχασμένο για περίπου 100 χρόνια μέσα στην αποθήκη ενός παλιού αρχοντικού της Σύρου, ανοίχτηκε πριν από τρία χρόνια, χάρη στην περιέργεια ενός ανθρώπου, που από μικρό παιδί φλεγόταν να ανακαλύψει τους θησαυρούς που έκρυβε: του Άγι Τσουρού, η οικογένεια του οποίου είχε αγοράσει το αρχοντικό στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Τα ευρήματα -μακράν του να είναι ράβδοι χρυσού- αφηγούνται την ιστορία μιας άλλης οικογένειας, από τις πιο σημαντικές της Σύρας του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, της οικογένειας του Αθανάσιου Λαδόπουλου (εγγονού ενός εμπόρου της Θεσσαλονίκης που μετακόμισε το 1823 στην τότε ανεγειρόμενη Ερμούπολη) και της συζύγου του Όλγας (κόρης του γνωστού δημάρχου Ερμούπολης Δημήτριου Βαφιαδάκη): μιας μεγαλοαστικής οικογένειας που κυριάρχησε στην εκπληκτική άνθηση της Σύρου τον 19ο αιώνα, με σημαντικές εμπορικές, τραπεζικές, βιομηχανικές και εφοπλιστικές δραστηριότητες, καθώς και σημαίνουσα τοπική και εθνική πολιτική δράση.

Το βοηθητικό οίκημα στα Χρούσα και το άδειο χρηματοκιβώτιο. Φωτογραφία του ζωγράφου, Χρήστου Μπουκόρου, καλοκαίρι 2017

Το χρηματοκιβώτιο φαίνεται πως κλειδώθηκε για τελευταία φορά μετά το 1926, παρόλο που μέλη της οικογένειας επισκέπτονταν και στις επόμενες δεκαετίες το σπίτι στα Χρούσσα, έναν οικισμό με πολλά παραδοσιακά σπίτια και μεγαλοπρεπή αρχοντικά. Η οικογένεια του Τσουρού αγόρασε το σπίτι αυτό από την κόρη του Λαδόπουλου Σμαράγδα στα 1960 και από τότε ξεκίνησε για τον 8χρονο Άγι η περιπετειώδης σχέση του με το χρηματοκιβώτιο. Σπάνια έγγραφα, προσωπική αλληλογραφία, ερασιτεχνικές φωτογραφίες, καρτποστάλ από ταξίδια της οικογένειας, όπλα, αρχαία νομίσματα, μετάλλια και ποικίλα προσωπικά αντικείμενα λειτουργούν σαν «χρονοκάψουλα» και προσφέρουν μια περιήγηση σε έναν ενίοτε αυστηρά προσωπικό «θησαυρό» μιας άλλης εποχής.

Τότε που η Ερμούπολη της Σύρου ήταν το πρώτο αστικό κέντρο με τη μεγαλύτερη οικονομική, βιομηχανική, κοινωνική και πολεοδομική ανάπτυξη στην ελεύθερη Ελλάδα. Μέσα σε ένα ξύλινο κουτί υπήρχαν 250 περίπου αρνητικά, τα περισσότερα τύπου roll-film 122, format 9x12 εκ. (σε κυκλοφορία από το 1903), με βάση ζελατίνας. Οι φωτογραφίες αυτές τραβήχτηκαν με μηχανή τύπου box camera. Εντοπίσθηκαν επίσης σημαντικά έγγραφα: συμβόλαια αγοράς οικημάτων και οικοπέδων, μετοχές της Ελληνικής Ακτοπλοΐας, ο πίνακας διανομής της περιουσίας του Δημήτρη Βαφιαδάκη και η χειρόγραφη διαθήκη του γαμπρού του Αθανάσιου Λαδόπουλου, όπως επίσης διάφορα εφήμερα τεκμήρια, ανάμεσά τους καθημερινοί λογαριασμοί και καταστάσεις εξόδων του νοικοκυριού, πληρωμές διδάκτρων και διαμονής σε σχολείο στην Ελβετία, αλληλογραφία με δικηγόρους, τράπεζες και συνεργάτες.