Διεκδικήσεις πρωτείων στο Άγιον Όρος και διακηρύξεις επί παντός επιστητού

Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία αποτελεί το ανώτατο όργανο της διοικήσεώς της, όπως όλα δείχνουν, «έκλεισε» το θέμα του Ουκρανικού ζητήματος και αναμένονται οι θέσεις των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και λοιπών αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Και επειδή φήμες -έστω και ανυπόστατες- θέλουν σε αυτό το θέμα να παίρνει θέση και η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, με πολύ μεγάλο σεβασμό στον σπουδαίο αυτό θεσμό και τα μέλη της, επιθυμούμε να παρατηρήσουμε κάποια πράγματα.

Η Ιερά Κοινότητα Αγίου Όρους, όπως υποστηρίζουν λανθασμένα ορισμένα μέλη της, αποτελεί το ανώτατο όργανο στην Αθωνική κοινωνία, πιο πάνω και από τη Δισενιαύσιο Σύναξη και τη Διπλή. Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι είναι διαρκές, αλλά όχι ανώτερο ή ανώτατο διοικητικό ή δικαστικό Σώμα.

Ανώτερο και ανώτατο όργανο στην Αθωνική Πολιτεία ως προς το πνευματικό σκέλος είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης και η περί αυτών Ιερά Σύνοδος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, η οποία και έχει στο Φανάρι ως συμβουλευτικό φορέα την Επιτροπή επί του Αγίου Όρους και ως προς το διοικητικό μέρος που περιλαμβάνει την εποπτεία, τη δημόσια τάξη και ασφάλεια το ελληνικό κράτος.

Η Ιερά Κοινότητα, επαναλαμβάνουμε, είναι διαρκές διοικητικό και δικαστικό όργανο, στην περιορισμένη έκταση του ανατολικότερου ποδιού της Χαλκιδικής, που αυτοδιοικείται. Οι Μονές αυτοδιοικούνται και ένας αντιπρόσωπος κάθε Μονής μετέχει στο όργανο αυτό, που ρυθμίζει τα σχετικά με τη διοίκηση και ενίοτε τη δικαιοσύνη όπως αναφέρει ο Καταστατικός Χάρτης.

Μελετώντας, όμως, με μεγάλη προσοχή ορισμένες διατάξεις του Καταστατικού Χάρτη του Αγίου Όρους και των κανονισμών των δύο άλλων οργάνων θα διαπιστώσει κάποιος ότι ο εσωτερικός κανονισμός της Ιεράς Δισενιαύσιας Σύναξης, όπως αποκαλείται επειδή συγκαλείται σε τακτικές συνεδριάσεις δύο φορές τον χρόνο, ορίζει ότι είναι το μόνο νομοθετικό Σώμα στο Άγιον Όρος και παράλληλα δικαστικό.

Και μόνο ότι είναι νομοθετικό όργανο γιατί εκδίδει έστω και κανονιστικές διατάξεις μπορεί εύκολα να παρομοιαστεί με τη Βουλή και ο νοών νοείτω. Αν δηλαδή μία κυβέρνηση μπορεί να είναι πιο πάνω από τη Βουλή τότε θα είχαμε μία παγκόσμια πρωτοτυπία…

Το τρίτο όργανο είναι η Διπλή Ιερά Σύναξη που δεν προβλέπεται από τη νομοθεσία για το Άγιον Όρος. Παρ’ όλα αυτά, σε παρόμοια ζητήματα, όπως υποστηρίζει ο αρχιμανδρίτης Ευδόκιμος Καρακουλάκης στο μελέτημά του «Διοίκηση και οργάνωση του Αγίου Όρους», στη νομική βιβλιογραφία, η γνωμοδότηση του αείμνηστου Θεμιστοκλή Τσάτσου ότι «δεν απομένει άλλη νομικώς ανεκτή λύσις πλην της παραδοχής ότι ο θεσμός της Διπλής ουδέποτε έπαψε υφιστάμενος» απέκτησε διαχρονική ισχύ. Άλλωστε, ο Καταστατικός Χάρτης Αγίου Όρους ψηφίστηκε υπό το καθεστώς της Διπλής και εγκρίθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Στο σημείο αυτό λοιπόν μπορεί κανείς να βγάλει τα συμπεράσματά του για τυχόν υπέρτατη Αρχή και εξουσίας του οργάνου της Ιεράς Κοινότητας, όπως επιθυμούν να υποστηρίζουν ορισμένα μέλη της, τα οποία όμως κάθονται αριστερά των ηγούμενων τους ή των πληρεξουσίων της. Επίσης, ότι τα ηγουμενοσυμβούλια των Μονών, στην ουσία οι ηγούμενοι, διορίζουν και παύουν τους αντιπροσώπους στην Ιερά Κοινότητα αποτελεί και αυτό ένα επιχείρημα.

Συνεπώς, η φήμη ορισμένων αντιπροσώπων ότι η Ιερά Κοινότητα κοντεύει να ξεπεράσει κάθε Αρχή και εξουσία στον ορθόδοξο εκκλησιαστικό χώρο ας κυκλοφορεί μόνο εντός τειχών του Αγίου Όρους και όχι παραέξω γιατί είναι κρίμα να υπάρχουν σχόλια εξαιτίας τους για έναν ιστορικό και σπουδαίο θεσμό της Αθωνικής Πολιτείας.

Θα πρέπει -κατά την άποψή μας- ο θεσμός της Ιεράς Κοινότητας να περιοριστεί στις αρμοδιότητές του. Δεν διοικεί Εκκλησία που έχει ποίμνιο, δεν είναι Θεολογική Σχολή. Μπορεί να ζει και να βιώνει όσο κανείς μας ορθόδοξος τα υπερκόσμια, αλλά ας καταλάβει τον ρόλο του για να μην αδικείται και να μην σχολιάζεται.