«Ηθελα να πεθάνω στο αναλόγιο» - Σίγησε ο Άρχοντας Πρωτοψάλτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου Χαρίλαος Ταλιαδώρος

Σίγησε, μετά από 95 χρόνια ζωής και 68 χρόνια πορείας και παρουσίας στο δεξί αναλόγιο του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, η φωνή του Άρχοντα Πρωτοψάλτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Χαρίλαου Ταλιαδώρου, μιας από τις μεγαλύτερες μορφές της ελληνικής βυζαντινής μουσικής, διεθνώς, και ενός εκ των σημαντικότερων δασκάλων της. 

Ο εκφραστής και συνεχιστής του πατριαρχικού ύφους- ο πρώτος στην Ελλάδα που παρασημοφορήθηκε από το Πατριαρχείο με το οφφίκιο του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως (1980) -έχοντας τιμηθεί από σύσσωμη την Ορθοδοξία και αναθρέψει γενιές και γενιές ιεροψαλτών που κοσμούν εκκλησίες σήμερα σε όλο τον κόσμο είχε απαλλαχθεί από τα καθήκοντά του, από το περασμένο έτος έχοντας υπηρετήσει στο αναλόγιο της Αγίας Σοφίας επί 68 ολόκληρα χρόνια.

«Εγώ μπορεί να φύγω και αύριο και μεθαύριο από τη ζωή. Η ιστορία μου, η προσφορά μου και το εκδοτικό μου έργο θα μείνουν. Το γεγονός, όμως, ότι δεν σεβάστηκαν την επιθυμία μου να πεθάνω στο αναλόγιο αυτό επάνω είναι μια μεγάλη πικρία» είχε πει πριν λίγους μήνες στο ethnos.gr o Χαρίλαος Ταλιαδώρος, εμφανώς, συγκινημένος. 

Σημαία της Βυζαντινής Μουσικής τον χαρακτήριζε ο Μητροπολίτης Παντελεήμων ο οποίος και τον τοποθέτησε στο δεξιό αναλόγιο του Καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη το 1952. Δεκάδες φορές συνόδεψε σε σημαντικά ταξίδια τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, αναλαμβάνοντας το δεξιό αναλόγιο του ναού που επισκεπτόνταν. Είναι ο μόνος εξάλλου που έψαλε μαζί με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο στην Παναγία των Παρισίων αλλά και στον Άγιο Στέφανο. Είκοσι δύο χρόνια πριν, εξάλλου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος τίμησε τον Χαρίλαο Ταλιαδώρο  για τη μοναδική του προσφορά στην Ψαλτική Τέχνη, με το οφφίκιο του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως (1980). 

O Μητσιάς, η Μαρινέλλα και ο Στράτος Διονυσίου

Αρκετοί ήταν και οι πιστοί τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό που πήγαιναν για να ακούσουν τον δάσκαλο, ακόμη και να φωτογραφηθούν μαζί του στον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας. Μαθητές του, εξάλλου, είναι  ο Πατριάρχης Αντιοχείας αλλά και ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου. Δίπλα του στο αναλόγιο του ναού της  Αγίας Σοφίας κάθισαν αρκετές φορές μεταξύ άλλων ο Μανώλης Μητσιάς, η Μαρινέλλα και ο Στράτος Διονυσίου για να το ακούσουν αλλά και να μάθουν τα μυστικά της Βυζαντινής τέχνης. 

Κορυφαίος εκπρόσωπος της Βυζαντινής Ψαλτικής στη σύγχρονη εποχή βοήθησε τους κληρικούς να λειτουργούν και τους πιστούς να μετουσιώνονται. Δεκάδες είναι και οι μαθητές του οι οποίοι γαλουχήθηκαν στα μυστικά της βυζαντινής μουσικής-χωρίς να τον γνωρίσουν ποτέ- ακούγοντας κάποιοι μόνο τα ηχογραφημένα cd και τις κασέτες του.

«Στο Λίβανο γνώρισα ένα Άραβα, που δεν ήξερε ελληνική γλώσσα, που δεν είχε επισκεφθεί ποτέ την Ελλάδα, αλλά έψαλε τροπάρια στην ελληνική γλώσσα με το ύφος του Ταλιαδώρου, που τον εκτιμούσε αφάνταστα και τον θεωρούσε δάσκαλό του, χωρίς να τον  έχει συναντήσει ποτέ. Τον άκουγε μόνο από το ραδιόφωνο και από κασσέτες» είχε γράψει ο αείμνηστος Γιάννης Λιάπης στην Ελευθεροτυπία πριν 30 χρόνια. 

«Το τάλαντο του Θεού», αυτό είναι που με κάνει και ξεχωρίζω είχε πει στο  ethnos.gr ο κ. Ταλιαδώρος. «Για να γίνεις κορυφαίος πρέπει να ‘χεις σφραγίδα από τον Θεό, να αφοσιώσεις όλη σου την ζωή σε αυτό το λειτούργημα. Πρέπει να αποδώσεις το νόημα του κειμένου με τη μουσική. Όπως η υμνολογία είναι θεόπνευστη έτσι είναι και η μουσική». 

Για τον ίδιο κάθε φορά που ανέβαινε στο αναλόγιο δεν υπήρχε τίποτα άλλο. «Αυτή ήταν όλη η ζωή μου. Όλα τα άλλα έπονταν. Και το να δημιουργείς ατμόσφαιρα και κατάνυξη στους πιστούς είναι κάτι μοναδικό. Ήταν μια άλλη κατάσταση» είχε πει στο ethnos.gr μιλώντας με στεντόρια φωνή. Όλο το σπίτι του ήταν γεμάτο με μετάλλια, επαίνους και φωτογραφίες με ιεράρχες της Ορθόδοξης εκκλησίας διεθνώς. Ο ίδιος, ωστόσο, θεωρούσε ξεχωριστή προσωπικότητα τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. 

«Ένιωθα καλά όταν έρχονταν απλοί άνθρωποι και μου έλεγαν: Νιώσαμε κατάνυξη, μας κάνατε να προσευχηθούμε. Αυτό ήταν μεγάλη ικανοποίηση». Σύμφωνα με τον ίδιο η πίστη των ανθρώπων δεν έχει χαθεί σήμερα παρά το πέρασμα των χρόνων. Πάντα υπήρχαν άνθρωποι που πίστευαν και κάποια μερίδα που ήταν αποστασιωποιημένη από την εκκλησία. 

Στο Αναλόγιο από 16 χρονών 

Αν και σπούδασε Νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης όλη του η ζωή ήταν το αναλόγιο, αφιερώνοντας το μεγαλύτερο μέρος της πορείας του στη διάδοση και διάσωση της Βυζαντινής μουσικής. Ήδη από πολύ μικρός διακρίθηκε για την καλλιφωνία του και για την έφεσή του προς την ψαλτική τέχνη. Μαθητής του διαπρεπούς Πρωτοψάλτη Χριστόφορου Κουτσουράδη σε ηλικία 16 ετών διορίστηκε από τον μακαριστό Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο στη θέση του Λαμπαδάριου του Ιερού Ναού Αγίου Θεράποντος Κάτω Τούμπας και στα τέλη της ίδιας χρονιάς τοποθετήθηκε Πρωτοψάλτης του ιδίου ναού.

Εκεί συναντήθηκε και με τον μετέπειτα πρόεδρο του δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης Γιώργο Τριανταφυλλίδη ο οποίος τον στήριξε στην μετέπειτα πορεία του. Σημαντικό γεγονός στην ανέλιξή του στην ψαλτική τέχνη ήταν η συνάντησή του το 1945 με τον Κωνσταντίνο Πρίγγο, άρχοντα Πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

«Μπορούσα να κατέβω στην πολιτική ή να δικηγορήσω. Ήθελα όμως να ψέλνω. Αφοσιώθηκα σε αυτό το πράγμα και αυτό εκτιμήθηκε. Για να γίνεις κορυφαίος πρέπει να χεις σφραγίδα από το Θεό, να αφιερώσεις όλη σου την ζωή σε αυτό το λειτούργημα» είχε πει στο ethnos.gr ο κ. Ταλιαδώρος, προσθέτοντας ότι «υπάρχουν και σήμερα πολλά καλά παιδιά με καλή φωνή αλλά δεν είναι κορυφαίοι». 

Τσιάκαλος: Φωνητικό φαινόμενο ο Ταλιαδώρος

«Ο δάσκαλος συνεχίζει το πατριαρχικό ύφος. Ακολούθησε εν πολλοίς τον Κων/νο Πρίγγο και μπορούμε να πούμε ότι τον παρουσίασε επάξια με το δικό του χάρισμα. Ήταν ένα φωνητικό φαινόμενο»  είπε στο ethnos.gr  με αφορμή το θάνατό του ο μαθητής του Ταλιαδώρου και πρωτοψάλτης Δημήτρης Τσιάκαλος. 

Σύμφωνα με τον ίδιο ο κ. Ταλιαδώρος ήταν ένα φαινόμενο όχι μόνο στη μουσική αλλά και σαν προσωπικότητα και δάσκαλος. Η μεταδοτικότητά του όχι μόνο στο αναλόγιο αλλά και στα μαθήματά του τον χαρακτηρίζει ως κορυφαίο δάσκαλο.

«Ήταν ένας άνθρωπος ευγενέστατος. Αποτελούσε πρότυπο για το  πώς πρέπει να στέκεται ο ιεροψάλτης πάνω στο αναλόγιο, πώς να συμπεριφέρεται μέσα στην εκκλησία και να ψάλλει ήρεμος και χωρίς μορφασμούς. Ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα και ένας δάσκαλος για όλη τη ζωή». 

Ο Ζακ Σιράκ, η Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου και ο Ταλιαδώρος 

Καταξιωμένος στον Ελλαδικό χώρο για τη σοβαρότητα και την προσήλωσή του στον παραδοσιακό τρόπο εκτελέσεως των ύμνων της Εκκλησίας ο Χαρίλαος Ταλιαδώρος προσκλήθηκε και έψαλε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στον Καναδά, στην Αυστραλία, στην Κύπρο, στην Γερμανία αλλά και στο Λονδίνο στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας παρουσία εκπροσώπων της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου. 

Μεγαλειώδης υπήρξε και η εμφάνισή του στο Διεθνές Φεστιβάλ Ιεράς Μουσικής των Παρισίων το 1995 με την Βυζαντινή Χορωδία «Μακεδονία» στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Στεφάνου στο Παρίσι υπό την αιγίδα του Ζακ Σιράκ όπου παρουσιάστηκε σε πρώτη εκτέλεση εκτός Ελλάδας και το Ορατότιο-Μελούργημα από την Αποκάλυψη του Ιωάννου, ένα έργο-σύνθεση του Χαρίλαου Ταλιαδώρου που βασίστηκε στο αυθεντικό κείμενο της Αποκάλυψης. 

Μνημειώδης υπήρξε επίσης και η εμφάνισή του με τη Βυζαντινή Χορωδία «Μακεδονία» στο Παρίσι-Νίκαια-Μονακό την ίδια χρονιά στις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από της κτίσεως του Αγίου Στεφάνου των Παρισίων, προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθλομαίου και πλήθους Ιεραρχών με ιστορικής σημασίας τον Εσπερινό στην Παναγία των Παρισίων. Τιμητική υπήρξε και η συμμετοχή στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στο έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου «Αναγέννηση» το οποίο παρουσιάστηκε και στις Βρυξέλλες. 

Δεκάδες οι τιμές στο πρόσωπό του

Δεκάδες είναι οι και τιμές στο πρόσωπό του. Η εκκλησία της Ελλάδος σε ειδική εκδήλωση στη Μητρόπολη Αθηνών τον τίμησε με το μετάλλιο του Απόστολου Παύλου ενώ η Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης με τα Χρυσά Μετάλλια του Αγίου Δημητρίου, των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και του Αποστόλου Παύλου. Πλήθος είναι και οι διακρίσεις που έτυχε από Μητροπόλεις και φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ.Θεόδωρος Β’, οι Αρχιεπίσκοποι Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.Χριστόδουλος, ο κ.κ.Ιερώνυμος, ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Στυλιανός και πάρα πολλοί ακόμη αρχιερείς κατέθεσαν με γράμματά τους την εκτίμησή τους στον Χαρίλαο Ταλιαδώρο για όλη την προσφορά του επί χρόνια για τη διάδοση και διάσωση της βυζαντινής-εκκλησιαστικής μουσικής.

Το μελοποιητικό έργο του Χαρίλαου Ταλιαδώρου περιλαμβάνει τα μαθήματα του Όρθρου και της Λειτουργίας, την Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Το Τριώδιο, το εορτολόγιο των Καταβασιών, τις Ακολουθίες Βαπτίσματος-Γάμου και της Νεκρωσίμου, και την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, οι αλλεπάλληλες εκδόσεις των οποίων έτυχαν θερμής υποδοχής από το φιλόμουσο κοινό και κοσμούν πλείστα όσα αναλόγια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ένα μεγάλο μέρος των προηγούμενων έργων σε προσωπικές ερμηνείες του πρωτοψάλτη έχει ηχογραφηθεί σε κασέτες, δίσκους βινυλλίου και CD.

Διαβάστε ακόμη

Τα σχέδια των βομβιστών των Αμπελοκήπων αποκρυπτογραφεί η Αντιτρομοκρατική: Στο μικροσκόπιο σημειώσεις τους - Μάσκες και περούκες σε 3 σπίτια

Αμαλιάδα: Νέες μαρτυρίες για το θρίλερ με τα νεκρά βρέφη - «Ανέβασαν στα social το παιδί μέσα στο ασθενοφόρο»

Πλημμύρες: SOS από τους επιστήμονες - Με μεγαλύτερη συχνότητα θα εμφανίζονται φαινόμενα όπως στη Βαλένθια

Δουλειές... με πάγους: Απομονωμένο νησί στην Ανταρκτική βρήκε εργαζομένους - Θα έχει ταχυδρόμο, γραμματέα και «φύλακα» πιγκουΐνων