Δέκα μεγάλα μυστικά για τον τούρκικο καφέ

Ο τούρκικος καφές, γνωστός στην Ελλάδα και ως ελληνικός καφές, συμβολίζει τη φιλία. Μια γνωστή τούρκικη παροιμία λέει ότι ένας τούρκικος καφές θυμάται 40 χρόνια. Το να πίνεις καφέ έχει μεγάλη σημασία για τους Τούρκους, ακόμα και η λέξη πρωινό στα τούρκικα «καβάλτ» σημαίνει «μετά τον καφέ».

1. Η αρχαιότερη μαρτυρία που έχουμε για τον τούρκικο καφέ εμφανίζεται τον 15^ο αιώνα στα μοναστήρια των Σούφι στην Υεμένη. Από το χειρόγραφο Al-Jaziri μαθαίνουμε πως από την Υεμένη διαδόθηκε στη Μεδίνα και τη Μέκκα κι από εκεί στο Κάιρο, τη Δαμασκό, τη Βαγδάτη και την Κωνσταντινούπολη. Όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Αίγυπτο το 1517, έμαθαν από τους Αιγύπτιους να πίνουν τον καφέ τους.

2. Βασικό εργαλείο της παρασκευής του τούρκικου καφέ είναι το λεγόμενο μπρίκι. Ιδανικά πρέπει να είναι φτιαγμένο από χαλκό και να τοποθετηθεί σε στάχτη-θράκα. Για να γίνει ένας καφές μερακλίδικος πρέπει να ψηθεί σε σιγανή φωτιά, σχεδόν επί είκοσι λεπτά της ώρας. 

3. Παλαιότερα, στα παραδοσιακά καφενεία, ο καφετζής ήξερε να φτιάχνει 48 διαφορετικά είδη καφέ, συνδυάζοντας την ποσότητα νερού, καφέ, ζάχαρης και τρόπου σερβιρίσματος. Επιπλέον, υπήρχαν δύο είδη φλιτζανιού. Το κανονικό και το χοντρό που είχε διπλάσια σε πάχος τοιχώματα και διατηρούσε περισσότερη ώρα τον καφέ ζεστό.

4. Ο καλός καφές πρέπει να έχει καϊμάκι στην κορυφή του. Αν σερβιριστεί από ψηλά δημιουργείται ένα πιο «λεπτό» καϊμάκι, ενώ αν σερβιριστεί από χαμηλά έχουμε πιο «πλούσιο» καϊμάκι. Το καϊμάκι στο φλιτζάνι βοηθά να κρατηθεί υψηλότερα η θερμοκρασία του καφέ για περισσότερη ώρα.

5. Ο τούρκικος καφές πάντοτε σερβίρεται με το κατακάθι του για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι επειδή υπήρχε από παλιά η παράδοση να διαβάζεται η «μοίρα» στο φλιτζάνι και ο δεύτερος γιατί οι περισσότεροι θεριακλήδες τους αρέσει να το τρώνε. Είτε γλείφοντας το με τη γλώσσα, είτε χώνοντας το δάχτυλο στο φλιτζάνι. Ωστόσο, το εν λόγω έθιμον, σιγά-σιγά, σβήνει.

6. Ο καφές κυριαρχεί σε σημαντικές εκδηλώσεις της ζωής. Στην Τουρκία, όταν ο γαμπρός ζητάει το χέρι μίας κοπέλας επισήμως για γάμο, εκείνη και η οικογένειά της του σερβίρουν αλατισμένο καφέ. Ο λόγος που γίνεται το συγκεκριμένο έθιμο είναι για να κρίνει η νύφη το χαρακτήρα του υποψήφιου γαμπρού από τις αντιδράσεις του. 

7. Στην Τουρκία, ο καφές σερβίρεται με λουκούμι. Εάν ο φιλοξενούμενος φάει το λουκούμι, σημαίνει ότι έμεινε ευχαριστημένος από το κέρασμα. Στις μέρες μας, η παράδοση αυτή έχει εξελιχθεί και το λουκούμι προσφέρεται συνήθως ως γλύκισμα ή το έχουν αντικαταστήσει με σοκολατάκι. 

8. Οι Τούρκοι συνηθίζουν να σερβίρουν τον καφέ μαζί με ένα ποτήρι νερό. Γι' αυτό υπάρχουν τρεις εκδοχές. Αρχικά, για λόγους φιλοξενίας. Παρατηρώντας εάν ο φιλοξενούμενος θα πιει πρώτα το νερό, παίρνει ο οικοδεσπότης το μήνυμα ότι ο μουσαφίρης είναι πεινασμένος. Δεύτερον, το νερό διευκολύνει να καθαριστεί ο ουρανίσκος πριν και μετά τον καφέ, ενισχύοντας την απόλαυση. Τέλος, κατά τη οθωμανική περίοδο, το νερό βοηθούσε για να αντιληφθεί ο σουλτάνος εάν είναι δηλητηριασμένος ο καφές του! Επειδή ο δοκιμαστής που υπήρχε πάντοτε δεν επιτρεπόταν να δοκιμάσει από το φλυτζάνι του σουλτάνου, ο ίδιος ο σουλτάνος έριχνε λίγο νερό μέσα στον καφέ. Εάν ξεπηδούσαν «μπουρμπουλήθρες» σήμαινε ότι ήταν φαρμακωμένος ο καφές!

9. Παράλληλα, όσα άτομα καταναλώνουν τούρκικο καφέ σε καθημερινή βάση έχουν καλύτερη αγγειακή λειτουργία και χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, συγκριτικά με άτομα που δεν πίνουν καθόλου καφέ. Επί πρόσθετα, μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης. 

10. Τέλος, ο τούρκικος καφές αποτελεί προστατευόμενο είδος για την UNESCO καθώς έχει εγγραφεί και επισήμως στη λίστα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς του 2012.