Στο Μουσείο Οίνου Γεροβασιλείου οίνος εκπαιδεύει καρδίαν

Αν κρατάς στατιστικά του κρασιού, θα γνωρίζεις ότι το Κτήμα Γεροβασιλείου έχει καταταχθεί για έξι χρονιές στα εκατό καλύτερα οινοποιεία στη λίστα που συντάσσει το αμερικανικό περιοδικό «Wine & Spirits» κι ότι η Μαλαγουζιά του 2016 σκόραρε 91 βαθμούς και πήρε την 49η θέση στα εκατό καλύτερα κρασιά της περασμένη χρονιάς σύμφωνα με το «Wine Spectator» – κι αυτές είναι μόνο λίγες από τις διακρίσεις του Κτήματος μέσα στα χρόνια.

Ένα άλλο ενδιαφέρον στατιστικό στοιχείο έχει να κάνει με την ιδιότητα του συλλέκτη που έχει ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου: απ’ όταν βρέθηκε στο Μπορντό για να σπουδάσει οινολογία, στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ξεκίνησε να μαζεύει ανοιχτήρια, τα οποία αποτελούν τον βασικό κορμό εκθεμάτων στο Μουσείο Οίνου, που βρίσκεται στην καρδιά του οινοποιείου του Κτήματος στην Επανομή, δίπλα στην υπόγεια κάβα παλαίωσης και στην αίθουσα γευσιγνωσίας. Αυτή η συλλογή αριθμεί περίπου 2.600 αντικείμενα και αναγνωρίζεται ως μία από τις δέκα πληρέστερες του κόσμου, όχι μόνο για το πλήθος, αλλά και για τη σπανιότητα κάποιων από αυτά. Η περιήγηση στη συγκεκριμένη συλλογή είναι ιδιαίτερα απολαυστική, γιατί καταγράφει την pop art διάσταση αυτού του καθημερινού χρηστικού αντικειμένου από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα.

Δεν μπορείς, ας πούμε, να συγκρατήσεις ένα χαμόγελο όταν δεις τα ανοιχτήρια που απεικονίζουν υποτιμητικά τον Αμερικανό γερουσιαστή που υποστήριζε την Ποτοαπαγόρευση με τη μορφή σερβιτόρου ή μέσα σε φέρετρο! Ή να μην ανοίξεις το στόμα από έκπληξη όταν αντικρίσεις το μπαστούνι με τη λαβή που ξεβιδώνει και αποκαλύπτει ένα ανοιχτήρι το οποίο περιέχει έναν ταριχευμένο σκορπιό. Εντύπωση προκαλούν επίσης τα ανοιχτήρια τσέπης, με τη θήκη τους (χρησιμοποιούνται κυρίως στη Γαλλία στα πικνίκ), καθώς και εκείνα που έχουν φιλοτεχνήσει Έλληνες εικαστικοί και σχεδιαστές, όπως η Κουτούζη (φέρει το όνομα «Έρως» λόγω του σχήματος σαν βέλος) και ο Πολύζος.

Οι ενότητες των εκθεμάτων αντανακλούν τη φιλοσοφία του Βαγγέλη Γεροβασιλείου για το κρασί. Όπως μας εξηγεί η Μαγδαληνή Λειβαδιώτη, μουσειολόγος και υπεύθυνη εκδηλώσεων του μουσείου, «με το Μουσείο Οίνου εκφράζεται η ιδέα ότι το κρασί δεν είναι ένα απλό εμπορικό προϊόν, αλλά πολιτισμικό και πολιτιστικό στοιχείο, που ξεκινάει την πορεία του μέσα στην κοινωνία από τον τρόπο με τον οποίο καλλιεργείται η γη και φτάνει μέχρι το σερβίρισμα στο τραπέζι».

Από την ενότητα για τα συμπόσια στην αρχαία Ελλάδα, η οποία αφηγείται τη διαδικασία σερβιρίσματος και πόσης σ’ εκείνες τις συγκεντρώσεις, μέχρι την ενότητα με τα εργαλεία αμπελουργίας, οινοποίησης, βαρελοποιίας και εμφιάλωσης, καθώς και εκείνη με τα μέσα αποθήκευσης και μεταφοράς του κρασιού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, το Μουσείο Οίνου δεν μοιάζει με στοίχημα ενός παθιασμένου συλλέκτη να μεγαλώσει τη συλλογή του. Είναι το δημιούργημα ενός οινοποιού που αναζητά τις ιστορικές και κοινωνικές προεκτάσεις, μέσα στους αιώνες, του προϊόντος που παράγει.

Σίγουρα, τα πρωτότυπα –χρονολογούμενα από τον 3ο π.Χ. αιώνα κι έπειτα– αγγεία που χρησιμοποιούνταν στα συμπόσια, το σωζόμενο με χρώμα αντίγραφο ενός συμποσιακού στιγμιότυπου (που βρέθηκε σε τάφο στο χωριό Άγιος Αθανάσιος), οι αμφορείς που αλιεύτηκαν από ναυάγια στην ευρύτερη περιοχή της Επανομής, οι ασκοί, τα φλασκιά, τα βαρέλια, οι φιάλες προτού αποκτήσουν το μακρόστενο κυλινδρικό σχήμα, τα ποικίλα εκθέματα από τη Γαλλία ως βασική οινοπαραγωγική χώρα και την Αγγλία ως εμπορικό κέντρο, είναι ένα χρήσιμο βοήθημα για όποιον μελετητή ενδιαφέρεται για την ιστορική εξέλιξη της παραγωγής και κατανάλωσης του κρασιού – αυτή είναι άλλωστε μία από τις φιλοδοξίες των ανθρώπων του μουσείου, να προσελκύσουν δηλαδή τους ενδιαφερόμενους ερευνητές.

Ωστόσο, αυτό το μουσείο μοιάζει με μια δεύτερη καρδιά που χτυπάει μαζί με εκείνη του οινοποιείου. Πραγματοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για τρεις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες παιδιών και εφήβων (ένα από αυτά, μάλιστα, στηρίζεται στο χαριτωμένο παραμύθι «Τα μουστοκούλουρα του Αγησίλαγου» του Δημήτρη Μπασλάμ), επεκτείνεται εκτός των ορίων του στον χώρο του Κτήματος με νεοαποκτηθέντα έργα τέχνης των Βαρώτσου, Γαΐτη, Κατζουράκη, Παύλου και Τσόκλη, και γενικά λειτουργεί ως ένα «έναυσμα», σύμφωνα με την κα Λειβαδιώτη. Ένα έναυσμα για γενικότερου ενδιαφέροντος πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Κτήμα (περιοδικά, διοργανώνονται διαλέξεις και θεατρικές παραστάσεις) και για ακόμη μεγαλύτερη εξωστρέφεια.

Επανομή, Θεσσαλονίκη, 2392044567, www.gerovassiliou.gr

Κείμενο: Νίκος Βουλαλάς

Πηγή: Eatme Φεβρουαρίου. Το Eatme κυκλοφορεί την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα με το Έθνος της Κυριακής