Στέγη Ιδρύματος Ωνάση: Νέο πρόγραμμα γεμάτο όραμα και ανησυχίες

Ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις απ' όλους τους χώρους της τέχνης, σημαντικές συνεργασίες και διεθνείς παραγωγές περιλαμβάνει το νέο πρόγραμμα της Στέγης

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 13 λεπτά ┋

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση έχει απορίες. Εξακολουθεί να στέκεται σαν μια περίεργη, περιπετειώδης περσόνα (σχεδόν 10 ετών) που θέλει να ανακαλύψει την πόλη, τον κόσμο, τη ζωή. Παραμένει το ίδιο ανήσυχη, το ίδιο ευαίσθητη, το ίδιο ελληνική όσο και διεθνής. Παρουσιάζει δράσεις που ξεκινούν συζητήσεις, παίρνει θέσεις για τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, το περιβάλλον, το ψηφιακό μας παρόν, την εικονική μας πραγματικότητα, το σώμα μας και τα νοητά σύνορά μας. Μιλά για την Αθήνα, τη Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες, τη Μέση Ανατολή, ταξιδεύει παντού στον κόσμο, απελευθερώνοντας τις δυνάμεις των Ελλήνων καλλιτεχνών και παρουσιάζει στην Ελλάδα παγκόσμιες πρεμιέρες και διεθνείς συμπαραγωγές. Αναρωτιέται, αποφεύγοντας τον διδακτισμό. Αναθεωρεί, θυμάται και απολαμβάνει.

Κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία

Ο σκηνοθέτης Σαράντος Γεώργιος Ζερβουλάκος, στην πρώτη του συνεργασία με τη Στέγη, ανεβάζει το «Tom in Greece» (Tom à la ferme) ως ανατομία μιας κλειστής κοινωνίας με φόντο την Ελλάδα του σήμερα (12 – 29/12/2019). Η Γεωργία Μαυραγάνη συνεργάζεται με τον Δημοσθένη Παπαμάρκο στην «Εξημέρωση» και μας παραδίδουν μια σύγχρονη παραβολή για το πώς ο ανθρώπινος λόγος εξημερώνει και υποτάσσει την πραγματικότητα (16 – 26/1/2020). Η Λενιώ Κακλέα, με την παράσταση χορού «Πρακτική Εγκυκλοπαίδεια, Αποκλίσεις», ανιχνεύει, μέσα από το σώμα, το σύγχρονο κοινωνικό τοπίο της Ευρώπης (10 – 12/1/2020). Ο Lloyd Newson (DV8) δίνει μια γροθιά στην πολιτική ορθότητα και στην κυρίαρχη άποψη για την αρρενωπότητα με το «Enter Achilles» (19 – 25/2/2020).

Οι μουσικές παραγωγές, «Happiness Machine, 24 ώρες ευτυχίας» με το Klangforum Wien (1 – 2/11/2019), Songs of Rebellion από τους Brigitta Muntendorf και Michael Höppner (22/2/2020) και «The City Talks Back» από το Theatrum Mundi (26–28.6.2020), καταπιάνονται με το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, με τους καλλιτέχνες να αναρωτιούνται πώς μπορούν, μέσα από την τέχνη τους, να εφεύρουν τρόπους για να συνεισφέρουν στη συζήτηση που γίνεται ευρύτερα στην κοινωνία. Αλλά και το «I'm Positive», που διοργανώνεται για δεύτερη χρονιά, καλεί την κοινωνία να σπάσει το ταμπού του HIV (13 – 14/11/2019), ενώ το συνέδριο «Sex Education» επιδιώκει τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, ώστε να εξελίσσονται οι νέοι μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους καταλαβαίνει (15/12/2019).

Σύνορα

Ο προγραμματισμός της Στέγης μιλά για δημοκρατία και όταν ασχολείται με το θέμα των συνόρων και των βίαιων μετακινήσεων, υποστηρίζοντας την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων, ιδεών και πολιτισμών: ο Rabih Mroué και το Dance On Ensemble αναρωτιούνται τι αφήνει πίσω του ένας πόλεμος στο «Elephant» και πώς το ανθρώπινο σώμα ορθώνεται σαν τείχος στο «You Should Have Seen Me Dancing Waltz» (8 – 10/11/2019). Η Tania El Khoury μιλά για την πανανθρώπινη και αέναη ιστορία της μετανάστευσης με το «Cultural Exchange Rate» (6 – 8/3/2020). Το φεστιβάλ «Movement» (1920 - 2020), εξετάζοντας τη μετανάστευση πληθυσμών στη Μεσόγειο, και όχι μόνο, από τον Μεσοπόλεμο έως τις μέρες μας, μας καλεί να φανταστούμε το κοινό μας μέλλον μέσα σε έναν ανοιχτό κόσμο, πέρα από σύνορα, φυλετικούς και έμφυλους περιορισμούς (21 – 23/2/2020). Ο Faustin Linyekula μας προσκαλεί, με αφορμή τη βίαιη αποικιοκρατία, σε ένα οδοιπορικό στους δρόμους της Παγκόσμιας Ιστορίας, χορογραφώντας το «Congo» (12 - 14/2/2020) και ο Raed Yassin, με το ροκ μιούζικάλ του με βαλσαμωμένα ζώα στον ρόλο των ερμηνευτών, το «The Sea between My Soul», στοχάζεται πάνω στην πολυετή ιστορία θανάτων στη Μεσόγειο Θάλασσα (13 – 15/3/2020).

theatre_granma._trombones_from_havanac_ute_langkafel_maifoto_3_s.jpg

Το περιβάλλον

Κυρίαρχο στη συνείδηση της Στέγης δεν μπορεί παρά να είναι το περιβάλλον. Έτσι, ξεκινάει με την ίδια της τη λειτουργία: έχει συσταθεί μια εθελοντική και πολύ δραστήρια Green Team που διερευνά συνεχώς τους τρόπους για να μειώσει το αποτύπωμα της Στέγης σε όλα τα επίπεδα, από την κατανάλωση ενέργειας ή τη χρήση πλαστικών μέχρι τις ίδιες τις παραγωγές. Παράλληλα, εντάσσει και στον καλλιτεχνικό της προγραμματισμό παραγωγές που προωθούν το φλέγον ζήτημα της περιβαλλοντικής μας βιωσιμότητας: το φετινό Οpen Day θα επικεντρωθεί στις σχέσεις μουσικής και περιβάλλοντος στη σύγχρονη εποχή (Open Day: Μουσικές Οικολογίες, 16/2/2020), ενώ διοργανώνει ένα διεθνές διεπιστημονικό συμπόσιο (σε συνεργασία με το Julie’s Bicycle) για τον ρόλο του πολιτιστικού τομέα στην επίτευξη της αειφορίας, με τίτλο «Πολιτισμός και Βιωσιμότητα» (14 – 16/6/2020).

Digital

Οι δράσεις της Στέγης συνεχίζουν να περιγράφουν το ψηφιακό μας παρόν, με το «Improtech ’19», την κορυφαία συνάντηση παγκοσμίως που αναλύει τη σχέση μεταξύ ψηφιακής νοημοσύνης και μουσικού αυτοσχεδιασμού, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ και το IRCAM (26 – 29/9/2019). Ακολουθεί μια καινοτόμα παραγωγή, στο πλαίσιο του Interfaces και σε συνεργασία με το IRCAM του Centre Pompidou και το ZKM, το «Atlas», όπου τρεις πόλεις, η Αθήνα, η Καρλσρούη και το Παρίσι, θα συνδεθούν σε παράλληλες συναυλίες μέσα από τη μουσική τριών συνθετών (Δημήτρης Καμαρωτός, Carmine Emanuele Cella, Valerio Tricoli) και τα βίντεο της Μαρίνας Γιώτη, με οπτικοακουστικά στοιχεία των πόλεων (13/12/2019). Με εκθέσεις όπως το «Data Garden» της Κυριακής Γόνη, όπου δεδομένα και αλγόριθμοι φυτρώνουν στο κέντρο της Αθήνας (26/3 – 8/4/2020), δράσεις όπως το «Hackathens», καθώς και εκπαιδευτικά και εικαστικά προγράμματα για το VR (όπως το Mixed Realities Masterclass, 20 –21/11/2019), τα videogames και τη χρήση δεδομένων μέσα και για την πόλη, η Στέγη αποκρυπτογραφεί το ψηφιακό αστικό αρχιπέλαγος. Ταξιδεύει στις υβριδικές πραγματικότητες της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, όπου ο ψηφιακός χάρτης παύει να είναι μια απλή αφαίρεση και γίνεται ο τόπος στον οποίο ζούμε, κινούμαστε, ερωτευόμαστε, υπάρχουμε.

H πόλη

Η Στέγη είναι Αθηναία (το αποδεικνύουν δράσεις όπως οι City Talks Back, Atlas, Movement), αλλά την απασχολεί και η ευρύτερη γεωγραφική γειτονιά της: το «Borderline Festival» (9 - 12/4/2020) διατηρεί τις ισχυρές γέφυρες επικοινωνίας με χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ το «Big Bang Festival 6» (16 – 17/5/2020) μυεί τα παιδιά σε μουσικές της περιοχής.

Ιστορία- Νέες αφηγήσεις

Δεν επαναπαύεται, αλλά επιδιώκει να δώσει φωνή σε νέες αφηγήσεις, σε νέους τρόπους προσέγγισης της Ιστορίας: ο Stefan Kaegi των Rimini Protokoll επιβιβάζεται στο θρυλικό πλοίο Granma για να αναδομήσει την κουβανική ουτοπία και τις ματαιώσεις της, 63 χρόνια μετά την επανάσταση, με την παράσταση «Granma: Trombones From Havana» (19 – 21.12.2019). Ο Νίκος Καραθάνος φτιάχνει μια νέα εκδοχή των θρυλικών πια «Ορνίθων» του, σε μια σύμπραξη Ελλήνων και Βραζιλιάνων ηθοποιών (29 –30/12/2019). Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου σκύβει πάνω από την Αποκάλυψη του Ιωάννη και αντλεί έμπνευση για μια σύγχρονη τελετουργία (3 – 20/10/2019). Ο Ανέστης Αζάς, με τη συνδρομή της Λένας Κιτσοπούλου, μιλά για την Ελλάδα ως εθνικό μνημείο και την εθνική ταυτότητα ως τουριστικό προϊόν, με την παράσταση «Ερωτικές Καρτ Ποστάλ από την Ελλάδα» (18/3 – 5/4/2020), ενώ στο φετινό «Onassis Youth Festival» (24 – 26/4/2020), με αφορμή την επίσημη αφήγηση της Ιστορίας, οι έφηβοι φτιάχνουν το δικό τους μανιφέστο που θα μπορούσε να ζει και μετά από 200 χρόνια. Στη μουσική, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με έργα Καλλιόπης Τσουπάκη, Chaya Czernowin και Δημήτρη Σκύλλα, μας παραδίδει ηχοχρώματα που αναδύονται από το βάθος του μουσικού χρόνου: την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο και την Αναγέννηση (19.3.2020).

Το σώμα

Πέρα όμως από τον κόσμο μας, η Στέγη στρέφεται και προς την ατομικότητα του ανθρώπου, ανατέμνοντας και αποθεώνοντας το ανθρώπινο σώμα μέσα από μια σειρά παραγωγών: ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, που πάντα εξυμνεί το σώμα στις παραστάσεις του, καταθέτει το νέο του έργο στη Στέγη, σε παγκόσμια πρεμιέρα (6 – 31/5/2020). Ο Ευριπίδης Λασκαρίδης, με το παράδοξο και γοητευτικό του σύμπαν, μας συστήνει με το «Elenit» έναν θίασο από παράξενα πλάσματα (28/11 – 7/12/2019). Οι RootlessRoot επανέρχονται στην Κεντρική Σκηνή και εκθέτουν το σώμα απέναντι σε ένα από τα πιο σκληρά υλικά, το μάρμαρο, με τη νέα τους χορογραφία στο «Stones & Bones» (2 – 5/4/2020). Έφηβοι μαθητές από την Αθήνα και την Καλαμάτα μιλούν με το σώμα και σκέφτονται με την καρδιά στο «Dancing to Connect» (22/3/2020), ενώ η Πατρίσια Απέργη χορογραφεί τους «νέους» χορευτές ηλικίας 65+, μετά από επτά χρόνια μαθημάτων και προβών στα εκπαιδευτικά εργαστήρια της Στέγης, αποδεικνύοντας ότι το σώμα μπορεί να χορεύει για πάντα, αρκεί να μην έχει «ούτε μία λευκή τρίχα στην καρδιά του» (12 – 16/6/2020).

Συνεργασίες

Η Στέγη συνεχίζει να συνεργάζεται με οργανισμούς στην Ελλάδα που τους ενώνει το ίδιο πάθος για τον πολιτισμό: με το Πάντειο Πανεπιστήμιο (Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού, για πέμπτη χρονιά, 5 – 7/2/2020), με το ΕΚΠΑ στο Improtech ’19, με το Ωδείο Αθηνών στο αφιέρωμα στον Γιώργο Απέργη (6 – 29/3/2020), ενώ για μία ακόμα χρονιά ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και το Ελληνικό Σχέδιο παρουσιάζουν νέες μουσικές παραγωγές: Μεγάλος Αιρετικός [Μέρος Δεύτερο] (22–23/11/2019), Μουσική Αλληλογραφία: Γιώργος Σαραντάρης-Μελισσάνθη (24/1/2020), Μουσικά Παραμύθια για Αφηγητή και Ορχήστρα για το Αποκριάτικο Καρναβάλι (8 – 9/2/2020), Νέο συμφωνικό έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου (6 – 7/3/2020).

Η Στέγη στον κόσμο

Πολλές από τις φετινές παραγωγές, όπως κάθε χρόνο, είναι παγκόσμιες πρεμιέρες και διεθνείς συμπαραγωγές με μερικούς από τους πιο σημαντικούς πολιτιστικούς οργανισμούς του κόσμου, όπως οι Sadler's Wells Theatre (Λονδίνο), Théâtre de la Ville (Παρίσι), IRCAM-Centre Pompidou (Παρίσι), Kampnagel (Αμβούργο), Festival d'Avignon (Αβινιόν), Spielart (Μόναχο), Theatre Vidy (Λοζάνη) κ.ά., αλλά το διεθνές αποτύπωμα δεν σταματά εδώ. Η οργανωμένη προσπάθεια της Στέγης να προωθήσει και να προβάλει εκτός συνόρων τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό συνεχίζεται για άλλη μία χρονιά με το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια», προβάλλοντας τους Έλληνες καλλιτέχνες με περισσότερες από 60 παραγωγές της εκτός συνόρων. Συνεργάζεται με σημαντικά θέατρα και φεστιβάλ του εξωτερικού, προκειμένου να παρουσιάσουν αφιερώματα με ελληνικές παραγωγές θεάτρου και χορού (Κύπρος, Γαλλία, Ιρλανδία), ενώ υποστηρίζει διάφορα φεστιβάλ και οργανισμούς, από τη Γαλλία έως τη Χιλή και από την Τουρκία μέχρι την Ολλανδία.

Η «Καθαρή Πόλη», η παράσταση «θεάτρου ντοκιμαντέρ» των Ανέστη Αζά και Πρόδρομου Τσινικόρη, η πιο πολυταξιδεμένη παράσταση στη νεότερη θεατρική μας ιστορία, με προσκλήσεις από τα σημαντικότερα θέατρα και φεστιβάλ στη διάρκεια των τελευταίων τρεισήμισι χρόνων, συνεχίζει να «καθαρίζει» σημαντικές σκηνές σε όλη την Ευρώπη. Οι «Όρνιθες», σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου, ετοιμάζονται να παρουσιαστούν στη Χιλή, στο Santiago a Mil, το μεγαλύτερο φεστιβάλ της Λατινικής Αμερικής, ανανεωμένοι στο έπακρο, με μια ταινία του Μπάμπη Μακρίδη (The Birds or How to Be One) – εμπνευσμένη από την παράσταση– και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα να την συνοδεύουν. Η «Θεία Κωμωδία» της Αργυρώς Χιώτη και της ομάδας Vasistas, μετά τη Γαλλία, παρουσιάζεται στην Κύπρο, ενώ το «Ουγκώ, Μια Ουτοπία» της Σοφίας Μαραθάκη και της Ομάδας ΑΤΟΝΑλ, μετά τη Γερμανία, κάνει τη γαλλική του πρεμιέρα. Την πορεία της σε σκηνές του εξωτερικού συνεχίζει και η παράσταση «Αντιγόνη, Lonely Planet» της Λένας Κιτσοπούλου.

Στον χορό, το «Ιόν» του Χρήστου Παπαδόπουλου συνεχίζει την εντυπωσιακή πορεία του σε Γαλλία, Ελβετία, Ολλανδία, Ιταλία. Το «ΑΝΩΝΥΜΟ» της Τζένης Αργυρίου έχει πραγματοποιήσει μια σημαντική διαδρομή και συνεχίζει με μετακλήσεις στο Βέλγιο και στη Γαλλία, το «EROTIKON / higher states, part 3» του Κυριάκου Χατζηιωάννου προσκαλείται σε σημαντικά θέατρα, το BSTRD της Κατερίνας Ανδρέου διαγράφει μια ακούραστη πορεία τα δύο τελευταία χρόνια, ενώ εξακολουθούν να παρουσιάζονται σε σημαντικά φεστιβάλ οι παραστάσεις: «Cementary» της Πατρίσιας Απέργη και της ομάδας Αερίτες, «Code Bend Time» της Ευαγγελίας Κολύρα, «Europium» των RootlessRoot. Η «Εξωστρέφεια» παρέχει ενεργά και σταθερά τη στήριξή της και σε μια σειρά μουσικών συνόλων και καλλιτεχνών, όπως είναι το dissonArt ensemble, το ΑRTéfacts ensemble, το Socratis Sinopoulos Quartet, οι Medea Electronique, τα trio IAMA, η Λενιώ Λιάτσου, η ομάδα GNOUS, μεταξύ πολλών άλλων.

Ευρωπαϊκά Προγράμματα

Τέλος, η Στέγη συμμετέχει σε ευρωπαϊκά δίκτυα με εταίρους από χώρες όλης της ηπείρου: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρο, Λετονία, Νορβηγία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχία και Φινλανδία. Εκπροσωπεί την Ελλάδα στα δίκτυα: Interfaces, που ασχολείται με νέα μοντέλα και πρακτικές για την ανάπτυξη κοινού της σύγχρονης μουσικής στην Ευρώπη, European Media Art Platform (EMAP), όπου έντεκα ευρωπαϊκοί φορείς στηρίζουν ανερχόμενους καλλιτέχνες και τη δημιουργία νέων έργων: «Big Bang», το φεστιβάλ μουσικής για νεαρούς και περιπετειώδεις θεατές, «European Artificial Intelligence Lab», το ευρωπαϊκό εργαστήριο τέχνης και τεχνητής νοημοσύνης για μια σκεπτόμενη κοινωνία, «Europe Beyond Access», που φέρνει στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής πολιτιστικής σκηνής καλλιτέχνες παραστατικών τεχνών με αναπηρία, «RESHAPE» (REflect, SHAre, Practice, Experiment), που μελετά πώς μπορούν οι σύγχρονοι καλλιτεχνικοί πειραματισμοί να επηρεάσουν τις δημόσιες πολιτικές, «Moving Borders», το οποίο σπάει τα σύνορα που χωρίζουν ανθρώπους από την καλλιτεχνική παραγωγή, «Sounds Now», ένα δίκτυο ανθρώπων και φορέων της σύγχρονης ηχητικής τέχνης το οποίο επιδιώκει να αλλάξει τον τρόπο που ακούμε στην Ευρώπη, «Studiotopia», όπου η τέχνη συναντά την επιστήμη, «Transmissions» (Ελλάδα – Νορβηγία), που αναζητά τι συμβαίνει στη σύγχρονη μουσική και ηχητική τέχνη όταν ταξιδεύει.