Στο Καστελόριζο το ethnos.gr: Τα πολεμικά πλοία, το Oruc Reis και όσα βλέπουν οι κάτοικοι στο νησί

Από την πρώτη στιγμή που το λιμάνι του Καστελόριζου ξεπροβάλλει μπροστά στα μάτια σου ο χρόνος σταματά. Το πιο γραφικό και συνάμα πιο απόμακρο σημείο της Ελλάδας είναι τόσο επιβλητικό, τόσο παραμυθένια αληθινό. Τα διώροφα σπίτια σαν πολύχρωμα παιδικά σκίτσα είναι στριμωγμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Πουθενά αλλού στο Αιγαίο τα χρώματα δεν γράφουν τόσο όμορφα και φωτεινά. Πουθενά αλλού η Ελλάδα δεν έχει τόσο δυνατό το αποτύπωμά της όπως στο Καστελόριζο.

Το κόκκινο πλάι στο πράσινο, το μπλε, πάνω στο κίτρινο, το τιρκουάζ με το ροζ και το φως του ήλιου ιριδίζει στα μάτια και στην καρδιά. Με την ίδια ματιά που βλέπεις τον καφέ στο τραπέζι σου βλέπεις και τις ακτές της Τουρκίας που κάποτε άνθιζε ο ελληνισμός. Ενάμιση μίλι δρόμος χωρίζει δύο κόσμους ολόκληρους...

1,5 ευρώ το εισιτήριο για Καστελόριζο από τη Ρόδο

Το πλοίο για το Καστελόριζο αναχωρεί από το λιμάνι της Ρόδου στις 8 το πρωί. Το εισιτήριο για κάθε επιβάτη στο επιδοτούμενο δρομολόγιο κοστίζει μόλις 1,5 ευρώ. Μπορεί το Καστελόριζο να είναι το πιο απομακρυσμένο ελληνικό νησί αλλά πλέον διαθέτει την πιο φτηνή διαδρομή στην Ελλάδα και ίσως και στην Ευρώπη. Το να καλύψεις ακτοπλοϊκώς 72 ναυτικά μίλια με μόλις 1,5 ευρώ δεν είναι κάτι που το συναντάς αλλού. Κάθε δρομολόγιο επιδοτείται με 33.000 ευρώ, οι ντόπιοι νιώθουν πλέον ασφάλεια και το νησί στην εσχατιά του Αιγαίου κρατιέται ζωντανό.

Η πορεία που βγάζει ο καπετάνιος από τη Ρόδο είναι 78 μίλια νοτιοανατολικά. Επειτα από 200 μίλια είναι η Λεμεσός της Κύπρου. Τα καλοκαίρια χωρίς κορονοϊό πιο πολλοί επισκέπτες έρχονται από την Κύπρο παρά από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Στο... βάθος το Oruc Reis

Το Λύκιο πέλαγος ελάχιστοι το έχουν δει μπουνάτσα. Μόνο μερικές ημέρες το χρόνο είναι ήρεμο και ήμασταν τυχεροί. Θα φτάσουμε στον προορισμό μας έπειτα από 5 ώρες..

Στη μέση της διαδρομής για το Καστελόριζο οι επιβάτες τρέχουν προς την δεξιά πλευρά του σκάφους για να δουν στο βάθος το Oruc Reis, τα συνοδευτικά πλοία αλλά και τα ελληνικά πολεμικά που παρακολουθούν στενά κάθε κίνηση των Τούρκων. 

Στο βάθος του ορίζοντα και με κόντρα ήλιο φαίνονται τα δεκάδες πολεμικά πλοία σαν μυρμήγκια. Κανείς όμως δεν ανησυχεί... Η εικόνα μοιάζει με ηλεκτρονικό παιχνίδι...

Πλάι στο Καλαμάκι

Στο μεταξύ, η αριστερή πλευρά του πλοίου σχεδόν αγγίζει τα αβαθή των τουρκικών ακτών. Περνάμε μπροστά από τον κόλπο του Καλκάν το γνωστό μας Καλαμάκι που κάποτε άνθιζε ο ελληνισμός. Η τεράστια πλαγιά έχει καλυφθεί από τσιμέντο. Είναι τα θηριώδη ξενοδοχεία που θυμίζουν λίγο το... Νέο Καλαμάκι Αττικής. Στο βάθος φαίνεται το λιμάνι του Κας.

Γειτονιάς μας η... Αντίφιλος

Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας δεν το έλεγαν Κας αλλά Αντίφιλο και βρίσκεται το 1,5 μίλι από το Καστελόριζο. «Πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή. οι Καστελοριζιοί πήγαιναν στο Αντίφιλο σχεδόν κάθε μέρα. Μετά το 1922 ήρθε ο εφιάλτης. Τα τελευταία χρόνια είχαν αναπτύξει εμπορικές σχέσεις. Σε 10 λεπτά περνάς απέναντι. «Είχαμε εμπορικές σχέσεις. Το καλοκαίρι του 2019 έρχονταν καθημερινά 400 Τούρκοι τουρίστες. Γέμιζαν τα μαγαζιά μας. Κι εμείς τα ψώνια μας τα κάναμε στο Κας. Που να τρέχουμε πέντε ώρες δρόμο στην Ρόδο. Τώρα πάνε αυτά...», μας λέει ο κυρ Θανάσης που γυρίζει πάλι στο νησί μετά από ιατρικό τσεκ άπ που έκανε στη Ρόδο.

«Δε φοβόμαστε τους Τούρκους αλλά τις ξένες δυνάμεις»

Μέσα στο λόμπι του καραβιού οι τηλεοράσεις μεταδίδουν δελτία ειδήσεων. Στις πρώτες ειδήσεις όλοι βλέπουν ρεπορτάζ για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την παράνομη πορεία του Oruc Reis και τα καπρίτσια του Ερντογάν. «Αυτόν θα τον φάνε οι Τούρκοι. Να το θυμάσαι». Μου λέει ο κύριος Κώστας που νωρίτερα δε μας είχε πει ούτε καλημέρα. Χωρίς να προλάβω να τον ρωτήσω τίποτα και χωρίς να του απευθύνω το λόγο μου είπε με... συνωμοτικό ύφος: «Αυτά που λένε στον κοσμάκη για τους Τούρκους είναι μπούρδες. Εμείς εδώ δε φοβόμαστε τους Τούρκους. Τις ξένες δυνάμεις φοβόμαστε. Αυτές έκαναν τη ζημιά το 1922, αυτές πρέπει να φοβόμαστε και τώρα. Ο Τούρκος δε μπορεί να μας κάνει τίποτα. Πιο πολύ μας φοβούνται οι Τούρκοι παρά εμείς τους Τούρκους. Και στο λέω εγώ που θα "πέσω" πρώτος αν γίνει οτιδήποτε. Μην τα ακούτε αυτά. Το θέμα είναι πως όλοι "φοβόμαστε" τον πόλεμο και στο τέλος θα πεθάνουμε από τον κορονοϊό».

«Κάναμε και 12 ώρες με το καραβάκι»

Στο διπλανό καναπέ του πλοίου κάθεται ένα ζευγάρι Ελλήνων από τη Ρόδο. Συνταξιούχοι με καταγωγή από το Καστελόριζο. Ο κύριος Γιώργος έζησε τα εφηβικά του χρόνια στο νησί και έχει ζήσει και από την καλή και από την ανάποδη την απομόνωση: «Δεν περίμενα ποτέ πως θα έβαζαν κάθε μέρα πλοίο για το Καστελόριζο. Αυτά τα μεγαλεία δεν περίμενα πως θα τα ζούσα. Είδες ο Ερντογάν που μας έκανε και καλό; Επιτέλους σοβαρευτήκαμε;», μας λέει με δόση χιούμορ και συνεχίζει: «Εδώ και μερικούς μήνες καθιερώθηκε καθημερινή ακτοπλοϊκή σύνδεση με τη Ρόδο. Οι Καστελοριζιοί δεν πληρώνουν εισιτήριο. Αυτή η κυβέρνηση έχει ενδιαφερθεί πολύ για το νησί μας. Μέχρι πριν ένα χρόνο είχαμε μόλις δύο δρομολόγια την εβδομάδα κι αν είχαμε απαγορευτικό λόγω του καιρού μέναμε αποκλεισμένοι. Βέβαια εγώ έχω προλάβει και 12 ώρες δρομολόγιο από το Καστελόριζο στη Ρόδο, οπότε τώρα που έχουμε κάθε μέρα καράβι κάπως μας φαίνεται...» συμπληρώνει.

Ο τιμητικός χαιρετισμός στη Ρω

Τον ειρμό του κόβει ξαφνικά η στεντόρια φωνή ενός επιβάτη που ενημερώνει τους υπολοίπους πως ετοιμαζόμαστε να περάσουμε κοντά από τη νήσο Ρω που έζησε κάποτε η θρυλική κυρά της Ρω, κατά κόσμον Δέσποινα Αχλαδιώτη. Επί 40 χρόνια, από το 1943 ως το θάνατό της, ύψωνε την ελληνική σημαία στην ακριτική νησίδα της Ρω κάθε πρωί και τη κατέβαζε με τη δύση του ήλιου. Στη Ρω είχε εγκατασταθεί με τον άντρα της και την τυφλή μητέρα της από το 1924.

Δείτε τον τιμητικό χαιρετισμού του πλοίου της γραμμής μπροστά από τη Ρω

Βγαίνουν τα πολεμικά από το λιμάνι

Ο καπετάνιος με τρεις δυνατούς συριγμούς χαιρετάει συμβολικά την τεράστια ελληνική σημαία που ανεμίζουν οι φαντάροι που βρίσκονται στο πιο ψηλό φυλάκιο στη Ρω. Οι επιβάτες χαιρετούν και συγκινούνται, ενώ κάποιοι έχουν μαζί τους και ελληνικές σημαίες. Νιώθεις πλέον πως πλησιάζεις τη νοτιοανατολικότερη πύλη της Ελλάδας. Σε λίγο το πλοίο είναι έτοιμο να κάνει δεξιά στροφή για να εισέλθει στο λιμάνι του Καστελόριζου. Ξαφνικά κάνουν την εμφάνιση τους τορπιλάκατοι. Πρόκειται για πολεμικά πλοία που λόγω της κρίσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε επιφυλακή. Βγαίνουν από το λιμάνι για να μπει το πλοίο της γραμμής και μόλις φύγει θα δέσουν και πάλι με ασφάλεια...

Τα πολεμικά πλοία βγαίνουν από το λιμάνι του Καστελορίζου για να μπει το πλοίο της γραμμής

«Εχουμε τρεις θεούς»

«Εγώ θα προτιμούσα να ήταν γεμάτο το λιμάνι από τουριστικά πλοία και όχι από πολεμικά πλοία», ήταν η πρώτη κουβέντα που ακούσαμε από άνθρωπο μόλις πατήσαμε το πόδι μας στο νησί. «Θα ήθελα να βλέπω ιστιοπλοϊκά από όλη την Ευρώπη αλλά όπως βλέπετε δεν υπάρχει ούτε ένα για δείγμα», μας λέει ο κύριος Κυριάκος.Πριν προλάβουμε να τον ρωτήσουμε έχει απαντήσει: «Διαβάζω τα μάτια σου. Ξέρω τι θα ρωτήσεις», μου λέει με περισσή σοφία και συνεχίζει να ερωτοαπαντάει μόνος του: «Εδώ στο Καστελόριζο έχουμε πλέον τρεις θεούς. Εχουμε τον Θεό που πιστεύουμε. Εχουμε τον θεό των "απέναντι" και εσχάτως αποκτήσαμε και τον κορονοϊό. Μέχρι εδώ. Τα υπόλοιπα βάλτα με το νου σου. Πάντως έτσι δεν θα προχωρήσουμε για πολύ... δεν θα αντέξουμε και εμείς και οι απέναντι και όλοι».

Οι μαγικές εικόνες που σου μένουν για πάντα χαραγμένες στο νου

Δεν χρειάζονται τα ρολόγια

Το ημερολόγιο δείχνει 26 Οκτωβρίου του Άη Δημήτρη. Από το πρωί ακούς ευχές. Το πλοίο από τη Ρόδο έδεσε στις 10:40 και φεύγει σε 20 λεπτά. Επιβιβάζονται φαντάροι, αξιωματικοί και αστυνομικοί που αλλάζουν βάρδιες. Όλα με τάξη και ηρεμία. Εχουμε να ακούσουμε θόρυβο από αυτοκίνητο και μοτοσυκλέτα τρεις μέρες. Το βαπόρι αναχωρεί από το λιμάνι με τα τιρκουάζ νερά. Όσοι βρίσκονται στο κατάστρωμα τραγουδούν με όλη τους τη δύναμη τον Εθνικό ύμνο. Οι υπόλοιποι σιωπούν και σιγοντάρουν τους φαντάρους. Οι λιγοστοί τουρίστες αιφνιδιάζονται. Σε λίγα λεπτά και πάλι σιωπή. Η θάλασσα είναι κάλμα και την εκκωφαντική ησυχία σπάει κάθε ώρα το ρολόι της εκκλησίας που υπενθυμίζει την ώρα η οποία έτσι και αλλιώς δεν παίζει κανένα ρόλο.

Δεν υπάρχει δεύτερη γειτονιά, όλοι μία οικογένεια

Στο Καστελόριζο δεν υπάρχουν άλλα χωριά εκτός από το γειτονικό Μαντράκι και ο δρόμος για το αεροδρόμιο. Τα αυτοκίνητα δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Πάνω στον «βράχο» - όπως τον λένε και οι ντόπιοι ζουν 300 ψυχές και άλλες τόσες είναι υπηρεσιακοί της αστυνομίας και του στρατού. Τα 62 παιδιά του ενιαίου σχολείου πηγαίνουν για το μάθημα τους. Είναι όλα αδέλφια σα μέλη της ίδιας οικογένειας, μαζί με τους δασκάλους και τους καθηγητές τους. Τελευταίο μέλος προστέθηκε ο γυμναστής, ο κύριος Δημήτρης Ν. με καταγωγή από την Άρτα, παντρεμένος με ένα παιδί. «Ήταν επιλογή μου να έρθω εδώ. Ξέρω πως είναι απομονωμένα αλλά έκανα συνειδητή επιλογή. Τα παιδιά εδώ θέλουν υποστήριξη. Στερούνται υποδομών και δεν έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν γειτονιά, χωριό ή παρέες. Πρέπει να συμβιώσουν και να ξεπεράσουν προβλήματα και διαφορές. Ουσιαστικά είναι μία οικογένεια».

Οι δασκάλες της Σαντράπειας Σχολής

Δύο νέες κοπέλες, η Ιωάννα από τη Σύμη και η Κατερίνα από την Αθήνα είναι δασκάλες στο Δημοτικό σχολείο. Στην ίδια αίθουσα βρίσκονται παιδιά της ΣΤ και Ε΄ και Δ΄ δημοτικού. Η αίθουσα είναι τεράστια εντός της «Σαντράπειας Αστικής Σχολής». Έχει ωραίο ξύλινο πάτωμα, διαθέτει ψυγείο, κομπιούτερ, εκτυπωτή και ότι άλλο χρειάζονται τα παιδιά και οι λειτουργίες του σχολείου. «Δεν μας λείπει τίποτα. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον ειδικά το τελευταίο διάστημα. Αυτό που λείπει στα παιδιά είναι η επικοινωνία. Εγώ είμαι συνηθισμένη διότι μεγάλωσα στη Σύμη και ξέρω από ακριτική Ελλάδα αλλά στη Σύμη είχαμε αρκετά κοντινά νησιά. Εδώ δεν υπάρχει κάτι άλλο κοντά. Το Καστελόριζο είναι μία κατηγορία μόνο του», λένε οι δύο δασκάλες που κάνουν την παράδοση τους μέχρι τη 1.30 κάθε ημέρα κάνοντας δύο 25λεπτα διαλείμματα.

Μόνο μην αρρωστήσεις...

Στο Καστελόριζο ο μεγάλος εφιάλτης είναι η σκέψη του να αρρωστήσει κανείς. Τον τελευταίο χρόνο η κατάσταση έχει βελτιωθεί ωστόσο στα αποθέματα του φαρμακείου παρατηρούνται ελλείψεις. «Εκεί που δεν είχαμε γιατρό τώρα έχουμε τρεις. Εχουμε  καρδιολόγο, παθολόγο και χειρουργό. Αυτό που θα θέλαμε είναι έναν γενικό γιατρό σε μόνιμη βάση. Κάθε 15 ημέρες έχουμε οδοντίατρο. Είμαστε καλά», μας λέει ο αντιδήμαρχος Δημήτρης Αχλαδιώτης εγγονός της θρυλικής Κυράς της Ρω. «Τη θυμάμαι τη γιαγιά. Οταν πέθανε ήμουν 10 χρονών. Τη σέβονταν όλοι. Ακόμα και σήμερα όλοι μιλούν με σεβασμό για αυτήν».

Αναζητείται φαρμακείο

Ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα είναι η έλλειψη οργανωμένου φαρμακείου. Το φαρμακείο που λειτουργεί είναι με την ευθύνη του στρατού και του Δήμου φέρνει φάρμακα μόνο κατά παραγγελία και ονομαστικά για κάθε κάτοικο. Αν προκύψει κάτι έκτακτο ή κάποιος επισκέπτης χρειαστεί κάποιο φάρμακο θα πρέπει να περιμένει τουλάχιστον μία μέρα για να έρθει το φάρμακο. Εννοείται πως ο χρόνος πολλαπλασιάζεται τις γιορτές και τις αργίες.

Η ανεργία είναι 0%

Το Καστελόριζο μπορεί να είναι το πιο απόμακρο μέρος της Ελλάδας αλλά είναι το μέρος με 0% ανεργία: «Όποιος έρθει εδώ και θέλει να δουλέψει θα βρει μεροκάματο. Μόνο οι τεμπέληδες δεν έχουν θέση εδώ. Οποιος θέλει να εργαστεί και να προσφέρει θα εξασφαλίσει το μέλλον του. Η ανεργία είναι 0% αλλά δυστυχώς όλοι το βλέπουν σαν τόπο εξορίας. Εγώ σώθηκα που ήρθα εδώ. Ηρθα από την Αλβανία πριν 18 χρόνια και δέθηκα με το νησί και την Ελλάδα. Ο γιος μου είναι φαντάρος τώρα στο νησί», μας λέει ο Πέτρος Σκ. που είναι εργάτης στην πέτρα και ελαιοχρωματιστής.

Χωρίς παρέλαση αλλά με ηθικό ακμαίο

Λόγω του κορονοϊού δεν θα γίνουν εφέτος παρελάσεις του στρατού και των μαθητών ωστόσο όλοι οι νοικοκυραίοι άσπρισαν πάλι τις αυλές, έβαλαν καινούργιες ελληνικές σημαίες, άλλαξαν και τη μεγάλη σημαία στο παλιό κάστρο. Οι τορπιλάκατοι σημαιοστολίστηκαν και το νησί ετοιμάζεται να γιορτάσει την επέτειο του «ΟΧΙ» που εφέτος έχει ξεχωριστή σημασία.

Στο β΄ μέρος του οδοιπορικού δείτε βίντεο με μια συγκλονιστική μαρτυρία 91χρονης που θυμάται τις στιγμές που οι Γερμανοί βομβάρδισαν το νησί που βρίσκονταν υπό ιταλική κυριαρχία......