Ο αγιορείτης μοναχός που φιλοτέχνησε την πατριαρχική περγαμηνή για το Ουκρανικό αυτοκέφαλο

Ελάχιστοι γνωρίζουν πως ο άνθρωπος που φιλοτέχνησε την πατριαρχική περγαμηνή του Τόµου Αυτοκεφαλίας για την Εκκλησία της Ουκρανίας είναι ένας αγιορείτης μοναχός από τη Μονή Ξενοφώντος.

Ο π. Λουκάς Ξενοφωντινός, που κληρονόμησε την καλλιτεχνική φλέβα από τους γονείς του, είναι ο μοναχός που εμπιστεύτηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος γι’ αυτήν τη δύσκολη αποστολή. Το αποτέλεσμα μοναδικό.

Έτσι, λοιπόν, στις 4 Ιανουαρίου 2019 ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας κρατούσε στα χέρια του την περγαμηνή με τον Τόμο Αυτοκεφαλίας, την οποία καλλιγράφησε ο π. Λουκάς, με την ευλογία του καθηγουμένου του, Γέροντος Αλεξίου από τη Μονή Ξενοφώντος, στο Άγιον Όρος.

Στην τέχνη της αγιογραφίας υπάρχουν κανόνες και κώδικες, τους οποίους ο αγιογράφος πρέπει να ακολουθήσει, προκειμένου να φτάσει βήμα-βήμα στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η καταγραφή του κειμένου, όπως γράψαμε, έγινε σε περγαμηνή. Η περγαμηνή είναι δέρμα ζώου από πρόβατο ή κατσίκι συνήθως, ειδικά κατεργασμένο. Στα βυζαντινά χρόνια αναπτύχθηκε η συγκεκριμένη τεχνική, αρχικά στην Πέργαμο, όπου και προέκυψε η ονομασία περγαμηνή.

Τα κείμενα αυτά, λόγω της επισημότητός τους, διακοσμούνται με διάφορα βυζαντινά φυτικά μοτίβα, σε συνδυασμό με παραστάσεις. Ένα κύριο χαρακτηριστικό του κειμένου που υπάρχει σε όλους του Τόμους είναι το συμπίλημα του τίτλου του Οικουμενικού Πατριάρχη: «Βαρθολομαίος, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης».

Όλος αυτός ο τίτλος γράφεται με μονοκονδυλιά και συμπλέκεται με διάφορους διακοσμητικούς και γραμμικούς πλοχμούς που κάνουν τη γραφή επίσημη. Αυτή η υπογραφή συνήθως πλαισιώνεται με διακόσμηση. Στη συγκεκριμένη διακόσμηση επιλέχθηκε να μπουν ο Ιησούς Χριστός στο κέντρο, περιστοιχισμένος από τον Άγιο Βαρθολομαίο και τον Άγιο Επιφάνιο, επίσκοπο Κύπρου, τα ονόματα των οποίων φέρουν οι Προκαθήμενοι Κωνσταντινουπόλεως και Ουκρανίας.

Άλλο χαρακτηριστικό αυτών των κειμένων είναι το Πρωτόγραμμα. Ο π. Λουκάς ζωγράφισε τον Οικουμενικό Πατριάρχη να κρατάει μια πένα και να γράφει τον Τόμο. Το πρώτο γράμμα που χρησιμοποιήθηκε είναι το Π για να «στεγάσει» τη ζωγραφιά.

Ο αγιορείτης μοναχός έκανε την κάτω πλευρά της περγαμηνής ημικυκλική κατά το ύφος των παλαιών σιγιλίων. Στη συνέχεια έγινε η καταγραφή του κειμένου με βυζαντινή γραφή, με μελάνη sepia και πένα κατά τον παλαιό τύπο, που βουτάμε στη μελάνη και γράφουμε. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται ένα πιο αυθεντικό αποτέλεσμα. Η μορφή των γραμμάτων έχει επίσης συγκεκριμένη μορφή, όπως ουρές και παρατεταμένες γραμμές, κάτι το οποίο συναντάμε και σε παλαιά σιγίλια, αποφεύγοντας πολλές συντομογραφίες για να γίνεται το κείμενο κατανοητό.

Για να χωρέσει ο Τόμος τοποθετήθηκε ειδικό τραπέζι και στην άκρη μια πολυθρόνα για να καθίσει και να υπογράψει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Το κείμενο κατέληγε στην ημερομηνία εκείνης της ημέρας και από κάτω υπήρχε η λέξη «Επινεμήσεως». Ο Πατριάρχης συμπλήρωσε στη θέση της Επινεμήσεως το ΙΒ’  και δίπλα στη σφραγίδα τη λέξη « Αποφαίνεται Β’».

Ας θυμηθούμε και τα λόγια του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου κατά την επίσημη απονομή του Τόμου στον μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιο: «Παρακαλούμεν και προτρεπόμεθα, αγωνισθήτε διά την ενότητα και την ειρήνην, πρωτίστως εις τοπικόν επίπεδον μετά των αδελφών εν Ουκρανία Ιεραρχών, ουχί δε μόνον μετ᾽ αυτών αλλά και μετά των εισέτι παραμενόντων υπό το ωμοφόριον του Μακαριωτάτου αδελφού Πατριάρχου Μόσχας, αδελφών Αρχιερέων, και βοηθήσατε αυτούς διά της εμπνευσμένης παρουσίας και σοφής διοικητικής διατριβής Σας να κατανοήσωσιν ότι αξίζει εις την Ουκρανίαν μία ενιαία εκκλησιαστική οντότης. Διοικήσατε αγαπητικώς και εν ταπεινώσει και αυτοθυσία».

Ευχόμαστε οι προτροπές του Οικουμενικού Πατριάρχη να βρουν ευήκοα ώτα και προπαντός κατανόηση για να μην χαθεί το πνεύμα αγάπης που πρεσβεύει η Εκκλησία...