Το «Ημερολόγιο» των συνεδριάσεων της Ιεράς Συνόδου: «Το δημογραφικό απειλεί το έθνος μας»

Συνεχίζονται για δεύτερη ημέρα οι συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας υπό την προεδρία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Ιερωνύμου.

Στην πρώτη ημέρα των εργασιών, ο Μακαριώτατος στην προσφώνησή του προς τα μέλη της Ιεραρχίας σημείωσε, μεταξύ άλλων, ότι  «η Ιερά Σύνοδος συνέρχεται και πάλι εν μέσω ποικίλων κοινωνικών προβλημάτων, τα οποία συμπνίγουν την ικμάδα ζωής του λαού μας και του δημιουργούν αισθήματα ανασφάλειας, καθιστώντας έτσι, τουλάχιστον μέσα από μια ανθρώπινη θεώρηση  των πραγμάτων, το μέλλον του αβέβαιο».

2η ημέρα των εργασιών της Ιεραρχίας

Στις μεγάλες ευθύνες των εκάστοτε κυβερνήσεων, αλλά και της ίδιας της Εκκλησίας, για την «ωρολογιακή βόμβα» που βρίσκεται στα θεμέλια της χώρας και ονομάζεται δημογραφικό πρόβλημα αναφέρθηκε στην ομιλία του στην Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος ο μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Γαβριήλ.  

Η ομιλία του μητροπολίτη Γαβριήλ περιείχε γενναίες δόσεις αυτοκριτικής για τις ευθύνες της Εκκλησίας, αλλά και της πολιτείας. Το δημογραφικό πρόβλημα, σύμφωνα με τον κ. Γαβριήλ, οδεύει προς μη αναστρέψιμη πορεία και καθίσταται ως το μεγαλύτερο πρόβλημα της σύγχρονης Ελλάδος, αφού απειλεί όχι μόνο την εθνική μας ανεξαρτησία και την εδαφική μας ακεραιότητα, αλλά και το ίδιο το μέλλον του έθνους μας. «Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες της εθνικής μας αυτοκτονίας και πρέπει να αναλάβουμε μέτρα ώστε να ανακοπεί η συνεχιζόμενη δημογραφική παρακμή του έθνους μας» σημείωσε.

Ο ιεράρχης μίλησε για μια κρίση κυρίως πνευματική και ηθική, κρίση αξιών και ιδανικών, κρίση θεσμών, αλλά κυρίως κρίση ελπίδας και οραμάτων. «Δεν ωφελεί να κρυβόμαστε άλλο. Η πνευματική μας παρακμή αποτέλεσε και αποτελεί την κύρια και βασική αιτία για την κατάσταση που βιώνουμε ως λαός, ως έθνος, ως πρόσωπα, αλλά και ως Εκκλησία. Η απουσία οράματος είναι, δυστυχώς, το κύριο χαρακτηριστικό της σημερινής Ελλάδος. Δίχως όραμα δεν υφίσταται βούληση. Δίχως βούληση δεν υφίσταται αποφασιστικότητα, δεν υφίσταται τόλμη και έμπνευση».

Ο κ. Γαβριήλ αναφέρθηκε στο πρόβλημα του σχεδιασμού με βάση πάντοτε το «σήμερα» και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι προκλήσεις του μέλλοντος. «Η ατολμία και ο στρουθοκαμηλισμός οδήγησαν την Ελλάδα στη σημερινή δυσχερή θέση» υπογράμμισε. «Σχεδόν 27 έτη από τη στιγμή που η Διακομματική Επιτροπή της Βουλής (1993) επικεντρώθηκε στο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας και διατύπωσε προτάσεις για την αντιμετώπισή του και ουδεμία από τις προτάσεις αυτές υλοποιήθηκε».

Αναφέρθηκε στα αναλυτικά στατιστικά στοιχεία της χώρας μας που καταδεικνύουν πως οι θάνατοι πλέον έχουν ξεπεράσει τις γεννήσεις. Από το 2010 ο πληθυσμός της Ελλάδας συνεχώς μειώνεται. «Την εντολή του Κυρίου μας: ''αυξάνεσθε και πληθύνεσθε'' την παρακούσαμε και τη μετατρέψαμε σε ''μειώνεσθε και συρρικνώνεσθε''. Εάν η υπάρχουσα κατάσταση δεν ανατραπεί», είπε, «πολλές απαισιόδοξες φωνές μιλούν για αφανισμό του έθνους μας».

Ο κ. Γαβριήλ τόνισε ότι στην Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη, ο πληθυσμός γηράσκει, και αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, αλλά κυρίως στην κρίση της οικογένειας, την κρίση του μυστηρίου του γάμου, την οικονομική κρίση, την αλλαγή του ρόλου των συζύγων, τις αμβλώσεις, την πίεση για περισσότερη δουλειά, τον ατομικισμό και την ευθυνοφοβία, την αύξηση των τροχαίων και του προβλήματος των ναρκωτικών, την έλλειψη δομών υποστήριξης των νέων μητέρων, την έλλειψη στρατηγικής κ.ά.

«Το Μεταναστευτικό συνιστά πρόκληση», υπογράμμισε ο ιεράρχης, «αφού με την έλλειψη γεννήσεων και την έλευση μεταναστών αλλάζει η δημογραφική δομή του πληθυσμού. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι ένα έθνος που δεν είναι σε θέση να ανανεώνει τον πληθυσμό του είναι καταδικασμένο να εξαφανισθεί». Κατά τον μητροπολίτη, οι επιδοματικές πολιτικές των εκάστοτε κυβερνήσεων για να ενισχύσουν τις τρίτεκνες οικογένειες δεν είχαν αποτέλεσμα ουσιαστικό.

Ο ρόλος της Εκκλησίας

Σχετικά με την Εκκλησία της Ελλάδος, ο κ. Γαβριήλ υπογράμμισε πως στο μείζον αυτό διαχρονικό εθνικό ζήτημα που αφορά την ελληνική κοινωνία μας η Εκκλησία της Ελλάδος έχει να διαδραματίσει ένα σπουδαιότατο αλλά συνάμα καθοριστικό ρόλο.

«Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι σε κάθε εθνική δοκιμασία, σε κάθε δυσκολία και πρόβλημα, η Εκκλησία στάθηκε πάντοτε δίπλα στους αγώνες του Έθνους μας» υπογράμμισε. «Η πατρίδα μας καλείται πλέον να συμμετάσχει σε έναν ακήρυχτο δημογραφικό πόλεμο και, όπως σε κάθε πόλεμο καλούνται σε συστράτευση όλες οι δυνάμεις της χώρας, έτσι και η Εκκλησία καλείται να συστρατευθεί και σε αυτήν τη δύσκολη μάχη, όχι βεβαίως με όπλα και άρματα, αλλά με ενεργή συμμετοχή, με ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες και ουσιαστικές προτάσεις».

Ο μητροπολίτης Νέας Ιωνίας αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που ήδη έχει πάρει η Εκκλησία στο παρελθόν, όπως το επίδομα του τρίτου παιδιού στη Θράκη τα τελευταία 20 χρόνια με την εμπνευσμένη, όπως είπε, πρωτοβουλία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου, κυρού Χριστοδούλου.

«Όταν το πρόγραμμα ξεκίνησε, οι πριμοδοτούμενες οικογένειες ήταν μόλις 250. Το 2005 έφθασαν τις 900, ενώ, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το πρόγραμμα σήμερα ενισχύει πάνω από 780 οικογένειες, με την καθοριστική οικονομική συμβολή κάποτε της Τράπεζας Πειραιώς και, πλέον, του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη του προγράμματος καλύπτεται από την ΕΚΥΟ (Οικονομική Υπηρεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος). Πιο συγκεκριμένα, από το 1999, όταν και το πρόγραμμα ξεκίνησε, έως και σήμερα, η Εκκλησία της Ελλάδος έχει δαπανήσει ή καλύτερα επενδύσει στο πρόγραμμα αυτό το ποσό των 14.700.937,32€».

Επίσης, μίλησε και για άλλες πρωτοβουλίες της Εκκλησίας, όπως τη δημιουργία παιδικών σταθμών των Μητροπόλεων, τη δημιουργία Σχολών Γονέων και Κέντρων Συμπαράστασης Οικογένειας, τη συνεργασία της Εκκλησίας με τον  Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό «Hope Genesis», που ασχολείται με το θέμα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα κ.ά.

«Το φαινόμενο της υπογεννητικότητας αποτελεί για την Εκκλησία μας όχι απλώς μια τεράστια πρόκληση για να ξαναβρεί τον χαμένο δίαυλο επικοινωνίας και διαλόγου με την ελληνική κοινωνία, αλλά και μια εξαιρετικά μεγάλη ευκαιρία για να ακουσθεί ο Ευαγγελικός Λόγος Της σε μία γενιά που, όπως φαίνεται, έχει χάσει τον σωτηριολογικό της προσανατολισμό, τη διάθεση για πνευματική ευτυχία και ολοκλήρωση» είπε χαρακτηριστικά. 

Μείζον πρόβλημα συνιστά, κατά τον μητροπολίτη, και η κατάσταση της νέας γενιάς που, «μολονότι είναι ευφυέστερη, δείχνει να πλέει σε φουρτουνιασμένο πέλαγος δίχως πυξίδα, δίχως όραμα και ιδέες. Δείχνει, μάλλον, να έχει απολέσει κάθε ίχνος ενδιαφέροντος, αγγίζοντας τα όρια της απάθειας. Βεβαίως, όταν ομιλούμε για απάθεια, εννοούμε είτε παραίτηση και αδιαφορία, είτε άρνηση και αποστροφή από τα κοινωνικά, πολιτικά, θρησκευτικά και κάθε είδους δρώμενα» τόνισε.

«Παρατηρούμε καθημερινά δίπλα μας σκηνές από ανθρώπους, κυρίως νέους οι οποίοι δίνουν την εντύπωση πως είναι κυριολεκτικά ''χαμένοι'', ή άλλιώς, όπως θα λέγαμε απλά, στον ''κόσμο τους''. Αυτή η καθημερινή μας εξάρτηση από τις οθόνες των ''έξυπνων'' συσκευών μας (smartphones) έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στο φαινόμενο της υπογεννητικότητας που μαστίζει τη χώρα μας» επισήμανε ο κ. Γαβριήλ. 

«Στο παρελθόν οι άνθρωποι αφιέρωναν χρόνο σε συναντήσεις, σε συζητήσεις, σε προσωπική επικοινωνία. Άκουγαν, παρατηρούσαν, πρόσεχαν και έδιναν σημασία στα λόγια και στις κινήσεις του άλλου, κατανοούσαν. Σήμερα, με τη δημιουργία της εικονικής πραγματικότητος που έφεραν στο προσκήνιο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media), κανείς δεν γνωρίζει κανέναν, κανείς δεν ακούει κανέναν, κανείς δεν προσέχει κανέναν. Έπαψαν οι άνθρωποι να νοιάζονται ο ένας για τον άλλον» πρόσθεσε.

«Αντικαταστάθηκε ο συναισθηματικός κόσμος του ανθρώπου με αυτοκόλλητα, εικόνες, χεράκια και καρδούλες. Πώς είναι δυνατόν να καταλάβει κάποιος αν είμαι καλά ή όχι μέσα από σύμβολα; Και αν ακόμη μπει στη διαδικασία να γράψει τι αισθάνεται, εκεί ξεκινάει άλλη ιστορία… Το είδε; Δεν το είδε; Δεν απάντησε. Γιατί δεν απάντησε; Πότε θα απαντήσει; Μια κατάσταση αγχωτική που, αντί να λύνει το πρόβλημα, το μεγεθύνει. Λυπούμαι, αλλά έχω την εντύπωση ότι λησμόνησαν πια οι άνθρωποι να αγαπούν. Το πρόβλημα ξεκινάει από εδώ» είπε ο σεβασμιώτατος.  

Ο κ. Γαβριήλ αναφέρθηκε και στην αποξένωση των παιδιών με ευθύνη των γονιών τους. «Η εύκολη πρόσβαση στο Διαδίκτυο σε παιδιά μικρής ηλικίας σηματοδοτεί την εξερεύνηση ή και ανακάλυψη ενός κόσμου ακόμη και ηθικά ανεπίτρεπτου ήδη από πολύ νωρίς. Σε αυτό, σημαντικό ρόλο έχει παίξει η απώλεια ελέγχου από την πλευρά των γονέων, αφού με τη διάθεση ενός τάμπλετ στα χέρια του μικρού παιδιού η ζωή τους γίνεται πιο ήσυχη, πιο ανέμελη και δίχως ευθύνες. Έτσι από μικρή κιόλας ηλικία τα παιδιά γνωρίζουν σχεδόν τα πάντα. Αυτός όμως ο χορτασμός και η υπερπλήρωση της γνώσεως των πάντων από μικρή ηλικία, κυρίως σε ζητήματα σεξουαλικής αγωγής, μεταμορφώνουν τον άνθρωπο μελλοντικά σε ένα απαθές ον, βυθίζοντας τον εαυτό του σε μία μοναξιά και έναν αυτοερωτισμό που δημιουργεί πνευματικά και ψυχικά προβλήματα. Ακόμη και τα ανδρόγυνα, που συστηματικά και εκ προγράμματος αποφεύγουν την τεκνογονία, προτιμούν να καταφεύγουν σε ατομικές ηδονικές απολαύσεις» τόνισε.

Κατά τον μητροπολίτη, οι ρίζες του προβλήματος της υπογεννητικότητας είναι βαθύτερες και έχουν να κάνουν με την έλλειψη πνευματικότητας ή και πνευματικής ασθένειας στον κόσμο. «Και εδώ είναι η μεγάλη ευθύνη της Εκκλησίας» σημείωσε.

«Δυστυχώς σήμερα, και οι συνέπειες είναι εμφανείς, χάσαμε την επαφή μας με τον κόσμο, γι’ αυτό και ο κόσμος, ειδικά οι νέοι, δεν ασχολούνται με εμάς, όσο θα επιθυμούσαμε. Δεν μας γνωρίζουν, διότι δεν ομιλούμε πλέον την γλώσσα τους. Κατηγορηθήκαμε πολλές φορές, όχι πάντα αδίκως, για εκκοσμίκευση, η οποία συνιστά νοθεία της αυθεντικότητος και δεν δώσαμε πάντοτε το καλό παράδειγμα, όχι βεβαίως ευσεβιστικά και υποκριτικά, αλλά σαν ελεύθερη και συνειδητή επιλογή ενός τρόπου ζωής».

«Παρατηρούσαμε», είπε, «την πνευματική κατάρρευση της κοινωνίας μας και δεν προβήκαμε αποτελεσματικά στις απαιτούμενες αντιδράσεις. Γίναμε ενίοτε πομπώδεις και λιγότερο ουσιαστικοί και αυθεντικοί. Τρομάξαμε τον κόσμο με τα «όχι» και τα «μη» καθώς και με τον «τιμωρητικό» μας λόγο απέναντι στις προγαμιαίες σχέσεις και δεν ομιλήσαμε με αγάπη για την διδασκαλία της Εκκλησίας μας. Ο κηρυκτικός μας λόγος παρουσίασε σημάδια εγκαταλείψεως της Θεολογίας και της Πατερικής διδασκαλίας και απώλεσε την επαφή με την πραγματικότητα καθώς και τον διάλογο με τις πνευματικές αναζητήσεις του συγχρόνου ανθρώπου. Δεν είχαμε σαφή και ξεκάθαρο λόγο που να ακολουθεί μία κοινή θεολογική γραμμή. Αναφερθήκαμε πολλές φορές για τα κανονικά μας δικαιώματα, όχι όμως και για τις κανονικές μας ευθύνες» υπογράμμισε.

«Η ευθύνη της Εκκλησίας μας για την σημερινή κοινωνική κατάσταση που βαραίνει την πατρίδα μας είναι εξίσου σημαντική. Το ερώτημα, όμως, που τίθεται είναι τι μπορούμε να κάνουμε από δω και στο εξής και ποιες  ουσιαστικές προτάσεις έχουμε να προτείνουμε, ώστε να κάνουμε την κοινωνία μας καλύτερη και το δημογραφικό μέλλον της πατρίδος μας ασφαλέστερο, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ενδυνάμωση του ιερού θεσμού της οικογενείας» επισήμανε ο κ. Γαβριήλ.

Ο ιεράρχης πρότεινε μία σειρά πρωτοβουλιών που μπορεί να αναλάβει η Εκκλησία για την αντιμετώπιση του προβλήματος (συνέδρια, επικοινωνιακή ενημερωτική εκστρατεία, χάραξη κοινής στρατηγικής κράτους – Εκκλησίας – τοπικής αυτοδιοίκησης, ποιμαντική δράση, ενημέρωση κληρικών, ίδρυση κέντρων Γάμου και οικογένειας, οικονομική ενίσχυση από τις μητροπόλεις των πολύτεκνων οικογενειών και πολλές άλλες προτάσεις και πρωτοβουλίες.

«Οφείλουμε, ως Εκκλησία, να προσεγγίσουμε τον κόσμο… Οφείλουμε να ανοιχθούμε στον κόσμο και να συνδιαλεχθούμε με τον κόσμο. Έχουμε χρέος όχι μόνο να διδάξουμε τα θεία και σωτήρια διδάγματα του Ευαγγελίου, αλλά και την ελευθερία που πηγάζει από το σώμα της Εκκλησίας. Δίχως υποκρισία. Πρώτα, όμως, οφείλουμε να τον εμπνεύσουμε και για να τον εμπνεύσουμε πρέπει να ομιλήσουμε στη γλώσσα του. Να κατανοήσουμε τον ταραγμένο εσωτερικό του κόσμο και να τον θεραπεύσουμε» τόνισε.

«Το φαινόμενο της υπογεννητικότητας αποτελεί, πράγματι, μείζον εθνικό πρόβλημα και τεράστια εθνική απειλή. Αποτελεί, όμως, και για την Εκκλησία μια εξίσου τεράστια πρόκληση που απαιτεί άμεσες και αποφασιστικές κινήσεις και δράσεις. Δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια άλλου χαμένου χρόνου. Δεν υπάρχει πλέον χρόνος για εγωισμούς και μισαλλοδοξίες, αλλά να βάλουμε, πάνω από όλα, το εθνικό όφελος, το καλό του τόπου μας για ένα ασφαλές και αξιοπρεπές μέλλον για τα παιδιά μας» κατέληξε ο μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας.

Μητροπολίτης Σιδηροκάστρου Μακάριος: «Η μετανάστευση των νέων είναι ''ανοικτή πληγή διαρκούς Γενοκτονίας''».

Ολοκληρώθηκαν για σήμερα, Τετάρτη 9 Οκτωβρίου, οι εργασίες της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος που συνεδριάζει για δεύτερη ημέρα, υπό την προεδρία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου.  

Μετά την εισήγηση του μητροπολίτη Νέας Ιωνίας ανέγνωσε την εισήγησή του ο μητροπολίτης Σιδηροκάστρου Μακάριος με θέμα: «Η ''γενοκτονία'' των συγχρόνων Ελλήνων και τα δημιουργηθέντα εξ αυτής: εργασιακόν πρόβλημα (ανεργία των νέων), αδυναμία δημιουργίας νέων οικογενειών, άμβλυνσις των ηθών, μονογονεϊκές οικογένειες, ομόφυλα ζευγάρια».

Ο ιεράρχης, αφού χαρακτήρισε το όλο θέμα με τις επί μέρους παραμέτρους του τεράστιο και ακανθώδες, αναφέρθηκε αρχικά στον ορισμό της λέξης «γενοκτονία» και στη Γενοκτονία των Ποντίων. Ακολούθως ανέπτυξε αναλυτικά τις σύγχρονες μορφές γενοκτονίας, οι οποίες, όπως τόνισε, αφορούν όλους μας, με πρώτους τους πνευματικούς, εκκλησιαστικούς και θρησκευτικούς ηγέτες.

Αρχικά αναφέρθηκε στη μετανάστευση των νέων, χαρακτηρίζοντας την ως «ανοικτή πληγή διαρκούς Γενοκτονίας». Τόνισε ότι στην επαρχία, όπου είναι εντονότερο το φαινόμενο αυτό, τα σχολεία υπολειτουργούν ή και δεν λειτουργούν καθόλου, αλλά και τα αστικά κέντρα κατ’αναλογίαν δεν είναι σε καλύτερη κατάσταση, αφού διαρκώς συγχωνεύονται σχολεία.

Χαρακτήρισε λάθος τη θεώρηση από την πολιτεία ότι το πρόβλημα αυτό θα λυθεί, αν αναπτυχθεί ο τουρισμός, αλλά θα λυθεί με κίνητρα που θα δοθούν στους νέους για να επιστρέψουν στην πατρίδα μας και στα χωριά μας, όπως την ανάπτυξη πρωτογενών μορφών παραγωγής και εργασίας, επιστροφή στην γη, στην κτηνοτροφία, στην αλιεία.

Μία άλλη μορφή γενοκτονίας, τόνισε, πραγματοποιείται στους ελληνικούς δρόμους, στους οποίους τα τελευταία πενήντα χρόνια έχουμε 120.000 νεκρούς από τροχαία δυστυχήματα, 350.000 αναπήρους και δύο εκατομμύρια τραυματίες. Γι’ αυτό και πρότεινε, η ίδια η Εκκλησία να δώσει μαθήματα ηθικής και οδικής συμπεριφοράς, στα κατηχητικά, στις κατασκηνώσεις, στους κύκλους και τα κηρύγματα.

Κατόπιν ο εισηγητής αναφέρθηκε στις αμβλώσεις, τις οποίες χαρακτήρισε ηθελημένη Γενοκτονία. Η Εκκλησία, επισήμανε, έχοντας ως στόχο την προστασία του παιδιού, για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα, καθιέρωσε επίσημα «Ημέρα κατά των Εκτρώσεων», ονομάζοντας τον εορτασμό «Ημέρα του αγέννητου παιδιού».

Ακολούθως ο μητροπολίτης Σιδηροκάστρου έκανε ευρεία αναφορά στο δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο και χαρακτήρισε «το σημαντικότερο για την διάσωση και επιβίωση του Νέου Ελληνισμού» και «γενοκτονία κατά συρροήν». Αφού σημείωσε τις συνέπειες από την μείωση του πληθυσμού της χώρας μας και τα αίτια της υπογεννητικότητας, κατέθεσε εννέα προτάσεις, που θα μπορούσε η Εκκλησία να απευθύνει προς όλους τους αρμοδίους προς λύση του προβλήματος.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στα σύγχρονα εργασιακά προβλήματα, και κυρίως στην ανεργία των νέων, καθώς και στις μονογονεϊκές οικογένειες και στα ομόφυλα ζευγάρια, και κατέληξε ότι πρέπει κλήρος και λαός να προσπαθήσουμε να μην χάσουμε την πνευματική κληρονομιά μας, να πιστεύουμε στην αλήθεια της Εκκλησίας, να προσδοκούμε την Βασιλεία του Θεού, να έχουμε ηρωικό φρόνημα και πνεύμα θυσίας.

«Η Εκκλησία είναι η μεγάλη μας πνευματική οικογένεια. Μέσα σ’ αυτήν την οικογένεια είμεθα όλοι κοινωνία αδελφών. Ας αναλάβουμε ο καθένας την ευθύνη του και κυρίως εμείς οι επίσκοποι για να επουλώσουμε τα τραύματά της και να σταματήσουμε την φθίνουσα πορεία των πιστών της».

Ακολούθησε ευρύτατος διάλογος επί της εισηγήσεως, κατά τον οποίο έλαβαν τον λόγο πολλοί αρχιερείς. Τέλος, αποφασίσθηκε οι προτάσεις των δύο εισηγητών να μελετηθούν από τις αρμόδιες Συνοδικές Επιτροπές και τελικά από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο και να ληφθούν συγκεκριμένες αποφάσεις.

Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας θα συνεχίσει αύριο, Πέμπτη 10 Οκτωβρίου, τις εργασίες της.