Λουκάς Ξενωφοντινός: Ο μαθηµατικός που ζωγραφίζει θησαυρούς της Ορθοδοξίας

Ο Αγιορείτης µοναχός, η φήµη του οποίου έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας, µιλά για την καλλιτεχνική φλέβα που κληρονόµησε από τους γονείς του, την απόφασή του να ασχοληθεί µε την αγιογραφία και τονίζει πως «η τέχνη µπορεί να συµφιλιώνει».

Η ­χορήγηση της αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας φαίνεται πως αποτέλεσε αφορµή και ταυτόχρονα πηγή έµπνευσης για δύο ανθρώπους που -ο καθένας από το δικό του µετερίζι- αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάµεις τους. Ο ένας φιλοτέχνησε την πατριαρχική περγαµηνή του Τόµου Αυτοκεφαλίας και ο άλλος, έχοντας µια σχέση ζωής µε τη συγκεκριµένη Μονή, εντυπωσιάστηκε από αυτό το µοναδικό κοµψοτέχνηµα.

Πρόκειται για τον υφυπουργό Εξωτερικών Μάρκο Μπόλαρη και τον Αγιορείτη αγιογράφο Λουκά Ξενοφωντινό, οι οποίοι µέσα από µια ξεχωριστή έκθεση, µε τίτλο «Ξενοφωντινό καλλιτεχνικό εργαστήρι», µας προσκαλούν σε µια µέθεξη στην Τέχνη, την αγιογραφία, τη βυζαντινή ζωγραφική, όπως αυτή αναπαράγεται και προάγεται µε τα πινέλα των αγιορειτών µοναχών από τη Μονή Ξενοφώντος.

Ετσι, λοιπόν, στο Σισµανόγλειο Μέγαρο, ιστορικό σηµείο αναφοράς για τη Ρωµιοσύνη στην Κωνσταντινούπολη, εβδοµήντα έργα, αγιογραφίες και µικρογλυπτική µε περίκλειστα βυζαντινά σµάλτα, εµπνευσµένα από τη βυζαντινή παράδοση, πίνακες ζωγραφικής, πορτρέτα Πατριαρχών, αγιοπότηρα, καθώς και έργα αφιερωµένα στη Μεγάλη Εβδοµάδα και στο Αγιο Πάσχα βγαίνουν για πρώτη φορά από το Αγιον Ορος και εκτίθενται στο ευρύ κοινό έως τις 30 Απριλίου.

Ο µοναχός Λουκάς Ξενοφωντινός είναι ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους αγιογράφους, το έργο του οποίου διαπνέεται από θεολογικούς προβληµατισµούς και ανησυχίες, που διαµορφώνουν παράλληλα και την καλλιτεχνική του ταυτότητα.

Γεννήθηκε στη Λάρισα, σπούδασε µαθηµατικός, αλλά σε αυτήν την πόλη ο π. Λουκάς ονειρεύεται και συγκεντρώνει, χωρίς να το γνωρίζει, το «λίπασµα» της µελλοντικής του εξέλιξης. «Από µικρό παιδί, από τότε που θυµάµαι τον εαυτό µου, ζωγράφιζα.

Το γεγονός ότι σπούδασα µαθηµατικός θα µπορούσα να πω ότι έχει µέσα του το στοιχείο της αναπαράστασης αλλά και το στοιχείο της µεθοδικότητας που είναι βασικό για την τέχνη, και αυτό µε βοήθησε αρκετά» αναφέρει στο «Εθνος της Κυριακής» ο π. Λουκάς.

Κληρονόµησε την καλλιτεχνική φλέβα από τους γονείς του, παρότι ο πατέρας του ήταν µηχανικός και η µητέρα του µοδίστρα. Τους άρεσε να ζωγραφίζουν, ενώ η µητέρα του, όπως λέει µε συγκίνηση, «είχε φοβερό ταλέντο στο κέντηµα. ∆εν αντέγραφε, δηµιουργούσε δικά της σχέδια και κάθε φορά που τα έβλεπα µε εντυπωσίαζαν».

Οσο για το πώς µπήκαν ο µοναχισµός και η αγιογραφία στη ζωή του φαίνεται πως η µοίρα του ήταν προκαθορισµένη.

Αν και κράτησε τα πρώτα πινέλα ζωγραφικής στην ηλικία των 10 ετών, καθοριστικό ρόλο για την πορεία του στους χώρους της µοναχικής πολιτείας του Αγίου Ορους έπαιξε η επιλογή του αδελφού του -π. Σεραφείµ- να γίνει µοναχός στη Μονή Ξενοφώντος. Οι µεταφυσικές του αναζητήσεις, το ταλέντο του στην αγιογραφία, οι συζητήσεις µε τον αδελφό του, η γνωριµία του µε τον γέροντα στο µοναστήρι «έδιωξαν» κάθε σύννεφο αµφιβολίας και ο π. Λουκάς άφησε το φως του µοναχισµού να µπει στη ζωή του.

Έφτιαξε τη δική του… σχολή

Οι παλαιές τοιχογραφίες του Πανσελήνου και του Θεοφάνους (14ος-16ος αιώνας) έγιναν το σχολείο του και τον βοήθησαν να εντρυφήσει στα µυστικά της τέχνης της αγιογραφίας, αλλά του έδωσαν και την ώθηση να ανοίξει τα φτερά του και να δηµιουργήσει τη δική του... σχολή. Και βέβαια όχι τυχαία, αφού το Αγιον Ορος είναι ένας θησαυρός όχι µόνο πνευµατικών, αλλά πολιτισµικών και εικαστικών αξιών.

«Ολα αυτά τα ζητήµατα που µε απασχολούσαν, συνειδητοποίησα ότι µπορούσα να τα ‘‘κατακτήσω’’ µέσα από τον µοναχισµό» λέει µε αφοπλιστική ειλικρίνεια ο µοναχός Λουκάς. Και συνεχίζει: «Ειδικά στο µοναστήρι µας που έχουµε τον ηγούµενό µας, τον π. Αλέξιο, ο οποίος είναι ένα ανοιχτό πνεύµα, µας βοήθησε να µπούµε µέσα στην ουσία της πίστης µας χωρίς εξαναγκασµούς».

Μέχρι σήµερα ο π. Λουκάς και η Ξενοφωντινή αδελφότητα έχουν ιστορήσει το νέο καθολικό της Μονής Ξενοφώντος, την αγιογράφηση του κυρίως ναού της γυναικείας Μονής του Τιµίου Προδρόµου Ακριτοχωρίου Σιδηροκάστρου, την τράπεζα της Μονής Ιβήρων, την αγιογράφηση του καθολικού της Σιµωνόπετρας, την τράπεζα της Μονής Παντοκράτορος.

Η φήµη του π. Λουκά και του αγιογραφικού του εργαστηρίου εκτείνεται και εκτός Ελλάδος, καθώς του έχει ανατεθεί η αγιογράφηση του Ναού των Αγίων Αποστόλων στο Λονδίνο, κατά την έκθεση παλαιών εικόνων του Αγίου Ορους στο Παρίσι παρέδωσε µαθήµατα αγιογραφίας στο Petit Palace, ενώ αυτόν τον καιρό αγιογραφεί επίσης τις τοιχογραφίες και τις φορητές εικόνες του Ιερού Ναού του Αγ. Νικολάου στο Μανχάταν, στο «Σηµείο Μηδέν».

Φορητές εικόνες αγιογραφεί και έχει αποστείλει σε όλο τον κόσµο. Μία από αυτές είναι και η εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας της Ιεράς Μονής Ιβήρων, για την οποία δέχθηκε αίτηµα από την Εκκλησία της Ρωσίας να αγιογραφηθεί ξανά, καθώς η εικόνα βρισκόταν στην είσοδο του Κρεµλίνου. Οπερ και εγένετο...

Ο π. Λουκάς υπηρετεί αυτήν την τέχνη µε σεµνότητα και ταπείνωση, όπως ταιριάζει σε έναν µοναχό, αλλά µε εξαιρετική ποιότητα στο αποτέλεσµα. Οπως σηµειώνει και ο ίδιος, «η τέχνη στην Εκκλησία δεν είναι προνόµιο µόνο των παρελθόντων αιώνων. Η τέχνη µπορεί να ενώνει, να συµφιλιώνει και να δείχνει δρόµους επικοινωνίας προς κάθε κατεύθυνση».

Κρατάω για το τέλος τα λόγια του υφυπουργού Εξωτερικών Μάρκου Μπόλαρη, ο οποίος µιλώντας για την έκθεση υπογράµµισε ότι «η Ελλάδα στον τοµέα του πολιτισµού και των τεχνών είναι µια πυρηνική δύναµη στον κόσµο!».