Εκκλησία-κυβέρνηση: Προς διαζύγιο µετά από το προσύµφωνο

Όταν γίνεται σεισµός, οι σεισµολόγοι προσπαθούν να διευκρινίσουν αν επρόκειτο για τον κύριο ή για µετασεισµικές δονήσεις. Στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας αναµένονται, όπως όλα δείχνουν, πολλά Ρίχτερ, µετά και τη σκληρή απάντηση του Μεγάρου Μαξίµου, το βράδυ της Παρασκευής, προς την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ότι δηλαδή το καθεστώς της µισθοδοσίας των εκκλησιαστικών λειτουργών αποτελεί -σε κάθε περίπτωση- ευθύνη και απόφαση της Πολιτείας.

Λίγες ώρες πριν, η Ιερά Σύνοδος, έπειτα από µια θυελλώδη συνεδρίαση που σηµαδεύτηκε από έντονο παρασκήνιο και τις αποχωρήσεις δύο µητροπολιτών, αποφάσιζε οµόφωνα ότι για την Ιεραρχία το ζήτηµα της µισθοδοσίας του κλήρου είναι «κόκκινη γραµµή», µε αποτέλεσµα ακόµη και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυµος να αναγκαστεί να κάνει βήµατα πίσω. Μετά την ανακοίνωση από το Μέγαρο Μαξίµου, αρκετοί µητροπολίτες, σύµφωνα µε ασφαλείς πληροφορίες του «Εθνους της Κυριακής», έκαναν λόγο για εµπαιγµό και κοροϊδία από την πλευρά της κυβέρνησης, ενώ υπήρξαν αρκετοί που αιφνιδιάστηκαν στο άκουσµα της είδησης, αναφέροντας «ότι δεν µπορεί η κυβέρνηση να αγνοεί τις αποφάσεις της Ιεραρχίας».

Μάλιστα, το Μέγαρο Μαξίµου, σε ανακοίνωση που εξέδωσε, έκανε γνωστό ότι θα προχωρήσει άµεσα στην εκπόνηση σχεδίου νόµου, στο πλαίσιο του κοινού ανακοινωθέντος της 6ης Νοεµβρίου µεταξύ Τσίπρα - Ιερώνυµου, που αποτελεί, όπως αναφέρει, ιστορικό βήµα για τον εξορθολογισµό των σχέσεων Εκκλησίας και Κράτους. Το σχέδιο νόµου θα τεθεί σε γνώση της Ειδικής Επιτροπής της ∆ιαρκούς Ιεράς Συνόδου, πριν κατατεθεί στη Βουλή.

Ωστόσο, πολλοί ιεράρχες σηµείωναν µε νόηµα «ότι ο Μακαριώτατος είναι υποχρεωµένος να ενηµερώσει και πάλι την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, και αυτή να αποφασίσει για τις περαιτέρω κινήσεις της». Τον χειρισµό αυτό του Μεγάρου Μαξίµου υποστήριξε, όµως, και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυµος, ο οποίος, αφού πρώτα χαιρέτισε την πρόθεση του πρωθυπουργού για κατάρτιση και προώθηση του σχεδίου νόµου, στη συνέχεια δήλωσε ότι «η από κοινού συνεργασία αποτελεί ένα περαιτέρω βήµα για την εµβάθυνση των διακριτών µας ρόλων, στο πλαίσιο πάντα της από κοινού εξυπηρέτησης των συµφερόντων του λαού µας», γεγονός που έρχεται σε αντιπαράθεση µε την οµόφωνη απόφαση της Ιεραρχίας.

Απόρριψη με κομψό τρόπο

Ωστόσο, αξίζει να σηµειωθεί ότι το προσύµφωνο στο οποίο κατέληξαν ο Προκαθήµενος της Εκκλησίας της Ελλάδος µε τον πρωθυπουργό αναφέρει ότι «οι παραπάνω δεσµεύσεις των µερών θα ισχύουν υπό την προϋπόθεση τήρησης της Συµφωνίας στο σύνολό της». Οπότε µετά την απόφαση της Ιεράς Συνόδου οι ιεράρχες απέρριψαν µε κοµψό τρόπο το ανακοινωθέν των 15σηµείων. Στην έκτακτη συνεδρίαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος την Παρασκευή ήταν η πρώτη φορά που ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυµος βρέθηκε αντιµέτωπος µε τη δυσκολότερη ίσως στιγµή της Αρχιεπισκοπίας του από την ανάρρησή του, το 2008.

Το προσύµφωνο στο οποίο κατέληξε ύστερα από διαβουλεύσεις µε την κυβέρνηση και η ανακοίνωσή του στο πλευρό του πρωθυπουργού αιφνιδίασαν πολλούς µητροπολίτες, οι οποίοι φάνηκαν να µη γνωρίζουν τίποτα για το περιεχόµενο των διαπραγµατεύσεων. «Το κοινό ανακοινωθέν Αρχιεπισκόπου - πρωθυπουργού ήταν τελείως αψυχολόγητο» αναφέρουν εκκλησιαστικοί κύκλοι, προσθέτοντας:

«Η Εκκλησία φάνηκε απροετοίµαστη, ενώ η ίδια η κυβέρνηση υπονόµευσε το προσχέδιο συµφωνίας, γιατί πολιτικοποίησε το θέµα µιλώντας για προσλήψεις». Στη θυελλώδη συνεδρίαση µίλησαν 29 ιεράρχες και δεν υπήρξε ούτε ένας µητροπολίτης που να µη θέσει το ζήτηµα της µισθοδοσίας του κλήρου. Αν και προσπάθησαν οι µητροπολίτες Ιωαννίνων και Ν. Ιωνίας να χαµηλώσουν τους τόνους, αυτό στάθηκε σχεδόν αδύνατον γιατί σειόταν η αίθουσα! Οι συγκεκριµένοι ιεράρχες δεν µπορούσαν να πείσουν τους µητροπολίτες και να τους καθησυχάσουν ότι το προσχέδιο δεν παραβλάπτει τη µισθοδοσία και ότι δεν υπάρχει θέµα να χαθεί ποτέ η µισθοδοσία των κληρικών.

Αν και ο µητροπολίτης Πατρών προσπάθησε να µεταφέρει στην Ιεραρχία τι είχε συζητηθεί στη ∆ιαρκή Ιερά Σύνοδο, ωστόσο τότε πήρε τον λόγο ο µητροπολίτης Μεσογαίας, οποίος είναι και αντιπρόεδρος της ∆ιαρκούς Ιεράς Συνόδου, που ούτε λίγο ούτε πολύ τους «άδειασε», λέγοντας ότι «δεν νοµίζω ότι έτσι ακριβώς τα είπαµε στη Σύνοδο...».

Ο µητροπολίτης Πατρών Χρυσόστοµος, οποίος είχε συνοδεύσει τον Αρχιεπίσκοπο στο Μέγαρο Μαξίµου, σύµφωνα µε πληροφορίες, απευθυνόµενος στους ιεράρχες είπε ότι «ο Αρχιεπίσκοπος είναι πολύ σκληρός διαπραγµατευτής και κανείς δεν µπορεί να το αµφισβητήσει αυτό». Από την αρχή της συνεδρίασης ο Αρχιεπίσκοπος ακολούθησε σκληρή γραµµή, ξεκαθαρίζοντας στους µητροπολίτες πως το µοναδικό θέµα το οποίο θα συζητιόταν ήταν το ζήτηµα της εκκλησιαστικής περιουσίας και τίποτα άλλο. Ωστόσο, η αντίδραση των ιεραρχών ήταν µαζική.

Μάλιστα, διεµήνυσαν στον Αρχιεπίσκοπο ότι «από εδώ µέσα δεν θα φύγουµε χωρίς να έχουµε απάντηση προς τους κληρικούς για το τι θα γίνει µε τη µισθοδοσία τους». Ο µητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείµ εξήγησε ότι δεν µπορεί να γίνει συνταγµατική κατοχύρωση της περιουσίας, διότι αυτό αντίκειται στην ευρωπαϊκή νοµοθεσία, η οποία κατισχύει του εσωτερικού δικαίου και στη συνέχεια κατέθεσε ένα υπόµνηµα. «∆εν είναι ήττα του Αρχιεπισκόπου, ούτε σχίσµα της Ιεραρχίας» επιµένουν οι ίδιοι κύκλοι.

«Ο Αρχιεπίσκοπος γνώριζε ότι το θέµα της µισθοδοσίας των κληρικών δεν µπορούσε να περάσει από την Ιεραρχία». Ως προς τα «κρυφά» ραντεβού Αρχιεπισκόπου - Τσίπρα, ο Αρχιεπίσκοπος, σύµφωνα µε πληροφορίες, είπε «ότι είχαν άλλο χαρακτήρα». Εκαναν πνευµατικές συζητήσεις µε τον πρωθυπουργό και ότι ως πατέρας και ποιµένας θεώρησε ότι αυτό ήταν το έργο του. Εκεί ο ίδιος αποκάλυψε ότι οι συζητήσεις άρχισαν µετά το «µανιφέστο» Αλιβιζάτου για τη συνταγµατική αναθεώρηση, τότε που η κυβέρνηση θεωρούσε ότι περιουσία λογίζεται από το ’45 και µετά.

Εκεί φάνηκε πως ο Αρχιεπίσκοπος έπεισε τον πρωθυπουργό, λέγοντάς του ότι το ελληνικό κράτος δεν αρχίζει από το ‘45, αλλά από το 1822. Ο πρωθυπουργός υιοθέτησε την άποψη του Αρχιεπισκόπου και έτσι φτάσαµε στο κοινό ανακοινωθέν 15 σηµείων. Η επόµενη µέρα, σύµφωνα µε τους ίδιους, βρίσκει την Ιεραρχία ενωµένη, αλλά µε ανοικτά µέτωπα πλέον µε την κυβέρνηση. Αν η µισθοδοσία του κλήρου είναι η αχίλλειος πτέρνα των συζητήσεων Εκκλησίας - Πολιτείας, τότε, όπως λένε, «ας πάρει την ευθύνη η κυβέρνηση, και όχι η Εκκλησία».