Οικουμενικό Πατριαρχείο και Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος ενώνουν τις δυνάμεις τους για κάτι μοναδικό...
Μαρίνα Ζιώζιου
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αποφάσισε το έτος 2020 να είναι αφιερωμένο στον άγιο εκείνον, που ανέδειξε η Ορθοδοξία μας στους έσχατους καιρούς, τον πολυθαύμαστο Νεκτάριο, Μητροπολίτη Πενταπόλεως της Αιγύπτου, διευθυντή της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής των Αθηνών και κτήτορα της ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Αιγίνης, λόγω της επετείου συμπληρώσεως εκατόν ετών από την κοίμησή του.
Στις 6 Νοεμβρίου θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά το δίτομο έργο του μητροπολίτηΣουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας, Κλεόπα Στρογγύλη, για τον άγιο Νεκτάριο (στην ελληνική και αγγλική γλώσσα), με τίτλο «Ο Άγιος Νεκτάριος Κεφαλάς, Μητροπολίτης Πενταπόλεως».
Η εκδήλωση οργανώνεται από την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος και την Ιερά Μητρόπολη Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης για τα 100 χρόνια από την κοίμηση του Αγίου. Η παρουσίαση θα γίνει στην Αίθουσα της Γενναδίου Βιβλιοθήκης.
Όπως αναφέρει στον πρόλογό του ο εκδότης, ο τιτουλάριος μητροπολίτης Φαναρίου Αγαθάγγελος, γενικός διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας τηςΕκκλησίας της Ελλάδος, «στο πρόσωπο του αγίου Νεκταρίου εκδηλώνονται οι προϋποθέσεις της συμμετοχής του ανθρώπου στη ζωή του Χριστού. Αυτές είναι η συγχώρεση, η άφεση, η συμφιλίωση, η ειρήνη, η αγάπη.
Η αληθινή και ανεξάντλητη αγάπη είναι από τον Θεό και κατά Θεόν. Αν αγαπούμε –σύμφωνα με τον Άγιο– όχι μόνο δεν μισούμε, αλλά ούτε και κρίνουμε ή κατακρίνουμε.
Η αγάπη είναι αναίρεση ή άρνηση του πειρασμού της κρίσεως και κυρίως της κατακρίσεως των άλλων, των αδελφών μας, των πλησίον μας. Το έργο της κρίσεως ή της κατακρίσεως των άλλων ανήκει στην Οικονομία του Θεού, του Δημιουργού και Σωτήρα μας, ένα έργο που είναι εγκληματικό να περιορίζεται στα όρια της ανθρώπινης δικαιοσύνης, όταν οι σχέσεις μας με τον Θεό δεν είναι νομικές ή δικανικές, αλλά αγαπητικές ή οικείες, και όταν προπαντός στην κρίση του Θεού για τα ανθρώπινα πράγματα δεν βαρύνει η δικαιοσύνη, αλλά η αγαθότητά Του».
«Ο άγιος Νεκτάριος», γράφει ο γενικός διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας, «με τη μεγάλη και αυστηρή ασκητική ζωή του, τη μόνιμη εργασία του στην προσευχή, την ταπείνωση, τη νηστεία, την αγρυπνία και την ακατάπαυστη μελέτη των Αγίων Γραφών και των Πατερικών έργων, την αύξηση των αρετών και την ένθεη πολιτεία του, έγινε ο μέγας και άγιος Ιεράρχης Πενταπόλεως, αξιομίμητος και αυθεντικός συνεχιστής της Ελληνικής Πατερικής Παραδόσεως».
Το έργο του μητροπολίτη Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας, Κλεόπα Στρογγύλη, βασίζεται σε ανέκδοτες αρχειακές πηγές και καλύπτει ολόκληρο τον ιστορικό βίο του -περιλαμβάνει δεκατέσσερα κεφάλαια- από τη γέννηση έως και την κοίμησή του.
Αρχικά εξετάζει το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας τον 19ο αιώνα και τον Άγιο Νεκτάριο ως Μέγα Αρχιμανδρίτη και κατόπιν ως Μητροπολίτη Πενταπόλεως. Εν συνεχεία καταγράφεται η πορεία του ως ιεροκήρυκας και η δράση του στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Κατόπιν αναφέρεται στην ίδρυση της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Αιγίνης και στις Κατηχητικές Επιστολές του.
Η έκδοση συμπληρώνεται με συνεντεύξεις από τις τρεις σημαντικές περιόδους του βίου του: Αιγύπτου, Ριζαρείου και Αιγίνης.Τέλος, το έργο ολοκληρώνεται με εκτενή βιβλιογραφία, τόσο με πρωταρχικές όσο και με δευτερεύουσες πηγές, βοηθήματα και άρθρα.
«Ευχόμαστε διαπύρως όπως το χριστεπώνυμο πλήρωμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας εμβαθύνει στην ιστορική και θεολογική προσέγγιση του πολυσχιδούς βίου και πλούσιου συγγραφικού έργου του σοφού ιεράρχη, τον οποίο η συνείδηση του ορθοδόξου λαού τιμά από χρόνια, ως μυροβλύτη και θαυματουργό Άγιο» καταλήγει στον πρόλογό του ο εκδότης.
Ο χαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου
«Ασμένως πληροφορηθήκαμε ότι η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο επίσημος εκδοτικός και ιεραποστολικός Οργανισμός της Εκκλησίας μας, προτίθεται να εκδώσει και να συμπεριλάβει στις πολύτιμες εκδόσεις της δίτομο επιστημονικό έργο υπό τον τίτλο «Άγιος Νεκτάριος Κεφαλάς, Μητροπολίτης Πενταπόλεως», συγγραφέν υπό του αγαπητού αδελφού συνιεράρχου, Σεβ. Μητροπολίτου Σουηδίας και πάσης Σκανδιναυΐας κ. Κλεόπα Στρογγύλη.
Πράγματι χαιρόμεθα για την έκδοση, καθώς η Ορθόδοξη Εκκλησία συνιστά την κιβωτό της σωτηρίας του ανθρώπου και ο «επιμελείας της ψυχής χειραγωγός» άγιος Νεκτάριος τονίζει προσφυώς ότι ο άνθρωπος οφείλει να φροντίζει και να εργάζεται για τη σωτηρία του· διότι αλλιώς διατρέχει τον έσχατο κίνδυνο της απώλειας. Η αμαρτία, που διαφθείρει τον άνθρωπο, είναι σκότος και κακό μεγάλο, που αντιστρατεύεται το θέλημα του Θεού. Η ηθική μεν ελευθερία καταλογίζει κάθε παρεκτροπή ως αμαρτία, η δε αμαρτία απομακρύνει τον άνθρωπο από τον Θεό.
Αναμφισβήτητα εντός της Εκκλησίας μας προβάλλεται το πρότυπο του Αγίου, αγαθό προς το οποίο εκοπίασε και επραγμάτωσε με όλες του τις δυνάμεις και με τη χάρη του Θεού ο άγιος Επίσκοπος Πενταπόλεως, βιώνοντας μια πολυκύμαντη ζωή εν Χριστώ Ιησού και διά Πνεύματος Αγίου. Ως ηθικώς ελεύθερη προσωπικότητα απέβη Άγιος της Εκκλησίας, εφαρμόζοντας το θεικό παράγγελμα «άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιός ειμι» (Λευιτ. ια΄ 14, Α΄ Πετρ. α΄ 16), και εισήλθε στην ευλογημένη Βασιλεία της «χάριτος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και της αγάπης του Θεού και Πατρός και της κοινωνίας του Αγίου Πνεύματος», όπως ορίζεται υπό του Αποστόλου Παύλου (Β΄ Κορ. ιγ΄ 13).
Εν τούτοις η σύγχρονη κοινωνία παραβλέπει και αγνοεί τη διάκριση της ελευθερίας σε αληθινή και ψευδώνυμο, που είναι τόσο αναγκαία και σπουδαία. Ο άγιος Νεκτάριος ετόνιζε ότι η διαφορά του χαρακτήρος, έχει ως επακόλουθο και την διαφορά της ηθικής κατάστασης και την διαφορά του ήθους και των τρόπων και της πολιτείας και των πράξεων και των ενεργειών. Γι’ αυτό, οι σκέψεις και οι πράξεις του αληθώς ελευθέρου ανθρώπου είναι ελεύθερες, ανεξάρτητες και αγαθές· ενώ ενός ανθρώπου διαπνεομένου υπό ψευδούς ελευθερίας, γίνονται ανελεύθερες, εξαρτημένες και κακές.
Περαιτέρω, συμφορές της ηθικής ανελευθερίας του ανθρώπου, επακόλουθες της παράβασης και παρακοής του θείου νόμου, αποτελούν η αμαρτία και ο θάνατος. Ο «της αρετής φίλος γνήσιος» Νεκτάριος υπογραμμίζει ότι ο πρώτος άνθρωπος εξαπατημένος, αθέτησε κατ’ αρχάς την απαγόρευση της εσωτερικής φωνής του, που ποθούσε την τήρηση του θείου νόμου, υποδούλωσε κατόπιν την ηθική του ελευθερία με τις εισηγήσεις του διαβόλου, και παρέβη εν τέλει τη θεία εντολή, την τήρηση της οποίας επιθυμούσε πάρα πολύ και επεδίωκε.
Ανατρεπτικός παράγοντας της ανωτέρω απομακρύνσεως του ανθρώπου αποτελεί η φιλανθρωπία του Θεού, ο Οποίος δεν εγκατέλειψε τον άνθρωπο, αλλά με τη ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου Του πραγματοποίησε και θεμελίωσε την δευτέρα κοινωνία με τον άνθρωπο. Η θεία φιλανθρωπία είναι άπειρη και η χάρη άφθονη για τη σωτηρία του ανθρώπου. Γι’ αυτό ο Θεός δεν θέλει να καταστραφεί κανένα από τα δημιουργήματά του, αλλά όλοι να έρθουν σε επίγνωση της αληθείας και να σωθούν. Ως εκ τούτου δέχεται την μετάνοια αυτών που με τη θέλησή τους μετανοούν, συναισθανθέντες το αμάρτημά τους, αλλά και προσκαλεί σε μετάνοια όσους κατρακυλούν στην αμαρτία με αναισθησία και αδιαφορία, για να σωθούν και αυτοί.
Αποκορύφωμα της αγάπης του Θεού, κατά τον έξοχο της «Σηλυβρίας γόνον», συνιστά το παραδεδομένο υπό του Ιησού Χριστού μυστήριο της θείας Ευχαριστίας· είναι το ανώτερο όλων των μυστηρίων· είναι το θαυμαστότερο των θαυμάτων, όσων με την δύναμη του Θεού επραγματοποιήθηκαν· είναι το υψηλότερο απ’ όσα η σοφία του Θεού επινόησε· είναι και το τιμιότερο όλων των χαρισμάτων, όσων η αγάπη του Θεού εχάρισε στους ανθρώπους· διότι αυτό υπερέχει όλων των άλλων. Αν και όλα τα θαύματα προέρχονται από την υπέρβαση κάποιων νόμων της φύσης, το μυστήριο της θείας Μετάληψης υπερέβη τα πάντα· γι’ αυτό και δίκαια μπορεί να κληθεί και να θεωρηθεί το θαύμα των θαυμάτων και το μυστήριο των μυστηρίων.
Αυτό τον ευχαριστιακό τρόπο ζωής του ανθρώπου, δηλαδή της αναφοράς τόσο της δικής του ύπαρξης όσο και του κόσμου ολόκληρου προς τον Θεό, ανευρίσκουμε στα συγγράμματα και τη διδασκαλία του «ενθέου θεράποντος Χριστού», αγίου Νε-κταρίου. Επίκεντρο επομένως της πνευματικής ζωής του χριστιανού, θα τονίσει ο Άγιος, παραμένει ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ο οποίος αφού έγινε θύτης και θύμα, πρόσφερε τον εαυτό του στον Θεό «θυσίαν άμωμον εις οσμήν ευωδίας» και συμφιλίωσε την ανθρωπότητα με τον Πατέρα, εισερχόμενος μία φορά στα Άγια με το ίδιο του το αίμα και ευρίσκοντας αιώνια λύτρωση για την ανθρωπότητα.
Έχω την πεποίθηση, λοιπόν, ότι αυτές οι θεολογικές αλήθειες μαζί με το λειτουργικό - ασκητικό ήθος του Αγίου, θα αναδειχθούν με την μελέτη του παρόντος δίτομου εμπεριστατωμένου με αρχειακές πηγές συγγράμματος, ευχόμενος σ’ όλους τους πιστούς της Εκκλησίας «παν δώρημα τέλειον, άνωθεν καταβαίνον από του πατρός των φώτων» (Ιακ. α΄ 17)».
Η επιστολή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου