Διήμερο Συνέδριο για τη Θρησκευτική Διπλωματία

Διήμερο Διεθνές Συνέδριο για τη Θρησκευτική Διπλωματία διοργανώνει το περιοδικό «Foreign Affairs The Hellenic Edition», με θέμα «Η Θρησκεία στον Σύγχρονο Κόσμο: Προκλήσεις και Προοπτικές για τον Διάλογο και την Ειρήνη» στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ). Οι εργασίες ξεκίνησαν τη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου και θα ολοκληρωθούν την Τρίτη 12 Νοεμβρίου.

Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον συνέδριο που υλοποιείται σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών καθώς και του υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος.

Όπως τόνισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος -σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του- τις τελευταίες δεκαετίες ζούμε μια επαναξιολόγηση του ρόλου της θρησκείας για τη ζωή των ατόμων και των κοινωνιών. Η θρησκεία επιστρέφει δυναμικά στο προσκήνιο, «εμφανίζεται ως είς σημαντικός παράγων διά το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας» υπογράμμισε ο Παναγιώτατος.

Η ειρήνη των θρησκειών είναι βασική προϋπόθεση της ειρήνης μεταξύ των λαών και των πολιτισμών. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που έχει ασκηθεί κριτική στις θρησκείες για το γεγονός ότι «όχι μόνον δεν φαίνεται να ασκούν αποτελεσματικώς τον ειρηνοποιόν των ρόλον, αλλά μάλλον ενισχύουν την διάσπασιν, τροφοδοτούν τον φανατισμόν και την βίαν εν ονόματι του Θεού» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ενημέρωσε τους συνέδρους ότι εν όψει των εκρήξεων θρησκευτικού φονταμενταλισμού, της ωμής βίας, της καταστροφής θρησκευτικών μνημείων, των διωγμών κατά των θρησκευτικών μειονοτήτων και της στυγνής καταπατήσεως της θρησκευτικής ελευθερίας, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που πραγματοποιήθηκε το 2016 στην Κρήτη, καταδίκασε όλες αυτές τις «νοσηρές εκφάνσεις της θρησκευτικότητος και εξήρε τη σημασία του διαθρησκειακού διαλόγου και τη συμβολή στην ειρήνη».

Ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας επανέλαβε για μία ακόμη φορά ότι βία και πόλεμος εν ονόματι της θρησκείας και του Θεού, είναι βία και πόλεμος κατά της θρησκείας και του Θεού. «Πρέπει οι θρησκείες να παύσουν να δίδουν ευπρόσδεκτα επιχειρήματα εις τους αρνητάς της πίστεως και εις όσους αρέσκονται να ταυτίζουν την θρησκείαν με τας αρνητικάς της πτυχάς. Είναι απαράδεκτον, εκπρόσωποι των θρησκειών να εμφανίζονται ως κήρυκες φανατισμού, να αναρριπίζουν τη φλόγα του μίσους και να επιτρέπουν, ελαφρά τη καρδία να χρησιμοποιούνται από διάφορους επιτήδειους δι’ αλλότριους , μη ειρηνικούς σκοπούς».

Ορθώς ελέχθη ότι «ο γόρδιος δεσμός της ειρήνης δεν λύνεται με το σπαθί του Μεγαλέξανδρου». Όπως τόνισε «η ειρήνη είναι αιώνιο πρόβλημα και καθήκον ανεκτέλεστο, δεν εξασφαλίζεται ποτέ για πάντα και απαιτεί αδιάκοπο αγώνα».

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο ίδιος προσωπικά επαινεί και στηρίζει πάσα ειλικρινή πρωτοβουλία για την ειρήνη, ενώ αγωνίζεται αδιαλείπτως για τον διάλογο των θρησκειών και για την ενδυνάμωση της συμβολής στην καταλλαγή και την αλληλεγγύη.

Χαιρετισμό, εκ μέρους της κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, απηύθυνε στο συνέδριο ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Διπλωματίας και Θρησκευτικών Υποθέσεων, Κ. Αλεξανδρής.

Με μία εξαιρετική ομιλία ο κ. Αλεξανδρής αναφέρθηκε στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η θρησκευτική διπλωματία. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του αείμνηστου πρέσβεως Βύρωνος Θεοδωρόπουλου, του “Νέστορα” της σύγχρονης ελληνικής διπλωματίας-όπως τον χαρακτήρισε- τόνισε ότι στη διπλωματία, όπως άλλωστε και στη ζωή, τα περισσότερα πράγματα είναι αποχρώσεις και όχι «άσπρο-μαύρο».

Η θρησκεία, όπως εξήγησε, πέρα από την αυστηρά θεολογική και μεταφυσική της διάσταση, αποτελεί παράλληλα έναν κώδικα αρχών, αξιών, συμπεριφορών. Το να γνωρίζει λοιπόν κανείς τις θρησκευτικές ιδιαιτερότητες και ευαισθησίες, ως στοιχείο της κουλτούρας ενός λαού, τον βοηθά να αντιλαμβάνεται και να εξηγεί καλύτερα αποφάσεις, αντανακλαστικά και αντιδράσεις που η παραδοσιακή, αυστηρά πολιτική, διπλωματία δυσκολεύεται να εξηγήσει ή και να προβλέψει. Με άλλα λόγια, η θρησκευτική διπλωματία ενισχύει στις διεθνείς σχέσεις την ενσυναίσθηση. Αποτελεί έτσι εργαλείο κατανόησης και προσέγγισης.

Ο κ. Αλεξανδρής επισήμανε ότι στον τομέα της θρησκευτικής διπλωματίας, η Ελλάδα υπήρξε πρωτοπόρος. «Αυτό οφείλεται σε λόγους ιστορικούς, πολιτικούς και γεωγραφικούς» εξήγησε και αναφέρθηκε στους βασικότερους εξ αυτών.

«Το βαθύ αποτύπωμα της Ορθοδοξίας στην ελληνική κουλτούρα, ως ζώσα παράδοση. Η επιρροή της βυζαντινής παράδοσης και η συνέχεια στο χρόνο του γένους των Ρωμαίων, όπως αντανακλάται μέχρι τις μέρες μας στη λειτουργία των πρεσβυγενών -ελληνορθόδοξων όπως και επισήμως ονομάζονται- Πατριαρχείων. Ο κεντρικός  ρόλος της Εκκλησίας στη ζωή των Ελλήνων της Διασποράς. Η γεωγραφική θέση της χώρας σε ένα σταυροδρόμι ηπείρων, πολιτισμών και θρησκειών. Η επί αιώνες συμβίωση με πληθυσμούς με διαφορετικό θρησκευτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία καθιστούν μάλλον αυτόματη και αυτονόητη την ενεργό ενασχόληση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής με τις θρησκευτικές υποθέσεις. Η Ελλάδα είναι σε θέση να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε συναφή θέματα που απασχολούν τόσο την περιοχή μας, όπως η προστασία των δοκιμαζόμενων σήμερα χριστιανικών κοινοτήτων στη Μέση Ανατολή, όσο και τη διεθνή κοινότητα εν γένει, όπως ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και η τρομοκρατία. Για τα ζητήματα αυτά έχουν αναπτυχθεί και αναπτύσσονται διάφορες διεθνείς πρωτοβουλίες» πρόσθεσε ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Διπλωματίας και Θρησκευτικών Υποθέσεων.

Μήνυμα απηύθυνε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, δια του εκπροσώπου του, του αιδεσιμολογιώτατου π. Γεωργίου Τσελαλίδη. «Η θρησκεία, ανέκαθεν, αποτελεί τον βασικό παράγοντα στη διαμόρφωση διακρατικών και διανθρωπίνων σχέσεων. Είναι η έκφραση πίστεως και παραδόσεων που διαχρονικά προβάλλουν τρόπους ζωής και διάδρασης με τον συνάνθρωπο, περιβεβλημένων με ένα ιδιαίτερο ηθικό ή πνευματικό κώδικα» ανέφερε στο μήνυμά του ο Αρχιεπίσκοπος.

Ο Μακαριώτατος σημείωσε ότι η Ελλάδα είναι η χώρα που γέννησε από την αρχαιότητα, τις αξίες εκείνες, τις πανανθρώπινες, για την ειρήνη, την αλληλεγγύη, την ελευθερία και τη Δημοκρατία. Θα πρέπει λοιπόν η χώρα μας να δημιουργήσει μια πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη πολιτική, να εφεύρει και να καλλιεργήσει τρόπους για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών-θρησκευτικών και πολιτιστικών-στις διάφορες κοινότητες της Μέσης Ανατολής.

Υπογράμμισε ότι μέσα σε ένα κόσμο αφιλίας, εγωκεντρισμού και φιλαυτίας, τρομοκρατίας και μίσους, η Ορθόδοξη Θεολογία κάνει λόγο για ένα διάλογο αλήθειας και αγάπης που στόχο έχει την άρση προσωπικών αγκυλώσεων, ειρήνευσης και συνύπαρξης λαών και κρατών. 

Οι εργασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν με την θεματική «διαθρησκειακός διάλογος» που συντόνιζε ο κ. Νίκος Παπαχρήστου, διευθυντής του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Ο Ραββίνος Γαβριήλ Νεγκρίν στην ομιλία του αναφέρθηκε στη συμβολή του διαχρονικού Ιουδαϊσμού στον διαθρησκειακό διάλογο, ενώ ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος ανέλυσε διεξοδικά πως οι θρησκείες και οι Εκκλησίες μπορούν να είναι παράγοντες ειρήνης, καταλλαγής και αλληλεγγύης.

Ο ιεράρχης ανέφερε πως το θέμα του συνεδρίου είναι επίκαιρο και σημαντικό και πως θα πρέπει να απασχολεί και να προβληματίζει όχι μόνο τον θρησκευτικό και εκκλησιαστικό χώρο αλλά και τους εκπροσώπους της πολιτικής, αφού πλέον οι θρησκείες και οι Εκκλησίες καλούνται να αναλάβουν πρωταρχικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου μοντέλου κοινωνίας και να συμβάλλουν ουσιαστικά στην εδραίωση και έμπρακτη εφαρμογή των αγαθών της ειρήνης, της καταλλαγής και της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών και μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ωστόσο, όπως σημείωσε, οι θρησκείες και οι Εκκλησίες θα πρέπει να προσέλθουν στο διάλογο με διάθεση έντονης αυτοκριτικής και παραγωγικής συνδιαλλαγής. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να υπερβούν το χάσμα της αδράνειας και θα οδηγηθούν στο πλουραλιστικό βίωμα, μέσα από το οποίο θα αναδείξουν τα στοιχεία εκείνα του λόγου τους, τα οποία αφορούν την ανθρώπινη κοινωνία και τα οποία θα επιβεβαιώσουν έμπρακτα την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεών τους.

Το συνέδριο συνεχίζεται την Τρίτη 12 Νοεμβρίου, με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ομιλίες, με πιο σημαντική του Αμερικανού πρέσβη στην Ελλάδα, Τζέφρυ Πάιατ, ο οποίος θα μιλήσει για τον ρόλο των ΗΠΑ ως θεματοφύλακα της ελευθερίας.