Οι διαχρονικές παρεμβάσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου για την Αγία Σοφία

«Τι μπορώ να πω ως χριστιανός κληρικός και Έλληνας Πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη; Αντί να μας ενώνει μια κληρονομιά 1.500 ετών μας χωρίζει. Είμαι λυπημένος και συγκλονισμένος» δήλωσε πρόσφατα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μιλώντας στη Washington Post, με αφορμή τη δημόσια συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Τουρκία και αφορά στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.

Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που ο Οικουμενικός Πατριάρχης παρεμβαίνει γι’ αυτό το ζήτημα με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο.

Το ethnos.gr αποκαλύπτει ότι το 2016 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος απέστειλε Γράμμα στον τότε πρόεδρο της Διευθύνσεως Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, Σοφολογιότατο καθηγητή Μεχμέτ Γκιορμέζ, με αφορμή τις συζητήσεις που είχαν ξεκινήσει και πάλι τότε για την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως μουσουλμανικού τεμένους.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες, ο Πατριάρχης στο Γράμμα του ανέφερε ότι το γεγονός της μετατροπής –τότε– σε ενεργά τεμένη αλληλοδιαδόχως, κατά μία αξιοπρόσεκτη σύμπτωση, ιστορικών ναών που φέρουν το όνομα Αγία Σοφία στη Βιζύη, Νίκαια, Τραπεζούντα και Αίνο, οι οποίοι λειτουργούσαν επί μακρόν ως μουσεία, έγινε η αιτία να δημιουργηθούν στον χριστιανικό κόσμο ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της Αγία Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως.

Στην επιστολή του ο Πατριάρχης σημείωνε ότι η Αγία Σοφία κατέχει θέση συμβόλου και σημείου αναφοράς για ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο, υπενθυμίζοντας ότι μετά την πρωτοβουλία του Κεμάλ Ατατούρκ να τη μετατρέψει σε μουσείο το 1935 αποτέλεσε σημείο συναντήσεως της Ανατολής και της Δύσης.

«Η μετατραπείσα εις τέμενος μετά την Άλωσιν της Πόλεως Αγία Σοφία αποτελεί, ομού μετά της Αγίας Ειρήνης, ένα εκ των δύο περισπουδάστων Ναών, το όνομα των οποίων παρέμεινεν αμετάβλητον. Τούτο οφείλεται εις το ότι τα ονόματα των δύο αυτών Ναών αναφέρονται εις την ‘’Σοφίαν’’ και την ‘’Ειρήνην’’, ήτοι εις οντολογικά γνωρίσματα του Θεού.

Ως γνωρίζετε, η Αγία Σοφία, αφού πρώτον εξυπηρέτησεν επί εννέα αιώνας, ως Ναός, την λατρείαν των Χριστιανών, εν συνεχεία εχρησιμοποιήθη επί πέντε αιώνας ως τόπος λατρείας των Μουσουλμάνων. Υπό την έννοιαν ταύτην, ανεδείχθη εις ιεράν αξίαν δι’ αμφοτέρας τας θρησκείας αυτάς, καθώς υπήρξεν επί αιώνας ευκτήριος οίκος της μονοθεϊστικής πίστεως».

Υπενθυμίζοντας ότι η Αγία Σοφία αποτελεί έναν από τους πλέον επισκέψιμους προορισμούς στην Τουρκία φέρεται να υποστήριζε, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι τυχόν αλλαγή του χαρακτήρα της, όπως αυτός διαμορφώθηκε κατά τον 20ο αιώνα και η μετατροπή της σε αντικείμενο έριδων και αντιπαραθέσεων, θα είναι κάτι το εξαιρετικά υποβαθμιστικό.

Στο πλαίσιο των διαχρονικών παρεμβάσεων του Οικουμενικού Πατριάρχη για την Αγία Σοφία, η οποία υπενθυμίζουμε ότι υπήρξε έδρα των προκατόχων του κ. Βαρθολομαίου για περίπου χίλια χρόνια, αξίζει να αναφέρουμε τι είχε πει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Μιλλιέτ» το 2013. Τότε ξεκάθαρα είχε δηλώσει ότι, εάν είναι η Αγιά Σοφιά να λειτουργήσει ως χώρος λατρείας θα πρέπει να είναι χριστιανικός ναός. «Οικοδομήθηκε ως εκκλησία και δεν κτίστηκε ως τζαμί», ξεκαθαρίζοντας ότι θα ήταν προτιμότερο να παραμείνει μουσείο.

Επίσης, και στις αρχές του 2014 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, μιλώντας στο Φανάρι, επαναδιατύπωσε τη θέση ότι: «Αν η Αγία Σοφία πρόκειται να γίνει και πάλι χώρος λατρείας, θα πρέπει να λειτουργήσει ως εκκλησία, διότι γι’ αυτό κτίσθηκε». Μάλιστα, και τότε είχε ξεκινήσει μία αντίστοιχη συζήτηση περί της μετατροπής της σε τέμενος.

«Την τελευταία περίοδο βλέπουμε σε ορισμένα τμήματα της κοινής γνώμης την τάση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος. Ως Εκκλησία, αντιτιθέμεθα σε αυτό και μαζί μας θα αντιδράσει έναντι ενός τέτοιου ενδεχομένου, όλος ο Χριστιανισμός κόσμος» ανέφερε ο Πατριάρχης, οι δηλώσεις του οποίου είχαν φιλοξενηθεί στον τουρκικό τύπο.

Λίγο αργότερα κατά την επίσκεψή του στη Βόννη ο κ. Βαρθολομαίος μίλησε και στην DW επισημαίνοντας: «Στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη πιστεύω ότι δεν θα γίνει τελικά η μετατροπή σε τέμενος, αλλά θα επικρατήσει η λογική και το πραγματικό συμφέρον της Τουρκίας, που είναι να διατηρηθεί ως μουσείο. Το είπα δημοσίως, σε δηλώσεις μου, σε συνεντεύξεις μου. Το είπα και στην κ. πρόεδρο της UNESCO διότι η Αγία Σοφία είναι υπό την προστασία του διεθνούς οργανισμού. Η Αγία Σοφία είναι σήμερα μουσείο ανοικτό σε όλο τον κόσμο. Και πράγματι έρχονται εκατοντάδες, χιλιάδες κάθε μέρα. Και η Τουρκία έχει και ένα μεγάλο έσοδο από το εισιτήριο».