Τραπέζι στο μποστάνι

Ο αγροτουρισμός υπήρξε ένα από τα είδη τουρισμού που δεν κατάφεραν να αναπτυχθούν ουσιαστικά στην Ελλάδα, παρότι είμαστε γεωργική χώρα και η σύνδεση με τον πρωτογενή τομέα και τις αγροτικές δραστηριότητες που σχετίζονται μ’ αυτόν θα μπορούσε να λειτουργήσει εύκολα. Σήμερα, όμως, έχουμε πια τις πρώτες σαφείς ενδείξεις πως ο τουρισμός αυτός θα βρει την έκφρασή του μέσα από έναν διαφορετικό δρόμο, αυτόν που τον συνδέει με την εστίαση.

Από τότε που οι μεγάλοι σεφ της Εσπερίας άνοιξαν τα χαρτιά τους, επιδιώκοντας να επισημάνουν στο κοινό τους τη σημασία της σύνδεσης της κουζίνας με το μποστάνι και τους παραγωγούς της πρώτης ύλης γενικότερα, κι άρχισαν να αντιμετωπίζουν τους προμηθευτές τους ως συμμάχους, είδαμε να διαμορφώνεται και να εξαπλώνεται στον κόσμο η φιλοσοφία του farm-to-table – όρος που στα ελληνικά αποδόθηκε με τη φράση «από το μποστάνι στο τραπέζι». Και όπως ήταν αναμενόμενο, η τάση αυτή δεν άργησε να βρει ζηλωτές και στην Ελλάδα.

AgrecoFarms: Κρητική φιλοξενία σε ένα παλιό ρεθυμνιώτικο μετόχι

Από τους πρώτους εκφραστές αυτής της μορφής αγροτουριστικής φιλοξενίας ήταν η Grecotel. Η αρχική ιδέα των ανθρώπων της ήταν να μετατρέψουν σε ξενώνα με παραδοσιακή φάρμα το παλιό οικογενειακό μετόχι του Νίκου Δασκαλαντωνάκη, που βρίσκεται έξω από το Ρέθυμνο, ανάμεσα σε ιδιόκτητους αμπελώνες και ελαιώνες, που βλέπουν το Κρητικό πέλαγος. Εδώ σήμερα αναβιώνουν, με μεράκι και σεβασμό, οι παλιές μέθοδοι κτηνοτροφίας και γεωργίας, χωρίς τη χρήση χημικών. Στα κτίσματα της φάρμας, χαρακτηριστικά δείγματα της κρητικής και της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής του 17ου αιώνα, συμπεριλαμβάνονται ένα παλιό εκκλησάκι, ένας νερόμυλος, ένα παλιό αλλά και ένα καινούργιο ελαιοτριβείο, ένα τυροκομείο και εργαστήρια, ενώ ανάμεσά τους βρίσκονται οι παραδοσιακοί ξενώνες και το εστιατόριο.

Η επίσκεψη και η διαμονή στη φάρμα μετατρέπονται σε μια μοναδική γαστρονομική εμπειρία, όχι μόνο γιατί εκεί μπορεί κανείς να γευτεί μια τεράστια ποικιλία εποχιακών φαγητών της κρητικής κουζίνας, φτιαγμένων από τα προϊόντα που παράγονται στο κτήμα, αλλά και γιατί, αν το θελήσει, μπορεί να παρακολουθήσει μαθήματα μαγειρικής. Στο κτήμα υπάρχουν ακόμα ρακοκάζανο, πατητήρι, μια παλιά πρέσα για το λάδι, μελίσσια και ένας μικρός ζωολογικός κήπος. Η πρόταση των AgrecoFarms είναι να σπείρετε, να θερίσετε, να αλωνίσετε ή να μαζέψετε μέλι κι ελιές, να τρυγήσετε, ανάλογα με την εποχή, αλλά και να ζυμώσετε ή να φουρνίσετε ψωμί. Στο μπακάλικο-πωλητήριό τους θα βρείτε προϊόντα τόσο από το κτήμα όσο και από μικρούς παραγωγούς από την Κρήτη και την υπόλοιπη Ελλάδα. Επισημαίνω πως αξίζει να δοκιμάσετε και τα κρασιά της Agreco (από κρητικές και διεθνείς ποικιλίες βιολογικής καλλιέργειας), τα οποία οινοποιεί ο καταξιωμένος οινολόγος Κώστας Γαλάνης.

Άδελε, Ρέθυμνο, τηλ. 2831072129, www.agreco.gr

Ρίζες: Επιστροφή στην Εδέμ της Μαού

Το λαογραφικό αγρόκτημα Ρίζες βρίσκεται στη θέση Μαού, στην Άνω Μερά, και συνοψίζει ακριβώς αυτό που οι Μυκονιάτες ονομάζουν «χωριό», αναφερόμενοι στις παλιές αγροικίες που περιτριγυρίζονταν από τα περιβόλια τους και τα χωράφια τους, τον στάβλο τους, το τυροκομιό τους. Τον περασμένο Μάρτιο, ο Νίκος Ζουγανέλης μετέτρεψε την οικογενειακή τους αγροικία σε έναν επισκέψιμο χώρο, όπου μπορεί κανείς να ζήσει για λίγο την αγροτική ζωή των παλαιών Μυκονιατών, σε εποχές χωρίς ηλεκτρισμό, να καθίσει για φαγητό, να απολαύσει το υπόξινο, προζυμένιο ψωμί να βγαίνει ζεστό από τον παλιό ξυλόφουρνο του μπαρμπα-Γιάννη, του πατέρα του Νίκου Ζουγανέλη, και να το συνδυάσει με τα φρέσκα τυριά τους – εξαιρετικά στο σύνολό τους, μα δεν θα κρύψω πόσο με ενθουσίασε το ξινοτυράκι τους, ίσως γιατί είχα δει προηγουμένως τη μαμά της οικογένειας, την κυρία Λίνα Ζουγανέλη, να τυροκομεί ένα αντίστοιχο ξινότυρο, που φυσικά δεν προλάβαινε να στεγνώσει για να το χαρώ στην ντοματοσαλάτα που μου σέρβιραν με τα λαχανικά που μόλις είχαν κόψει από τα μποστάνια τους.

Τι να πω για εκείνη την τεράστια διαφορά τους σε φρεσκάδα και τραγανότητα; Κατά την επίσκεψή μου δοκίμασα εξαιρετικά ντόπια λουκάνικα στη σχάρα και ξερά (αέρος), χειροσφαΐσιους χοιρινούς κεφτέδες, που ακόμα μου έρχονται στον νου, όπως και χρυσοκόκκινα και ξεροτηγανισμένα μπαρμπουνάκια σε εκφραστικό ντοματένιο σαβόρο, με σοφά υπολογισμένο ξιδάτο φινίρισμα. Από τυροβολιά, αραιωμένη για να την πιεις με το κουτάλι, και σπασμένα παξιμάδια φτιάχνουν τη δροσερή γαλαχτιά, το καλοκαιρινό κολατσιό των Μυκονιατών. Το μενού, βέβαια, υπόκειται στους νόμους της εποχικότητας, αλλά διαμορφώνεται και κατά παραγγελία, αφού, αν θελήσετε να γευματίσετε στις Ρίζες, θα πρέπει να υπάρξει σχετική τηλεφωνική προσυνεννόηση. Σας το προτείνω ανεπιφύλακτα, αν κάποια μέρα θέλετε να γνωρίσετε κι εσείς τη χαμένη Εδέμ της Μυκόνου, που δελέασε κάποτε τους ισχυρούς του πλανήτη, οι οποίοι την αγάπησαν τόσο, που –τι ειρωνεία!– άθελά τους συνέβαλαν στην απώλεια του παραδείσου, αλλά και στην ανάδειξη του νησιού σε κορυφαίο προορισμό του πλανήτη, με όσα αυτό συνεπάγεται.

Μαού, Μύκονος, τηλ. 6944220233, www.rizesmykonos.com

Thalori Retreat: Μια φάρμα στα μαγευτικά Αστερούσια

Από μακριά, η φάρμα του Thalori Retreat μοιάζει με χρωματιστή ζωγραφιά, βγαλμένη από παραμύθι. Έτσι παραμυθένια είναι κι η ιστορία του άλλοτε σχεδόν εγκαταλειμμένου χωριού Καπετανιανά, το οποίο «ανακάλυψαν», πριν από χρόνια, ο Μάρκος και η Πόπη Σκορδαλάκη. Αναστυλώνοντας είκοσι από τα παραδοσιακά σπίτια που βρίσκονται στην καρδιά του χωριού, δημιούργησαν έναν μοναδικό οικοτουριστικό ξενώνα με αγάπη για τον τόπο, τους ανθρώπους του, την ιστορία και τους μύθους του, σεβόμενοι την αισθητική και την άγρια ομορφιά του γυμνού τοπίου των Αστερουσίων. Τον ονόμασαν «Θαλόρη» –από τα θάλασσα και όρος–, γιατί από αυτό το σημείο, κάτω από την ιερή κορυφή του Κόφινα, ατενίζει κανείς το γαλάζιο του Λιβυκού πελάγους. Τέλος, δημιούργησαν και μια φάρμα, σε ένα από τα πιο γραφικά σημεία του χωριού, κοντά στον στάβλο με τα άλογα.

Σκοπός τους να προτείνουν στους ανθρώπους της πόλης που διαμένουν στον ξενώνα Θαλόρη να βιώσουν από κοντά την πραγματική αγροτική ζωή των χωριών της Κρήτης, να δουν τα ζώα και τα πουλερικά που εκτρέφουν, να περπατήσουν στο μποστάνι με τα ζαρζαβατικά, τα λουλούδια και τ’ αρωματικά φυτά ή να κάνουν ιππασία. Όσοι το επιθυμούν μπορούν να ακολουθήσουν το πρόγραμμα του γεωργού της φάρμας και να συμμετάσχουν στις εργασίες, από το τάισμα των ζώων μέχρι το σκάλισμα και το πότισμα των φυτών, και, βέβαια, στη συλλογή όλων αυτών των φρέσκων προϊόντων που θα απολαύσουν στη συνέχεια στο πιάτο τους, στο εστιατόριο του ξενώνα. Στο μικρό τυροκομείο, αν είναι η εποχή, θα παρακολουθήσουν ή και θα συμμετάσχουν στην παραδοσιακή διαδικασία τυροκόμησης.

Καπετανιανά, Κόφινας Ν. Ηρακλείου, Κρήτη, τηλ. 2893041762, 6976994896 www.thalori.com

Αγρόκτημα Μαγγανά: Κυριακάτικη απόδραση στη φάρμα του Peskesi

Ακόμα κι αν δεν έχετε επισκεφθεί ήδη το εστιατόριο Peskesi, στο Ηράκλειο, θα έχετε κατά πάσα πιθανότητα ακούσει για το πολύ υψηλού επιπέδου φαγητό του. Η βιολογική φάρμα του ιδιοκτήτη του Παναγιώτη, Μαγγανά, που βρίσκεται στο Χαρασό του Σήμου Χερσονήσου, λειτουργεί πάνω στις αρχές της παράδοσης, της αειφορίας και της βιοποικιλότητας, τροφοδοτώντας εδώ και καιρό το εστιατόριο, παρέχει πλέον και τη δυνατότητα στο κοινό να την επισκεφθεί και να απολαύσει στη φύση ένα πιο απλό γεύμα απ’ ό,τι στο εστιατόριο της πόλης, βασισμένο κι αυτό στις αρχές της κρητικής διατροφής. Εκεί οι καλλιέργειες γίνονται σύμφωνα με τις παραδοσιακές πρακτικές, χωρίς χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα, ώστε ό,τι παράγουν να είναι ασφαλές για την υγεία και να μην επιβαρύνει το περιβάλλον.

Αξίζει να πούμε πως έχουν διασώσει κάποιες παλιές κρητικές ποικιλίες φυτών, όπως τα μαναρόλια (ή μπίζα, ένα είδος ψυχανθούς, συγγενούς μορφολογικά με τα μικρόκαρπα κουκιά) και το σαλατικό ψαρές (ή παπούλες, οι τρυφερές κορυφές μιας ποικιλίας λαθουριού Lathyrus ochrus), αλλά και αρκετά άλλα, πιο κοινά, που ο τρόπος της καλλιέργειάς τους τα κάνει εξαιρετικά νόστιμα. Η συλλογή και η διαλογή όλων των υλικών γίνεται με το χέρι. Η φάρμα, που είναι ανοιχτή μόνο κάθε Κυριακή από τις 9 το πρωί, προτείνει στους επισκέπτες της να περπατήσουν ανάμεσα στα χωράφια και να δουν τα λαχανικά και τα φρούτα που θα καταναλώσουν στη συνέχεια στο γεύμα, αλλά και τα ζώα και τα πουλερικά που εκτρέφονται βιολογικά. Από τους ελαιώνες του κτήματος παράγεται και βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, που τυποποιείται και διατίθεται σε πήλινες φιάλες των 500 ml, σε περιορισμένο αριθμό.

Χαρασό Δήμου Χερσονήσου Ν. Ηρακλείου, Κρήτη, τηλ. 2810288887 www.peskesicrete.gr

Από το μποστάνι στις Εγγαρές στα Musique Café

- Και τα αυγά και οι κότες κι οι πατάτες και τα κρεμμύδια από το μποστάνι σας;

- Κι η γραβιέρα από το νησί;

Όλο έτσι ρωτάμε τον σερβιτόρο στο Musique Café. Γιατί είναι κοινό μυστικό πως η επιτυχία της κουζίνας του αθηναϊκού all day restaurant, στις παρυφές της Αρχελάου, στο Παγκράτι, οφείλεται πια, κατά μεγάλο ποσοστό, και στο κτήμα που διατηρούν οι ιδιοκτήτες του, Μάκης Μικές και Μάκης Ξενάκης στις Εγγαρές, ένα πεδινό χωριό της δυτικής Νάξου. Σε αυτήν τη φήμη πάτησαν, εξάλλου, για να ανοίξουν φέτος κι ένα δεύτερο Musique Café, στην παραλία της Χώρας Νάξου, δυο βήματα από το δημαρχείο, όπου επίσης σερβίρουν μια σύγχρονη κουζίνα, βασισμένη στις άριστες πρώτες ύλες που προμηθεύονται από το κτήμα στις Εγγαρές, κάνοντας πράξη τη farm-to-table φιλοσοφία. Εκεί καλλιεργούν το αμπέλι, όλα τα μποστανικά, από πατάτες, αγγούρια, ντομάτες και πεπόνια μέχρι αρωματικά φυτά και κρεμμύδια, και εκτρέφουν ζώα (κοκόρια, κότες, κατσίκια, αρνάκια)∙ όχι, τα χοιρινά τους τα προμηθεύονται από κτηνοτρόφο της εμπιστοσύνης τους στον Κινίδαρο, ένα χωριό της κεντρικής ορεινής Νάξου, όπως προμηθεύονται και τα τυριά τους από τα μικρά τυροκομεία του νησιού.

Το αγρόκτημα είναι συνεχώς ανοιχτό, αλλά για να το επισκεφθεί κανείς θα πρέπει να υπάρξει μια προσυνεννόηση με τους υπεύθυνους του εστιατορίου.

Αρριανού 37 & Αρχελάου, Παγκράτι, τηλ. 2107238900 /  Παραλία Χώρας, Νάξος, τηλ. 2285027278

Από τη Θάλεια Τσιχλάκη

Πηγή: eatme Σεπτεμβρίου. Το eatme κυκλοφορεί την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα με το Έθνος της Κυριακής.